چرا کودک نوپای من عصبانی است و چگونه باید او را آرام کنم؟
اگر شما هم در خانه یک کودک نوپا دارید حتما متوجه شده‌اید که فاصله‌ی بین قهقه‌های خنده و فریادهای عصبانیت آن‌ها بسیار کم است. کودکان در این سن توان بدنی بیشتری نسبت به زمان نوزادی دارند اما هنوز احساسات خود را نمی‌شناسند، دایره‌ی کلماتشان برای بیان احساسات کامل نشده و توانایی مدیریت آن‌ها و همچنین تسلط بر محیط اطراف را ندارند. به همین دلیل در انجام اغلب کارها ناامید می‌شوند و این موضوع بلافاصله به عصبانیت تبدیل می‌شود. البته وقتی کمی بزرگ‌تر می‌شوند به احساسات خود واقف شده و می‌توانند آن را بیان کنند، در نتیجه دیگر خبری از آن کودک عصبانی نیست.
این مطلب از دیجی‌کالا مگ قرار است راهکارهایی را به شما آموزش دهد که بتوانید عصبانیت کودک نوپای خود را کنترل کرده و از بروز خشم‌های عمیق و فریادهای گوش‌خراش جلوگیری کنید.
علائم عصبانیت در کودکان نوپا
کودکان نوپا علاقه دارند در برابر ناتوانی، ناامیدی و سرخوردگی خود عصبانی شوند. تحقیقاتی که در مرکز مطالعات دارویی کودکان ییل انجام شده نشان می‌دهد که کودکان زیر ۴ سال به طور متوسط هفته‌ای ۹ بار عصبانیت شدید همراه با فریاد کشیدن را تجربه می‌کنند. البته اغلب کودکان تا قبل از اینکه وارد مرحله‌ی مهد کودک شوند این حالات را پشت سر می‌گذارند. عصبانیت در کودکان نشانه‌هایی دارد که در لیست زیر به آن اشاره کرده‌ایم؛
- گریه کردن
- جیغ زدن
- گاز گرفتن
- لگد زدن
- مشت زدن
- کشیدن یا تکان دادن وسایل
- ضربه زدن
- پرتاب کردن وسایل
هرچه سن کودک بیشتر شود، مهارت‌های گفتاری و رفتاری او هم پیشرفت می‌کند و در نتیجه کمتر عصبانی می‌شود. یادگیری استراتژی‌های مناسب برای مدیریت احساسات کودکان توسط والدین، می‌تواند گذراندن این مرحله‌ی حساس از زندگی را آسان‌تر کند.
آیا باید نگران کودک عصبانی خود باشیم؟
همان‌طور که گفتیم این موضوع طبیعی است و به مرور زمان برطرف می‌شود. اما اگر کودک شما به طور مرتب در چندین روز حمله‌ی عصبی دارد، ممکن است در زمان عصبانیت به خود یا دیگران صدمه بزند و زمان عصبانیت‌هایش با وجود تلاش شما برای برقراری آرامش طولانی است، حتما باید با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید.
محرک‌های عصبی مشترک در کودکان نوپا
وقتی کودک شما با چالشی روبه‌رو می‌شود امکان برقراری ارتباط بین نیازها و خواسته‌هایش را ندارد و به همین دلیل به یک کودک عصبانی و طغیان‌گر تبدیل می‌شود. اگر بخواهیم عمده دلایل عصبانیت در کودکان را یک جا بنویسیم به لیست زیر می‌رسیم؛
- ناتوانی در برقراری ارتباط میان نیازها یا احساسات مختلف
- بازی با اسباب‌بازی پیچیده یا انجام کاری که درک آن دشوار است.
- احساس گرسنگی یا خستگی
- تغییر در روال معمول و مورد انتظار روزانه
- مشکل در ارتباط با خواهر، برادر یا یک کودک دیگر
- دسترسی نداشتن به چیزی که می‌خواهند (عدم برآورده شدن نیاز)
عوامل مختلفی هم وجود دارند که می‌توانند یک کودک نوپا را مستعد خشم و عصبانیت کنند. شایع‌ترین عوامل محرک را می‌توانید در لیست زیر ببینید؛
- تجربه‌ی استرس در دوران کودکی
- تغییر مزاج
- عوامل ژنتیکی
- محیط زندگی
- میزان پویایی خانواده
- رویکردهای فرزندپروری
چطور به کودک عصبانی کمک کنیم تا عصبانیت خود را مدیریت کند؟
کودکان در سنین ۱ تا ۳ سالگی مهارت‌های مقابله‌ای و ارتباطی بیشتری را یاد می‌گیرند و این موضوع می‌تواند به کاهش تعداد دفعات عصبانیت و همچنین کاهش شدت آن کمک کند. آن‌ها در ۴ سالگی می‌توانند درباره‌ی احساساتشان صحبت و با دیگران به‌راحتی ارتباط برقرار کنند. شما می‌توانید در طول این ۳ سال با انجام بعضی از کارها که در ادامه درباره‌ی آن‌ها صحبت می‌کنیم، به کودک کمک کنید تا عصبانیت خود را مدیریت کند.
روش‌هایی که اینجا به شما معرفی می‌کنیم برای همه‌ی کودکان قابل استفاده نیستند و ممکن است فقط بعضی از آن‌ها برای کودک شما موثر باشند. همچنین ممکن است روشی که در حال حاضر کارساز است یک ماه دیگر هیچ تأثیری روی کودک نداشته باشد. پس با در نظر گرفتن تمام این نکات آن‌ها را امتحان کنید تا بتوانید بهترین روش را انتخاب کنید.
- اگر کودک شما عصبانی شده است باید اول مطمئن شوید چیزی به او آسیب نزده یا امکان صدمه زدن به دیگران را ندارد. کودکان نوپا معمولا در زمان عصبانیت کنترل و تسلط کمی بر بدنشان دارند.
- کودک را به مکانی امن‌تر منتقل کنید تا از خشم او کاسته شود. جایی مثل اتاق خواب خودشان یا محلی آرام و دور از شلوغی خیابان بهترین مکانی است که می‌توانید انتخاب کنید.
- اگر سن کودک شما بیشتر از دو سال است او را به محل استراحت و خواب ببرید. گاهی حذف یک محرک بیرونی می‌تواند به آرامش کودک کمک کند.
- کودک را در آغوش بگیرید تا آرام شود. با توجه به شدت عصبانیت باید نوع در آغوش گرفتن خود را تغییر دهید. اگر کودکتان خیلی عصبانی است روی زمین نشسته و او را کاملا در میان بازوهای خود قرار دهید. با این کار جلوی فرار کردن و آسیب دیدن کودک را می‌گیرید.
- کنار کودک بنشینید تا با او هم قد شوید، سپس در حین برقراری ارتباط چشمی با صدایی آرام و لحنی مهربان با او صحبت کنید.
- درباره‌ی موقعیت پیش آمده سعی کنید کودک را آرام کنید. هرچه سن کودک بیشتر باشد این کار بهتر نتیجه می‌دهد.
- با کودک شوخی کنید اما مراقب باشید که این شوخی به روحیه و موقعیت او آسیب نزند. سعی کنید صدا و چهره‌ی خنده‌داری را که کودکتان دوست دارد تقلید کنید تا وضعیت او تغییر کرده و دست از عصبانیت بردارد.
- با احساسات کودکتان ارتباط برقرار کنید. به آن‌ها بگویید که می‌فهمید که ناراحت است یا از چیزی می‌ترسد و این اصلا بد نیست. اجازه دهید تا متوجه شود که بروز این احساسات مشکلی ندارد و طبیعی است.
فراموش نکنید که شما هرگز نباید یک کودک عصبانی را تنبیه کنید. تنبیه کودک باعث می‌شود که او رفتار پرخاشگرانه‌ی خود را بیشتر از قبل ادامه داده و هر روز کار را برای شما سخت‌تر کند. عصبانی شدن یکی از راه‌هایی است که کودکتان می‌تواند از طریق آن احساساتش را بیان کند. همین بیان احساسات و مواجه شدن با آن‌ها است که کمک می‌کند احساسات رشد کرده و به بلوغ برسد.
پس به کودکتان اجازه دهید احساساتش را از هر راهی که برایش آسان است ابراز کند و در عوض به او در شناسایی آن‌ها کمک کنید. با بالا رفتن سن متوجه می‌شوید که دیگر خبری از کودک عصبانی نیست و می‌تواند احساساتش را دقیق و واضح به شما نشان دهد.
چطور به کودک کمک کنیم تا کمتر عصبانی شود؟
خشم و عصبانیت بخشی از مراحل رشد کودک است و نمی‌توانیم به شکل ۱۰۰% از پیش آمدن آن جلوگیری کنیم. اما روش‌های زیر وجود دارند تا به شما کمک می‌کنند احساس عصبانیت را در او کاهش دهید؛
- تا جایی که امکان دارد یک برنامه‌ی روزانه‌ی مشخص داشته باشید.
- برای تغییراتی که ممکن است از روال عادی و روزانه‌ی زندگی کودک را تغییر دهد آماده باشید. تغییرات در لحظه‌ی آخر می‌تواند کودک را با چالش احساسی روبه‌رو کرده و در نتیجه عصبانی‌‌اش کند. به او کمک کنید تا به جای فریاد کشیدن یا گریه کردن، احساسات خود را با کلمات بیان کند.
- کودک عصبانی خود را با روش‌های برطرف کردن مشکل و موانع پیش آمده آشنا کنید. به او یاد دهید که چطور می‌تواند موقعیت را تغییر دهد.
- وقتی کودکتان رفتار یا عکس‌العمل خوبی نشان می‌دهد او را تشویق کنید.
- کودک را در محیط‌های ناراحت کننده قرار ندهید.
- اسباب‌بازی‌های پیچیده‌ای که بازی با آن‌ها ممکن است گیج کننده باشد در اختیار کودک قرار ندهید.
- احساسات خود را کنترل کرده و در حضور کودک عصبانی نشوید. همچنین وقتی کودکتان عصبانی است شما باید با صبر و خونسردی او را کنترل کنید. عصبانی شدن شما فقط موقعیت را بدتر می‌کند.
- انتظار نداشته باشید که کودک شما همیشه خوشحال باشد. آن‌ها هم مانند همه‌ی مردم طیف وسیعی از احساسات را تجربه می‌کنند. با کودک درباره‌ی احساسات خودتان صحبت کنید و به او کمک کنید تا احساسات مختلف را بشناسد.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید عصبانی شدن کودکان نوپا، حتی اگر روزانه هم پیش بیاید، کاملا عادی است. اما اگر تعداد آن زیاد یا مدت زمان آن زیاد شده است، اگر کودکتان به صورت ناگهانی عصبانی می‌شود یا عصبانیت او بیش از حد فیزیکی است، لازم است موضوع را با پزشک متخصص کودکان درمیان بگذارید.
ممکن است پزشک از شما بخواهد که دلایل عصبانیت کودکتان را ریشه‌یابی کنید تا متوجه دلیل اصلی خشم او بشوید. همچنین ممکن است ترفندها و تاکتیک‌های خاصی برای آرام کردن کودکان را به شما آموزش دهد. ممکن است پزشک از شما بخواهد برای بررسی و برطرف کردن عصبانیت کودک به یک روانشناس یا روانپزشک کودک مراجعه کنید.
این نکته را به یاد داشته باشید که دریافت کمک از متخصصین و مداخله‌ی زودهنگام می‌تواند به کودک شما کمک کند تا با گذشت زمان، عصبانیت خود را بهتر مدیریت کند. این موضوع می‌تواند در آینده‌ی کودک تأثیر مثبتی داشته و از بروز مشکل در مدرسه، خانه و محیط‌های دیگر جلوگیری کند.
سخن آخر
کودکان نوپا، یعنی کودکان ۱ تا ۴ سال، معمولا به دلایل زیادی عصبانی می‌شوند. دلیل این عصبانیت ناآشنایی با احساسات و ناتوانی در بیان آن‌ها است. شما به‌عنوان والدین باید از روش‌های مختلف برای کاهش عصبانیت آن‌ها استفاده کنید و به مرور زمان به آن‌ها آموزش دهید که چطور باید درباره‌ی احساسات خود صحبت کنند. یک برنامه‌ی روزانه می‌تواند به احساس آرامش در کودک کمک کند. همچنین می‌توانید هر روز زمانی را به صحبت درباره‌ی احساسات خود اختصاص دهید تا او بتواند انواع آن را شناخته و از هم تفکیک کند.
شما نمی‌توانید جلوی همه‌ی عصبانیت‌های او را بگیرید چون عصبانیت بخشی عادی از رشد کودک است. اما می‌توانید با اقدماتی ساده آن‌ها را مدیریت کرده. تعدادشان را کاهش دهید. اگر تعداد دفعات عصبانیت بیشتر از حد عادی است یا کودک عصبانی شما می‌تواند برای خود یا دیگران خطرآفرین باشد، لازم است که در این زمینه با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید.
منبع: healthline
