آنمی (کم‌خونی)؛ از علل و علائم تا روش‌های خانگی برای پیشگیری و درمان
بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان از آنمی یا کم‌خونی رنج می‌برند. آنمی عارضه‌ای است که بیشتر کودکان و زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که سطح گلبول‌های قرمز خون یا هموگلوبین کاهش پیدا می‌کنند و منجر به عارضه‌هایی از جمله تپش قلب، سرد شدن دست و پا، خستگی، ضعف و رنگ‌پریدگی می‌شود. اگر هر کدام از این عارضه‌ها را تجربه کردید، باید به پزشک اطلاع دهید. آنمی اگر درمان نشود، می‌تواند جان بیمار را بگیرد. می‌توانید با چند قدم ساده این عارضه را درمان کرده و از بروز دوباره‌ی آن پیشگیری کنید. در این مقاله قصد داریم شما را با علل، علائم، عوامل خطر، روش‌های درمان و پیشگیری از آنمی آشنا کنیم. برای اینکه اطلاعات خوبی از این عارضه به دست بیاورید، تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
آنمی (کم‌خونی) چیست؟
آنمی عارضه‌ای است که در آن سطح هموگلوبین کمتر از میزان طبیعی می‌شود. هموگلوبین به انتقال اکسیژن به تمام قسمت‌های بدن کمک می‌کند.
هموگلوبین یک پروتئین غنی از آهن است که در گلبول‌های قرمز خون وجود دارد و به سلول‌های خونی رنگ قرمز می‌دهد. علاوه بر این به مبارزه با عفونت‌ها و پیشگیری از خونریزی از طریق انعقاد خون کمک می‌کند. آنمی باعث می‌شود اکسیژن کمتری به قسمت‌های مختلف بدن برسد.
علائم آنمی
آنمی منجر به علائم زیر می‌شود.
- ضعف و خستگی
- رنگ‌پریدگی
- تنگی نفس
- سرد شدن دست و پا
- سردرد
- گیجی
- مه‌مغزی
- درد در ناحیه‌ی قفسه‌ی سینه
- ریزش مو
- ضربان قلب نامنظم
- دشواری در تمرکز
علل آنمی
کاهش میزان گلبول‌های قرمز خون یا هموگلوبین می‌تواند به سه دلیل زیر رخ دهد.
- بدنتان به اندازه‌ی کافی گلبول‌های قرمز تولید نمی‌کند.
- گلبول‌های قرمز خون توسط بدن در حال تخریب هستند.
- خونریزی به دلیل قاعدگی، جراحت و…
انواع آنمی
آنمی چند نوع دارد که در ادامه به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
۱. کم‌خونی ناشی از کمبود آهن
آنمی ناشی از کمبود آهن یکی از رایج‌ترین انواع آنمی به شمار می‌رود. آهن برای تولید هموگلوبین در بدن انسان‌ها ضروری است. خونریزی، دنبال کردن رژیم غذایی نامناسب و ناتوانی بدن در جذب آهن از مواد غذایی می‌توانند منجر به کمبود آهن شوند. در نتیجه بدن نمی‌تواند به اندازه‌ی کافی هموگلوبین تولید کند و آنمی بروز می‌کند.
۲. کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12
بدن برای تولید مناسب و کافی هموگلوبین به ویتامین B12 نیاز دارد. بیشتر محصولات حیوانی غنی از ویتامین B12 هستند. اگر گیاه‌خوار هستید، ممکن است دچار کمبود ویتامین B12 شوید. این موضوع می‌تواند از تولید هموگلوبین در بدن جلوگیری کند و منجر به آنمی می‌شود.
۳. کم‌خونی ناشی از خونریزی
خونریزی شدید طی دوران قاعدگی یا خونریزی در اثر جراحت، جراحی، سرطان، عفونت‌های دستگاه ادراری یا دستگاه گوارش می‌تواند آنمی ناشی از خونریزی را به دنبال داشته باشد.
۴. کم‌خونی آپلاستیک
این نوع آنمی زمانی رخ می‌دهد که بدن به اندازه‌ی کافی گلبول‌های قرمز خون تولید نکند. گلبول‌های قرمز خون هر ۱۲۰ روز یک بار در مغز استخوان تولید می‌شوند. زمانی که مغز استخوان نمی‌تواند گلبول‌های قرمز را تولید کند، میزان آن‌ها کاهش پیدا می‌کند و دچار آنمی می‌شوید.
۵. کم‌خونی داشی‌شکل
آنمی داسی‌شکل یک اختلال جدی مرتبط با خون است. گلبول‌های قرمز خون حاوی هموگلوبین‌های غیرنرمال هستند که به آن‌ها هموگلوبین‌های داسی‌شکل گفته می‌شود. سلول‌های داسی‌شکل چسبنده هستند و می‌توانند جریان خون را مسدود کنند.
عوامل خطر آنمی
بعضی از عوامل می‌توانند خطر ابتلا به آنمی را افزایش دهند. در ادامه چند نمونه از رایج‌ترین عوامل خطر آنمی را در اختیارتان قرار داده‌ایم.
- زنان و کودکان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به آنمی قرار دارند.
- آنمی در دوران بارداری رایج است و نباید بدون درمان باقی بماند.
- عفونت کاندیدا می‌تواند از جذب ویتامین‌های B در بدن جلوگیری کند. کمبود ویتامین B12 می‌تواند منجر به آنمی شود.
- ابتلا به مشکلات گوارشی مانند بیماری کرون، سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر و زخم‌های گوارشی می‌تواند آنمی را به دنبال داشته باشد.
- مصرف منظم داروهای مسکن هم یکی از عوامل خطر آنمی به شمار می‌رود.
- احتمال ابتلا به آنمی در افراد ۶۵ سال به بالا بیشتر است.
روش‌های طبیعی برای درمان آنمی
می‌توانید از ترفند‌های خانگی زیر برای درمان آنمی کمک بگیرید.
۱. برگ مورینگا
گیاه مورینگا سرشار از آهن، کلسیم، منیزیم و ویتامین‌های A و C است که همگی می‌توانند به درمان آنمی کمک کنند.
احتیاط
اگر باردار هستید، قبل از مصرف مورینگا با پزشک مشورت کنید.
مواد لازم
- برگ مورینگا: ۱۰ تا ۱۵ عدد
- عسل: یک قاشق چای‌خوری
طرز تهیه
- برگ‌های مورینگا را خرد کنید و در مخلوط‌کن بریزید. یک تا دو پالس برگ‌های مورینگا را بزنید.
- مخلوط را از صافی رد کرده و به آن عسل اضافه کنید. آن را خوب هم بزنید و بنوشید.
هرچند وقت یک بار؟
مخلوط ایجاد شده را در وعده‌ی صبحانه بخورید.
۲. ویتامین B12 و فولات
ویتامین B12 نقش مهمی در عملکرد و بقاء سلو‌ل‌ها دارد. کمبود ویتامین B12 می‌تواند منجر به بیماری‌های خطرناک از جمله آنمی شود. مصرف منظم سبزیجات، تخم‌مرغ و لوبیا از کمبود ویتامین B12 و فولات پیشگیری می‌کند. همچنین می‌توانید مکمل‌های ویتامین B12 و فولات تجویز شده توسط پزشک را مصرف کنید.
احتیاط
مکمل ویتامین‌ها را بدون تجویز پزشک مشورت نکنید.
مواد لازم
- تخم‌مرغ: دو عدد
- لوبیای پخته: نصف فنجان
- اسفناج خرد شده: یک فنجان
- کلم‌بروکلی آبپز: یک و نیم فنجان
- نمک: به مقدار لازم
طرز تهیه
- یک ماهیتابه روی اجاق بگذارید. اجازه دهید روغن داغ شود، سپس تخم‌مرغ را درون ماهیتابه بریزید.
- مقداری نمک روی تخم‌مرغ بپاشید و اجازه دهید به مدت دو تا سه دقیقه روی حرارت بماند.
- تخم‌مرغ را به یک بشقاب منتقل کنید. لوبیای پخته شده، کلم‌بروکلی و اسفناج را هم کنار تخم‌مرغ بگذارید و از خوردن آن به‌عنوان یک صبحانه‌ی مغذی لذت ببرید.
هرچند وقت یک بار؟
این خوردنی لذیذ را در وعده‌ی صبحانه نوش جان کنید.
۳. سبزیجات سبز
سبزیجات سبز مانند کلم‌پیچ، اسفناج، کلم‌بروکلی و… منابع خوبی از آهن به شمار می‌روند. مصرف منظم این سبزیجات می‌تواند به درمان آنمی کمک کند.
احتیاط
در مصرف سبزیجات و آب سبزیجات زیاده‌روی نکنید. در طول روز حداکثر سه تا چهار فنجان سبزیجات بخورید.
مواد لازم
- کلم‌پیچ: نصف فنجان
- کرفس خرد شده: یک چهارم فنجان
- عسل: یک قاشق غذاخوری
- لیموترش: نصف یک عدد
- نمک: نوک قاشق چای‌خوری
طرز تهیه
- کلم‌پیچ را خرد کنید. آب نصف لیموترش را بگیرید.
- کلم‌پیچ و کرفس خرد شده را درون مخلوط‌کن بریزید و عسل، نمک و آب لیموترش را به آن اضافه کنید. مواد را چند پالس بزنید تا خوب مخلوط شوند.
- اسموتی به دست آمده را درون لیوان مدنظر بریزید و بنوشید.
هر چند وقت یک بار؟
این نوشیدنی را در وعده‌ی صبحانه یا یک ساعت قبل از ورزش مصرف کنید.
۴. ویتامین C
مرکبات حاوی مقدار زیادی ویتامین C هستند. میوه‌هایی مانند پرتقال، سیب، گریپ‌فروت، نارنگی و توت‌هایی مثل توت‌فرنگی از جمله منابع غنی ویتامین C محسوب می‌شوند. همچنین حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلفی هستند که به تولید گلبول‌های قرمز خون و هموگلوبین کمک می‌کنند.
نوشیدنی که در ادامه طرز تهیه‌ی آن را آموزش می‌دهیم، منبع خوبی از ویتامین C به شمار می‌رود و سطح هموگلوبین و همچنین جذب آهن را افزایش می‌دهد.
احتیاط
از زیاده‌روی در مصرف آهن خودداری کنید. همچنین از مصرف ویتامین C بعد از نوشیدن شیر یا محصولات حاوی شیر اجتناب کنید.
مواد لازم
- گریپ‌فروت: نصف یک عدد
- کیوی: یک عدد
- سیب: نصف یک عدد
- عسل: یک قاشق چای‌خوری
- زنجبیل رنده شده: نصف قاشق چای‌خوری
طرز تهیه
- گریپ‌فروت را در مخلوط‌کن بریزید. کیوی را با پوست خرد کرده و به مخلوط‌کن اضافه کنید.
- سیب را هم خرد کنید و به همراه زنجبیل رنده شده درون مخلوط‌کن بریزید. عسل را اضافه کنید و مواد را چند پالس بزنید.
- نوشیدنی به دست آمده را درون یک لیوان بریزید و نوش جان کنید.
هر چند وقت یک بار؟
می‌توانید مواد غذایی سرشار از ویتامین C را در وعده‌ی صبحانه، ناهار یا شام میل کنید.
۵. پروبیوتیک
خوب می‌دانیم که پروبیوتیک‌ها به بهبود هضم و عملکرد روده کمک می‌کنند. علت این موضوع این است که مواد غذایی سرشار از پروبیوتیک‌ها حاوی باکتری‌های خوب هستند.
دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که پروبیوتیک‌ها سطح ویتامین B12 و آهن را افزایش می‌دهند. بیماران مبتلا به آنمی می‌توانند با مصرف ماست که منبع خوبی از پروبیوتیک‌ها به شمار می‌رود، سطح هموگلوبین و گلبول‌های قرمز خون را در بدن خود بهبود دهند.
احتیاط
از زیاده‌روی در مصرف پروبیوتیک‌ها خودداری کنید؛ وگرنه دچار نفخ و مشکلات گوارشی می‌شوید.
مواد لازم
- ماست: نصف فنجان
- آب: یک فنجان
- آب لیموترش تازه: دو قاشق غذاخوری
- گشنیز خرد شده: چند برگ
- پودر زیره: نوک قاشق چای‌خوری
- نمک: نوک قاشق چای‌خوری
طرز تهیه
- ماست را در مخلوط‌کن بریزید و چند پالس بزنید.
- ماست را درون مخلوط‌کن بریزید و آب، نمک، آب لیموترش، برگ گشنیز خرد شده و پودر زیره را به آن اضافه کنید. مواد را دوباره بزنید.
- نوشیدنی را میل کنید.
هر چند وقت یک بار؟
این نوشیدنی را بعد از ناهار یا شام بنوشید.
۶. انجیر
انجیر شیرین و خوشمزه است و مقدار زیادی آهن دارد. علاوه بر این منبع خوبی از ویتامین A، فولات و منیزیم به شمار می‌رود. خیس کردن انجیر باعث می‌شود سریع‌تر هضم شود.
مواد لازم
- انجیر رسیده: دو تا چهار عدد
- آب: یک فنجان
طرز تهیه
- انجیرها را درون یک کاسه بریزید و کاسه را آب کنید. اجازه دهید انجیرها طی شب در آب بمانند.
- صبح روز بعد انجیرها را از آب بیرون بیاورید و آن‌ها را خرد کرده و میل کنید.
هر چند وقت یک بار؟
انجیر را صبح‌ها بخورید.
۷. چغندر
چغندر یکی از بهترین منابع آهن، منیزیم، کلسیم، ویتامین A و فولات به شمار می‌رود. یک مطالعه به این نتیجه رسید دختران بزرگسالان که به مدت ۲۰ روز صبح‌ها آب چغندر مصرف کردند، بهبود چشمگیر سطح هموگلوبین را تجربه کردند. آب لیموترش استفاده شده در این اسموتی نه تنها طعم آن را بهتر می‌کند، بلکه به بدن ویتامین C می‌دهد.
احتیاط
اگر باردار یا شیرده هستید، قبل از مصرف این نوشیدنی با پزشک مشورت کنید.
مواد لازم
- چغندر: به مقدار لازم
- لیموترش: نصف یک عدد
طرز تهیه
- چغندر را بشویید، پوست آن را بگیرید و خرد کنید. آب لیموترش را هم بگیرید و آن را کنار بگذارید.
- چغندر خرد شده را درون آب‌میوه‌گیری بریزید و یک تا دو پالس بزنید.
- نوشیدنی ایجاد شده را درون یک لیوان بریزید. آب لیموترش را به آن اضافه کنید و خوب هم بزنید.
- به همین سادگی اسموتی چغندر آماده است. نوش جان.
هر چند وقت یک بار؟
این نوشیدنی را در وعده‌ی صبحانه یا یک ساعت قبل از ورزش بنوشید.
۸. موز
موز یکی از میوه‌های خوشمزه و محبوب است که سطح آهن را به‌طرز چشمگیری افزایش می‌دهد. برای دریافت آهن فرقی ندارد موز رسیده بخورید یا موز سبز؛ در هر صورت موز غنی از آهن، پتاسیم، ویتامین C و فولات است. این میوه مواد مغذی لازم بدن برای تولید گلبول‌های قرمز خون و بهبود سطح هموگلوبین را تأمین می‌کند.
احتیاط
از آنجایی که موز کالری و پتاسیم زیادی دارد، نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنید، چون منجر به اضافه وزن و افزایش سطح پتاسیم در بدن می‌شود.
مواد لازم
- موز رسیده‌ی متوسط: یک عدد
- عسل: یک قاشق چای‌خوری
طرز تهیه
- موز را بشویید و پوست آن را بگیرید. سپس موز را خرد کنید.
- روی موز عسل بریزید و آن را در وعده‌ی صبحانه بخورید.
هر چند وقت یک بار؟
می‌توانید هر روز در وعده‌ی صبحانه یک عدد موز بخورید.
۹. خرما و کشمش
خرما و کشمش از منابع خوب آهن و ویتامین C محسوب می‌شوند. ویتامین C به تقویت سیستم ایمنی بدن و جذب بهتر آهن کمک می‌کند.
احتیاط
خرما و کشمش قند زیادی دارند و ممکن است منجر به افزایش سطح قند خون شوند؛ بنابراین در مصرف آن‌ها زیاده‌روی نکنید.
مواد لازم
- خرما: سه تا چهار عدد
- کشمش: ۱۰ عدد
طرز تهیه
- خرما و کشمش را در یک کاسه بریزید و کاسه را آب کنید. اجازه دهید خرما و کشمش به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در آب خیس بخورند.
- آب درون کاسه را دور بریزید و خرما و کشمش را میل کنید.
هر چند وقت یک بار؟
کشمش و خرما را به اسموتی‌ها، سالادها یا دسرهای مختلف اضافه کنید تا از خواص آن‌ها بهره‌مند شوید.
۱۰. مس
کمبود مس هم منجر به آنمی می‌شود. باید به اندازه‌ی کافی منابع مس را مصرف کنید تا سطح هموگلوبین و آهن خونتان در محدوده‌ی طبیعی حفظ شود. برای دریافت مس می‌توانید منابع غذایی آن مانند جگر مرغ، زردآلو، شکلات تلخ، عدس، نخود، قارچ، تخم آفتا‌ب‌گردان، کینوا و شلغم را در رژیم غذایی خود جای دهید.
احتیاط
هر روز تا ۱۰ میلی‌گرم مس مصرف کنید. حواستان باشد که زیاده‌روی در مصرف مس می‌تواند منجر به تب، حالت تهوع و اسهال شود.
مواد لازم
- بطری آب مسی
- آب
طرز استفاده
آب را درون بطری آب مسی بریزید و هر زمان که تشنه شدید، از آن آب بنوشید.
هر چند وقت یک بار؟
آب دورن بطری آب مسی را بعد از صبحانه، ناهار و شام بنوشید.
۱۱. کنجد سیاه
کنجد سیاه غنی از فولات، آهن، کلسیم و منیزیم است و یک گزینه‌ی عالی برای افراد مبتلا به آنمی به شمار می‌رود. کنجد سیاه سطح آهن را افزایش می‌دهد و به جذب آهن در بدن کمک می‌کند.
احتیاط
اگر به کنجد حساسیت دارید، از این روش طبیعی برای درمان آنمی استفاده نکنید.
مواد لازم
- کنجد سیاه: یک تا دو قاشق چای‌خوری
- آب: یک چهارم فنجان
- عسل: یک قاشق چای‌خوری
طرز تهیه
- کنجد سیاه را به مدت دو تا سه ساعت در یک چهارم فنجان خیس کنید.
- مخلوط را از صافی رد کرده و عسل را به آن اضافه کنید.
- مخلوط عسل و کنجد را میل کنید.
هر چند وقت یک بار؟
ترکیب به دست آمده را هر روز بعد از صبحانه مصرف کنید.
مواد غذایی غنی از آهن کدامند؟
در ادامه بهترین مواد غذایی غنی از آهن را آورده‌ایم. شاید بعضی از مواد غذایی زیر را دوست نداشته باشید، اما اگر می‌خواهید آنمی خود را درمان کنید، باید آن‌ها را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
۱. موز
موز سرشار از آهن، پتاسیم، فیبر غذایی و سایر ویتامین‌ها و مواد غذایی است و به همین دلیل یک گزینه‌ی عالی برای درمان و پیشگیری از آنمی به شمار می‌رود.
۲. چغندر
چغندر یکی از سالم‌ترین و غنی‌ترین منابع آهن به شمار می‌رود. مصرف منظم چغندر می‌تواند در درمان و پیشگیری از کمبود آهن مفید باشد.
۳. سیب‌زمینی شیرین
سیب‌زمینی شیرین منبع خوبی از آهن است و برای کاهش وزن گزینه‌ی خوبی محسوب می‌شود. می‌توانید هر روز یک عدد سیب‌زمینی شیرین مصرف کنید.
۴. اسفناج
اسفناج سرشار از کربوهیدرات خوب، ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف است. مصرف منظم اسفناج می‌تواند به درمان آنمی کمک کند.
۵. حبوبات
عدس، لوبیا، نخود و سایر حبوبات منابع عالی آهن هستند. باید حبوبات را در رژیم غذایی خود جای دهید تا سطح هموگلوبین و گلبول‌های قرمز در بدنتان بهبود پیدا کند.
۶. منابع غنی از پروتئین
گوشت، ماهی و تخم‌مرغ سرشار از ویتامین B12، فولات و آهن هستند که همگی گزینه‌هایی مفیدی برای درمان آنمی محسوب می‌شوند.
روش‌هایی برای درمان و پیشگیری از آنمی
بهترین کار این است که از طریق به کار بردن روش‌های زیر، به درمان و پیشگیری از آنمی کمک کنید.
۱. از مصرف بعضی نوشیدنی‌ها خودداری کنید
اگر می‌خواهید دچار آنمی نشوید، باید دور بعضی از نوشیدنی‌ها را خط بکشید یا مصرف آن‌ها را محدود کنید. یکی از این نوشیدنی‌ها چای سبز یا چای سیاه است. چای سبز و سیاه با وجود اینکه برای کاهش وزن فوایدی دارند، مانع از جذب آهن می‌شوند؛ بنابراین باید از مصرف آن‌ها خودداری کنید.
قهوه هم یکی دیگر از نوشیدنی‌های مضر است که از جذب آهن جلوگیری می‌کند. بنابراین باید مصرف قهوه را محدود کنید. اگر نمی‌توانید مصرف قهوه را قطع کنید، دو ساعت بعد از مصرف مواد غذایی آهن‌دار قهوه بنوشید. از نوشیدن قهوه یک ساعت قبل و بعد از غذا خودداری کنید.
۲. ورزش کنید
حتما در مقالات مختلف درباره‌ی فواید ورزش کردن زیاد شنیده‌اید. انجام ورزش‌هایی مثل یوگا هر یک روز در میان می‌تواند به بهبود جریان خون کمک کند و از اینکه مدام احساس ضعف و خستگی کنید، پیشگیری کند. زمانی ورزش کنید که شرایطتتان کمی بهبود پیدا کرده است.
۳. دوش آب سرد بگیرید
شاید باورش کمی سخت باشد، اما دوش آب سرد می‌تواند به درمان آنمی کمک کند. مطالعات مختلف به این نتیجه رسیده‌اند که دوش آب سرد به بدن کمک می‌کند به دمای ایدئال برای جریان یافتن خون به تمام قسمت‌های بدن برسد.
۴. از مصرف فرآورده‌های تخمیر نشده‌ی سویا اجتناب کنید
فرآورده‌های تخمیر شده‌ی سویا مانند سس سویا می‌توانند به جذب آهن کمک کنند. این در حالی است که فرآورده‌های تخمیر نشده‌ی سویا از جذب آهن پیشگیری می‌کنند، بنابراین باید تا زمانی که سطح گلبول‌های قرمز و هموگلوبین خونتان به حالت عادی برگردد، از مصرف آن‌ها پرهیز کنید.
کلام پایانی
آنمی یک بیماری رایج است که بیشتر زنان و کودکان را درگیر می‌کند. این عارضه ممکن است به دلایل مختلف از جمله کمبود ویتامین B12، تالاسمی، خونریزی و کمبود آهن رخ دهد. می‌توانید آنمی را به کمک روش‌های خانگی ذکر شده در این مقاله درمان کنید. همچنین از جای دادن مواد غذایی سرشار از آهن در رژیم غذایی خود غفلت نکنید.
منبع: style craze
