بهترین ترجمه کتاب «مزرعه حیوانات» کدام است؟
کتاب «مزرعه حیوانات» (Animal Farm) نوشته‌ی جورج اورول، یکی از برجسته‌ترین آثار ادبی قرن بیستم است که به‌طور نمادین و انتقادی به یکی از موضوعات سیاسی و اجتماعی قرن ۲۰ یعنی انقلاب روسیه می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۹۴۵ منتشر بلافاصله به دلیل محتوای نمادین و پیام قدرتمندش مورد توجه قرار گرفت و به زبان‌های مختلفی ترجمه شد تا جایی که امروز در برخی زبان‌ها مثل فارسی چندین ترجمه از این کتاب موجود است. بنابراین سؤالی که ممکن است برایتان پیش بیاید این است که بهترین ترجمه کتاب «مزرعه حیوانات» (یا به تعبیر برخی از مترجمان «قلعه حیوانات») از آن کیست؟
درباره کتاب «مزرعه حیوانات»
کتاب «مزرعه حیوانات» یکی از مهم‌ترین آثار ادبیات تمثیلی و یکی از بهترین کتاب‌های جورج اورول است که به وضوح به انقلاب روسیه و تبعات آن اشاره دارد و برای همین هم از زمان انتشار تا به حال نقل محافل دست راستی غربی بوده است. در این کتاب، حیوانات مزرعه‌ای به نام «منور» تحت حکومت بهره‌کشانه‌ی انسان زندگی می‌کنند. یک روز آن‌ها علیه انسان‌‌‌ها متحد می‌شوند و پس از آن، مزرعه‌ای خودگردان با قوانین جدید تأسیس می‌کنند. در ابتدا، اهداف مشخص و مثبت به نظر می‌رسد: برابری، آزادی، و عدالت برای همه حیوانات. اما به تدریج، برخی حیوانات، قدرت را به دست می‌گیرند و از آن سوءاستفاده می‌کنند. به این ترتیب، سایر حیوانات به مرور درمی‌یابند که شعارهای اصلی با محوریت برابری (کنایه‌ای به آرمان‌های انقلاب روسیه)، در حال دست‌کاری است.
بهترین ترجمه فارسی کتاب «مزرعه حیوانات»
همانطور که ابتدا هم گفتیم «مزرعه حیوانات» یکی از کتاب‌های پرمخاطب در ایران بوده و ترجمه‌های متعددی از آن موجود است، اما برخی از این ترجمه‌ها به دلیل دقت، روانی و انتقال دقیق مفاهیم اصلی اثر از بقیه برجسته‌تر هستند و بهتر است اگر قصد دارید این کتاب را بخوانید به سراغ یکی از آن‌ها بروید.
ترجمه امیر امیرشاهی؛ اولین ترجمه فارسی
اولین ترجمه فارسی این کتاب توسط امیر امیرشاهی انجام شد. او با ارائه‌ی ترجمه‌ای دقیق و به نسبت روان، توانست در آن زمان مخاطبان زیادی را با مفاهیم پیچیده و پیام‌های اجتماعی این اثر آشنا کند. امیرشاهی تلاش کرد تا رویکرد و لحن انتقادی جورج اورول را به‌خوبی منتقل کند اما با توجه به شرایط زمان انتشار، ممکن است برخی مفاهیم و اصطلاحات به‌طور کامل به مخاطب فارسی‌زبان امروزی منتقل نشود. ترجمه امیر امیرشاهی اینطور آغاز می‌شود:
آقای جونز مالک مزرعه منر به اندازه‌ای مست بود که شب وقتی در مرغدانی را قفل کرد از یاد برد که منفذ بالای آن را هم ببندد. تلوتلوخوران با حلقه نور فانوسش که رقص‌کنان تاب میخورد سراسر حیاط را پیمود کفشش را پشت در از پا بیرون انداخت و آخرین گیلاس آبجو را از بشکه آبدارخانه پر کرد و افتان و خیزان به سمت اتاق خواب که خانم جونز در آنجا در حال خروپف بود رفت.
به محض خاموش شدن چراغ اتاق خواب جنب و جوشی در مزرعه افتاد. در روز دهان به دهان گشته بود که میجر پیر خوک تر برنده جایزه نمایشگاه حیوانات شب گذشته خواب عجیبی دیده است و می‌خواهد آن را برای سایر حیوانات نقل کند، مقرر شده بود به محض اینکه خطر وجود آقای جونز در میان نباشد همگی در انبار بزرگ تجمع کنند. میجر پیر (همیشه او را به این نام صدا میکردند گرچه به اسم زیبای ویلینگدن در نمایشگاه شرکت کرده بود) آن قدر در مزرعه مورد احترام بود که همه حاضر بودند ساعتی از خواب خود را وقف شنیدن حرفهای او کنند.
ترجمه صالح حسینی و معصومه نبی زاده
صالح حسینی یکی دیگر از مترجمانی است که نسخه‌ای بسیار دقیق و وفادار به متن اصلی از «مزرعه حیوانات» ارائه کرده است. او با استفاده از زبانی شیوا، توانسته بسیاری از مفاهیم نمادین کتاب را به‌خوبی برای مخاطبان فارسی‌زبان روشن کند. نمونه‌ای از ترجمه صالح حسینی و معصومه نبی زاده از انتشارات دوستان را در ادامه می‌خوانید:
شب که شد آقای جونز صاحب مزرعه اربابی ، در مرغداری را قفل کرده بود، منتها از فرط مستی یادش رفته بود روزنه‌های بالای آن را ببندد. در حلقه روشنایی فانوسش که این سو و آن سو تاب میخورد، تلوتلوخوران از حیاط گذشت. به در عقب که رسید، چکمه اش را با شلنگه از پا درآورد و آخرین گیلاس آبجو را از بشکه ظرفشوخانه پر کرد و راهش را کشید به تختخواب رفت. خانم جونز، تا بگویی، چه صدای خروپفش بلند شده بود.
همین که چراغ اتاق خواب خاموش شد، جنب و جوشی سرتاسر مزرعه را فرا گرفت آن روز دهن به دهن گشته بود که میجر پیر گراز سفیدیال صاحب مدال، شب پیش خواب عجیبی دیده است و می‌خواهد نقل آن را برای حیوانات دیگر بگوید. بنا را بر این گذاشتند که به محض خلاص شدن از شر آقای جونز همگی در طویله بزرگ جمع شوند. میجر پیر (که همیشه به این اسم نامیده میشد منتها با نام زیبای ولینگدون در نمایشگاه شرکت کرده بود) به قدری در مزرعه مورد احترام بود که همه حاضر بودند برای شنیدن حرفهایش، ساعتی از خواب شبشان را بزنند.
ترجمه کاوه میرعباسی
کاوه میرعباسی با سبک خاص خود تلاش کرده تا به‌نوعی ترجمه‌ای متفاوت از «مزرعه حیوانات» ارائه دهد. او با حفظ لحن اصلی کتاب و استفاده از زبانی مدرن‌تر، سعی کرده تا مخاطبان امروزی را به خواندن این اثر ترغیب کند. این هم بخش ابتدایی ترجمه کاوه میرعباسی از نشر «چشمه» برای مقایسه با سایر ترجمه‌ها:
آقای جونز، مالک مزرعه‌ی منور، مرغدانی ها را به عادت هر شب چفت کرد اما سیاه مست‌تر از آن بود که حواسش باشد روزنه‌ها را نبسته. در همان حال که نور فانوسش رقص‌کنان این سو و آن سو می‌تابید، تلوتلوخوران از حیاط عبور کرد، لگد کوبان به در پشتی چکمه‌هایش را درآورد از بشکه ی گنج آشپزخانه آخرین لیوان آبجو را برای خودش ریخت و روانه ی بستر شد که آن جا خُرخر خانم جونز از مدتی قبل بلند بود.
همین که چراغ اتاق خواب خاموش شد تکاپو و بال زدن‌های دسته جمعی ماکیان تمام عمارت های مزرعه را فرا گرفت از اول صبح این خبر سر زبان‌ها افتاده بود که «سرگرد پیر برنده ی سابق مسابقه ی خوک‌های نر میان وزن سفید شب قبل خواب غریبی دیده و مایل است سایر حیوان‌ها را از آن آگاه کند. قرار شده بود همین که آقای جونز زحمت را کم کرد و سر به بالین گذاشت، همگی توی انبار بزرگ جمع شوند.
سرگرد پیر – همیشه به این اسم صدایش میزدند هر چند با نام «خوشگل ویلینگدون» در رقابت شرکت کرده بود – به قدری در مزرعه حرمت داشت که همه‌ی حیوان‌ها با رغبت حاضر بودند یک ساعت از وقت خوابشان مایه بگذارند تا حرفش را بشنوند.
ترجمه محمد فیروزبخت
محمد فیروزبخت نیز یکی از مترجمان مطرح این کتاب است که در اوایل دهه ۶۰ دست به ترجمه این کتاب برده و ترجمه قابل قبولی ارائه کرده است. ترجمه‌ی او از نظر بسیاری از مخاطبان و منتقدان، یکی از بهترین ترجمه‌های موجود از «مزرعه حیوانات» است. در بخشی از ترجمه محمد فیروزبخت از انتشارات «گلشائی» می‌خوانیم:
آقای جونز Jones مالک مزرعه مانر Manor در مرغدانی رابست ولی بقدری مست بود که بخاطر بیاورد چفت آنرا نیز بیاندازد. با حلقه نوری که از چراغ دستی‌اش از اینسو به آنسو پرتو میافکند در در عرض حیاط خانه تلوتلو میخورد، پوتین‌هایش را با نوک پنجه بپشت در پرتاب کرد آخرین گیلاس آبجواش را از بشکه داخل آشپز خانه ریخت و برای رفتن به رختخواب آماده شد. در جایی که خانم جونز هم اکنون مشغول خروپف بود.
همینکه چراغ اطاق خواب خاموش شد، تحول و جنبشی در ساختمان‌های مزرعه نمودار شد. آنروز برای میجر Major پیر بهر حال گذشته بود. میجر خوک متوسط سفید رنگی بود. خواب عجیبی که چند شب قبل دیده بود او را بخود مشغول داشته و مایل بود آنرا با دیگر حیوانات نیز در میان بگذارد. با موافقت حیوانات قرار بر این شد که بمحض خوابیدن آقای جونز ، حیوانات در طویله بزرگ گرد هم آیند. میجر پیر (همیشه او را به این نام صدا میکردند، گرچه به اسم زیبای ولینگدن Willingdon در نمایشگاه شرکت کرده بود) عمیقاً مورد توجه و احترام حیوانات مزرعه بود چنانکه هر کسی مایل بود ساعتی از وقت خوابش را بدهد و گفته های او را بشنود.
ترجمه احمد کسایی‌پور
ترجمه احمد کسایی‌پور از «مزرعه حیوانات» یکی از روان‌ترین و دقیق‌ترین ترجمه‌های این اثر شناخته می‌شود. کسایی‌پور با تسلط کامل بر زبان و درک عمیق از تفکر نمادین اورول، موفق شده ترجمه‌ای ارائه کند که هم برای مخاطبان عام و هم برای مخاطبان حرفهای جذاب و قابل‌فهم باشد. در بخشی از کتاب «مزرعه حیوانات با ترجمه کسایی پور که توسط نشر ماهی منتشر شده می‌خوانیم:
آقای جونز ، مالک ، «مزرعه‌ی اربابی» شب در مرغدانی ها را قفل کرده بود ولی آن قدر مست بود که یادش رفت دریچه ی درها را هم ببندد. همین طور که تلوتلو میخورد و حلقه‌ی روشنایی فانوسش رقص‌کنان جابه‌جا میشد به آن طرف حیاط رفت، پوتین‌هایش را دم در پشتی به یک تکان درآورد، آخرین لیوان آبجویش را از بشکه ای داخل ظرفشوی خانه پر کرد و خودش را به تخت خواب رساند که خانم جونز خرناس‌کشان آنجا خوابیده بود.
چراغ اتاق خواب که خاموش شد تمام ساختمان‌های مزرعه به جنب و جوش افتاد. آن روز همه جا پیچیده بود که میجر پیر خوک نر سفید و میان وزن برنده‌ی جایزه‌ی نمایشگاه حیوانات شب قبل خواب عجیبی دیده است و می‌خواهد آن را با بقیه ی جانوران در میان بگذارد قرار گذاشته بودند همین که خیالشان از آقای جونز راحت شد همگی در انبار بزرگ علوفه جمع شوند. میجر پیر (که همیشه به این اسم صدایش میزدند هرچند با نام زیبای ویلینگدن، در نمایشگاه شرکت کرده بود) به قدری در مزرعه حرمت و آبرو داشت که همه با کمال میل حاضر بودند یک ساعتی از خوابشان بزنند و پای حرفهایش بنشینند.
سایر ترجمه‌ها
علاوه بر این پنج ترجمه، ترجمه‌های دیگری نیز از «مزرعه حیوانات» موجود است؛ در ادامه صرفا به نام این مترجمان اکتفا می‌کنیم:
- ترجمه شهرزاد لولاچی (نشر افق)
- ترجمه همایون نوراحمر (انتشارات وال)
- ترجمه حمیدرضا بلوچ (نشر مجید)
- ترجمه عباس زارعی (نشر آموت)
کدام ترجمه کتاب «مزرعه حیوانات» را بخوانیم؟
ترجمه‌هایی که نام بردیم مزیت‌های خاص خود را دارند و استانداردهای ترجمه را تا حد خوبی رعایت کرده‌اند. تفاوت‌ها بیشتر به جزئیات و ترجیحات شخصی خواننده برمی‌گردد. با این حال اگر حوصله مقایسه و تحلیل شخصی ندارید و به دنبال پاسخ صریحی برای سؤال «بهترین مترجم کتاب مزرعه حیوانات کیست؟» می‌گردید تا یکراست به سراغ بهترین ترجمه موجود در بازار بروید، ترجمه احمد کسایی‌پور از نشر ماهی را انتخاب کنید؛ کسایی‌پور با نثری ساده و سلیس به‌خوبی فضاسازی اورول از مزرعه و حال و روز حیوانات بخت‌برگشته‌اش را زنده کرده و به حق شایسته عنوان بهترین مترجم کتاب «مزرعه حیوانات» است.
منبع: دیجی‌کالا مگ
