شاید یک دنباله‌دار باستانی بیابان شیلی را به شیشه تبدیل کرده باشد
نزدیک به ۸۰ کیلومتر از سواحل شیلی با تکه‌های مستطیلی شیشه‌های بیابانی پوشیده شده است که اخیرا طبق مطالعه‌ی پژوهشگران ممکن است ناشی از انفجار یک دنباله‌دار بر فراز بیابان آتاکاما در حدود ۱۲ هزار سال پیش باشند.
این انفجار که انفجار در هوا یا به عبارت بهتر «انفجار هوا» (Airburst) نام دارد، زمانی روی می‌دهد که جرمی مانند یک شهاب یا دنباله‌دار به سوی زمین سقوط می‌کند. این اجرام به دلیل اصطکاک با جو سیاره‌ی زمین داغ می‌شوند.
در حالی که برخی از آن‌ها تا آخر در جو می‌سوزند، برخی دیگر در تماس با بخش‌های چگال‌تر اتمسفر منفجر می‌شوند. این انفجار می‌تواند دمای سطح زمین نزدیک را به اندازه‌ی دمای خورشید بالا ببرد و بادهایی به قدرت طوفان‌های تندری به‌همراه داشته باشد.
به گفته‌ی تیمی از پژوهشگران که ترکیبات شیشه‌های سیلیکات را در بیابان آتاکاما مطالعه کردند و نتایج پژوهش آن‌ها در نشریه‌ی «جئولوژی» (Geology) منتشر شده است، دنباله‌داری که در اواخر دوره‌ی زمین‌شناسی «پلیستوسن» (Pleistocene) به زمین سقوط کرده، از این نوع بوده است. آن‌ها دریافتند که انفجار این گلوله‌ی آتشین باعث شده تکه‌هایی از سنگ‌های فضایی با خاک‌های مذاب زیرین ترکیب شوند و شیشه را تشکیل دهند.
مناطقی که شیشه‌های بیابان آتاکاما کشف شده است.
Credit: Brown University
«پیتر شولتز» (Peter Schultz) زمین‌شناس سیاره‌ای دانشگاه براون گفت: «آتاکاما برای حفظ تاریخچه‌ی سنگ‌های فضایی عالی است. تفاوت میان دیگر شیشه‌های یافت شده در بیابان آتاکاما و این شیشه‌ها در این است که این‌ها واقعا بزرگ هستند و برهم‌کنش پیچیده میان انفجار هوا، گرمایش و باد را نشان می‌دهند.»
او افزود: «به بیان دیگر، برای نخستین بار جزئیات فرآیند شکل‌گیری شیشه را در این نمونه‌ها می‌بینیم. در حقیقت ما شیشه‌های بسیار بیشتری با سن زیادتر هم در آرژانتین داریم اما درباره‌ی نمونه‌های اخیر به‌خوبی می‌توانیم نشان دهیم که بر اثر برخورد ایجاد شده‌اند.»
قطعاتی از شیشه‌ی سبز تاریک یا شیشه‌ی سیاه در بیابان آتاکاما که یک دهه پیش مورد توجه دانشمندان قرار گرفت.
Credit: Brown University
پیش از این تیمی متفاوت فکر می‌کردند که این شیشه‌ها ناشی از آتش‌سوزی علف‌های باستانی، مدت‌ها پیش از تبدیل شدن منطقه به بیابان هستند که خاک را به اندازه‌ی کافی برای تغییر به شیشه داغ کرده‌اند.
تیم دانشگاه براون با توجه به ساختار و مواد معدنی منحصربه‌فرد که شواهدی از خم شدن و تغییر شکل شیشه‌ها را نشان می‌دهد، معتقد است که یک جرم فرازمینی می‌تواند منشأ این عجایب زمین‌شناختی باشد. این جزئیات در سایر بقایای انفجار هوا هم مشاهده شده است و به اندازه‌ی شیشه‌های تشکیل شده در آتش‌سوزی جنگل‌ها خشن به‌نظر نمی‌رسند.
علاوه بر این تیم فعلی مواد معدنی را پیدا کرد که از سنگ‌های فضایی دیگر مانند ترویلیت (Troilite) و کوبانیت (Cubanite) ناشی شده‌اند. چنین اچزایی شبیه به مواردی است که توسط ناسا در طول مأموریت «استارداست» (Stardust) از گردوغبار دنباله‌دار «وایلد-۲» (Wild-2) در سال ۲۰۰۴ جمع‌آوری شد.
مواد معدنی فرازمینی در شیشه‌های بیابان آتاکاما
Credit: Brown University
«اسکات هریس» (Scott Harris) زمین‌شناس سیاره‌ای در مرکز علمی «فرنبانک» (Fernbank) و یکی از نویسندگان این مقاله از سوی دانشگاه براون گفت: «این کانی‌ها به ما می‌گویند که عامل ایجاد این شیشه‌ها، تمام نشانه‌های یک دنباله‌دار را دارد. دارا بودن همان کانی‌شناسی که در گردوغبار ستاره‌ای دیدیم، شاهدی قوی است که نشان می‌دهد آنچه می‌بینیم، نتیجه‌ی انفجار هوا بر اثر یک دنباله‌دار است.»
تخمین سن فعلی وقوع این رویداد انفجار هوا هنوز در حال انجام است اما جوان‌ترین تخمین زده شده به ۱۱ هزار و ۵۰۰ سال پیش را نشان می‌دهد. شولتز گفت: «این احتمال وجود دارد که ساکنان اولیه‌ی این منطقه شاهد این نمایش آسمانی بوده باشند.» بدین ترتیب بسته به زمان، اگر به انسان‌ها آسیبی نزده باشد، جانوران غول‌پیکری که امکان فرار نداشته‌اند را در یک لحظه کاملا سوزانده است.
عکس کاور: تکه‌های شیشه‌های بیابانی در آتاکاما
Credit: R. Scott Harris
منبع: Gizmodo
