حساسیت به محصولات پوستی؛ نکات ضروری درباره‌ی علائم، درمان و پیشگیری
این روزها محصولات آرایشی و بهداشتی تنوع بسیار زیادی دارند که همین موضوع خرید گزینه‌ی مناسب را دشوار کرده است. شناخت نوع پوست و انتخاب محصول بر اساس آن کمک‌کننده است، اما کافی نیست. چون حتی اگر آلرژی شناخته‌شده‌ای نداشته باشید و پوست‌تان را حساس تصور نکنید، ممکن است به بعضی از محصولات مراقبت از پوست واکنش نشان دهید. حساسیت به محصولات پوستی با قرمزی، خارش و تورم مشخص می‌شود و در بعضی از موارد بسیار آزاردهنده است. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ درباره‌ی دلایل حساسیت به محصولات پوستی صحبت می‌کنیم و راه‌های مقابله با این مشکل را توضیح می‌دهیم. با ما همراه باشید.
حساسیت به محصولات پوستی چگونه اتفاق می‌افتد؟
به التهاب یا تحریک پوست که در اثر تماس با یک ماده‌ی خارجی رخ می‌دهد، «درماتیت تماسی» می‌گویند. درماتیت تماسی به ۲ دسته‌ی کلی تقسیم می‌شود:
- درماتیت تماسی تحریکی (ICD): این نوع درماتیت چند دقیقه یا چند ساعت پس از تماس با مواد مختلف از جمله محصولات پاک‌کننده‌ی خشن ایجاد می‌شود. علت ICD این است که ماده‌ی خارجی به سلول‌های اپیدرم پوست آسیب می‌رساند. شواهد نشان می‌دهد که ۸۰ درصد افرادی که از درماتیت تماسی شکایت دارند به ICD مبتلا هستند.
- درماتیت تماسی آلرژیک (ACD): این نوع درماتیت تماسی به‌دلیل حساسیت به مواد شیمیایی رخ می‌دهد. در ACD، سیستم ایمنی بدن یک ماده‌ی بی‌ضرر را به‌اشتباه مضر تشخیص می‌دهد و به آن حمله می‌کند که این به التهاب و تحریک پوست منجر می‌شود. معمولا چند روز طول می‌کشد تا بثورات ناشی از حساسیت ایجاد شوند، بنابراین تعیین علت بروز این مشکل ممکن است چالش‌برانگیز باشد.
آلرژی‌های پوستی می‌توانند به طیف گسترده‌ای از مشکلات منجر شوند که اختلال خواب یکی از شایع‌ترین آن‌ها است. اگر خارش ناشی از حساسیت شدید باشد، نمی‌توانید بخوابید یا در طول شب مدام از خواب بیدار می‌شوید. این عارضه می‌تواند روی کارایی شما تاثیر بگذارد و حتی کیفیت زندگی‌تان را کاهش دهد.
شایع‌ترین علائم حساسیت به محصولات پوستی چیست؟
علائم واکنش پوستی به نوع محصول، بخشی از بدن که با آن تماس پیدا می‌کند، تعداد دفعات استفاده از آن و مدت زمانی که روی پوست باقی می‌ماند، بستگی دارد. با این حال، معمولا شامل موارد زیر است:
- بثورات پوستی
- خارش
- سوزش
- تاول
- تورم
یک مطالعه نشان داد که واکنش پوستی غالبا در صورت و گردن رخ می‌دهد و صابون‌ها و کرم‌های صورت شایع‌ترین علل بروز آن هستند. در یک مطالعه دیگر هم مشاهده شد که بسیاری از افراد علائم واکنش به لوازم آرایشی را روی پلک‌های خود تجربه می‌کنند.
کدام ترکیبات باعث واکنش پوست می‌شوند؟
محصولات مراقبت از پوست حاوی مواد شیمیایی مختلفی هستند که همگی به‌طور بالقوه می‌توانند باعث واکنش شوند. به گفته‌ی آکادمی پوست آمریکا (AAD)، بیش از ۱۵ هزار ماده وجود دارد که ممکن است باعث واکنش پوستی آلرژیک شوند. در یک مطالعه مشاهده شد که محصولات مراقبت شخصی در ۲۸/۸ درصد مردان و ۳۹/۵ درصد زنان باعث درماتیت تماسی تحریکی می‌شوند.
درماتیت تماسی تحریکی اغلب به‌دلیل تماس مداوم با محرک‌های خفیف ناشی می‌شود. از علل شایع این عارضه می‌توان به صابون‌ها، اسیدها، حلال‌ها و مواد قلیایی اشاره کرد. تحقیقات نشان می‌دهد که محرک‌های رایج می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- آنترالین
- بنزالکونیوم کلرید
- ترتینوئین و تترا اتیلن گلیکول دی‌اکریلات
- دیترانول
- اپی‌کلروهیدرین
- پودوفیلین
- پروپان سولفون
پروپیلن گلیکول، امولسیفایری که معمولا در لوازم آرایشی مانند کرم‌ها و لوسیون‌های پوست یافت می‌شود، در بسیاری از موارد علت درماتیت تماسی است.
آلرژن‌های رایج در محصولات آرایشی و بهداشتی
عطرها و مواد نگهدارنده‌ی موجود در محصولات آرایشی و بهداشتی مسؤول بسیاری از واکنش‌های آلرژیک هستند. عطرهایی که معمولا در محصولات مراقبت از پوست و مرطوب‌کننده‌ها یافت می‌شوند عبارتند از:
- لینالول
- لیمونن
- سیترونلول
نگهدارنده‌های رایج شامل موارد زیر هستند:
- متیل ایزوتیازولینون
- متیل کلروایزوتیازولینون
- فرمالدهید و موادی که فرمالدهید آزاد می‌کنند
«Balsam of Peru»، مایعی که از درخت «Myroxylon balsamum» به دست می‌آید و توسط بسیاری از تولیدکنندگان در عطرها، کرم‌ها و لوازم آرایشی استفاده می‌شود، یکی از علل درماتیت تماسی آلرژیک است. مواد موجود در رنگ موها هم ممکن است در بعضی از شرایط باعث درماتیت آلرژیک شوند.
سینامیک آلدهید که از دارچین به دست می‌آید ماده‌ی دیگری است که ممکن است باعث حساسیت به محصولات پوستی شود. این ماده در محصولاتی که بوی دارچین، بادام و زردآلو دارند، یافت می‌شود.
به یاد داشته باشید که وجود عبارت «طبیعی» یا «ارگانیک» روی برچسب محصول لزوما به‌معنی بی‌خطر بودن آن نیست. چون ممکن است پوست به بسیاری از روغن‌ها و مواد طبیعی که بی‌خطر به نظر می‌رسند واکنش نشان دهد.
برای حساسیت به محصولات پوستی چه باید کرد؟
اگر با یک واکنش آلرژیک مواجه شدید، به محصولاتی که اخیرا استفاده کرده‌اید فکر کنید و از خود بپرسید که به‌تازگی چه محصول جدیدی را روی پوست‌تان قرار داده‌اید. چنانچه به محصول خاصی مشکوک هستید، آن را از روتین پوستی خود حذف کنید. علاوه بر این، می‌توانید برای درمان خارش از آنتی‌هیستامین خوراکی و استروئید موضعی بدون نسخه استفاده کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
گاهی‌اوقات صبر کردن بهترین راهکار است، چون درماتیت تماسی ممکن است خودبه‌خود برطرف شود. اما اگر بثورات شدید هستند یا بهتر نمی‌شوند، وقت آن است که به پزشک مراجعه کنید. در صورت مواجهه با هر یک از مشکلات زیر حتما با پزشک مشورت کنید:
- خونریزی بثورات یا خروج چرک از آن‌ها (این ممکن است نشانه‌ی عفونت باشد.)
- بهبود نیافتن بثورات بعد از ۲ تا سه هفته
- ظهور علائم آلرژی در چشم یا دهان
- ایجاد کهیر در سراسر بدن
- مشکلات تنفسی
- مختل شدن خواب یا کاهش تمرکز
در موارد شدید، ممکن است پزشک از استروئیدهای خوراکی با دوز بالا برای درمان حساسیت به محصولات پوستی استفاده کند.
آیا می‌توان از حساسیت به محصولات پوستی پیشگیری کرد؟
راهکار تضمینی برای پیشگیری از واکنش‌های آلرژیک وجود ندارد. چون حتی اگر در حال حاضر به یک ماده آلرژی نداشته باشید، ممکن است در طول زمان به آن حساسیت پیدا کنید. به‌علاوه، مواد آلرژی‌زا در طیف وسیعی از محصولات از جمله افتر شیوها، دئودورانت‌ها، ضدتعریق‌ها، کرم‌ها، لوسیون‌ها، لوازم آرایشی و انواع عطر، ادکلن یا اسپری بدن یافت می‌شوند. شما حتی می‌توانید به اکریلیک ناخن حساسیت داشته باشید و بدون اینکه متوجه شوید هنگام لمس کردن صورت خود باعث درماتیت تماسی شوید.
با این حال، تکنیک‌های زیر می‌توانند در پیشگیری از آلرژی پوستی کمک‌کننده باشند و احتمال بروز آن را به حداقل برسانند.
۱. از محصولاتی که به آن‌ها حساسیت دارید، استفاده نکنید
اولین و مهم‌ترین توصیه این است که از محصولاتی که می‌دانید به آن‌ها حساسیت دارید، استفاده نکنید. به محض اینکه متوجه شدید کدام محصول باعث واکنش آلرژیک در شما شده است، استفاده از آن را متوقف کنید.
۲. محصولات بدون عطر را امتحان کنید
عطرها از مهم‌ترین ترکیبات آلرژی‌زایی هستند که در محصولات مراقبت از پوست یافت می‌شوند. بنابراین اگر واکنش آلرژیک نشان دادید، برچسب‌های محصولات مورد استفاده‌ی خود را بخوانید و از محصولاتی استفاده کنید که روی آن‌ها عبارت «بدون عطر» درج شده باشد.
۳. به‌سراغ محصولات هیپوآلرژنیک بروید
هیچ استاندارد یا دستورالعمل مشخصی برای تولید محصولات هیپوآلرژنیک وجود ندارد. به عبارت دیگر، هر شرکتی می‌تواند این اصطلاح را به‌شکل متفاوتی تعریف کند. با این حال، اگر نگران درماتیت تماسی هستید یا سابقه‌ی ابتلا به آن را دارید، بهتر است این محصولات را انتخاب کنید.
۴. پچ تست انجام دهید
پچ تست (Patch test) یک تست تشخیصی است که می‌توانید از آن برای شناسایی محصولاتی که باعث تحریک پوست یا واکنش آلرژیک می‌شوند استفاده کنید. در پچ تست، مقدار کمی از یک ماده یا محصول خاص را روی پوست می‌گذارید و منتظر می‌مانید تا واکنش بدن‌تان را نسبت به آن بسنجید.
پچ تست با تست‌های آلرژی مثل تست پوستی پریک (تست خراش پوستی) که توسط پزشک انجام می‌شود، متفاوت است. تست‌های آلرژی می‌توانند به واکنش فوری منجر شوند، اما آلرژی پوستی ناشی از پچ تست ممکن است چند روز طول بکشد تا ایجاد شود.
نحوه‌ی انجام پچ تست
آکادمی پوست آمریکا مراحل زیر را برای بررسی آلرژی به محصولات آرایشی و بهداشتی جدید توصیه می‌کند:
- محصول را روی قسمت کوچکی از پوست که آن را به‌صورت تصادفی مالش نمی‌دهید یا نمی‌شویید، بمالید. داخل بازو یا محل خم شدن آرنج بهترین محل برای پچ تست محسوب می‌شود. چون پوست این ناحیه از بدن مثل پوست صورت بسیار حساس است.
- محصول را به‌اندازه‌ی یک سکه روی پوست بمالید. ضخامت محصول باید به همان اندازه‌ای باشد که در حالت عادی قرار است روی پوست بمالید.
- محصول را تا زمانی که به‌طور معمول می‌خواهید روی پوست بماند، به حال خود رها کنید. اگر در حال آزمایش محصولی هستید که معمولا آن را می‌شویید (مثل شوینده یا پاک‌کننده)، باید آن را به‌مدت پنج دقیقه یا تا زمانی که شرکت تولیدکننده توصیه می‌کند، روی پوست نگه دارید.
- پچ تست را ۲ بار در روز و به‌مدت هفت تا ۱۰ روز تکرار کنید. واکنش آلرژیک ممکن است بلافاصله رخ ندهد، بنابراین مهم است که استفاده از محصول را برای چند روز ادامه دهید.
- اگر پوست‌تان به محصول واکنش نشان داد، فورا آن را بشویید و دیگر از آن استفاده نکنید. در صورت نیاز، می‌توانید از کمپرس خنک برای تسکین پوست استفاده کنید. اما اگر واکنش شدید بود یا به راهکارهای خانگی پاسخ نداد، بهتر است به متخصص پوست مراجعه کنید تا علائم‌تان را کنترل کند.
- در صورتی که به محصول مورد آزمایش واکنش منفی نشان ندادید، می‌توانید استفاده از آن را شروع کنید.
۵. از متخصص کمک بگیرید
تعیین دقیق ماده‌ای که باعث مشکل می‌شود، می‌تواند واقعا دشوار باشد. بعضی از افراد به چند ماده‌ی مختلف در محصولات مراقبت از پوست حساسیت دارند. بنابراین پیدا کردن منشاء مشکل آن‌ها به مهارت و تجربه‌ی زیادی نیاز دارد.
متخصص پوست یا متخصص آلرژی می‌تواند با انجام تست‌های تخصصی به شناسایی موادی که باعث آلرژی می‌شوند، کمک کند. بعد از آن کافی است فهرست ترکیبات تشکیل‌دهنده‌ی محصولات مختلف را بخوانید و از خرید آن‌هایی که حاوی ماده‌ی آلرژی‌زا هستند بپرهیزید.
کلام پایانی
محصولات مراقبت از پوست حاوی ترکیبات مختلفی هستند که بعضی از آن‌ها ممکن است پوست را تحریک کنند یا حتی باعث واکنش آلرژیک شوند. در بیشتر موارد، با انجام پچ تست می‌توان محصولات آلرژی‌زا را تشخیص داد. استفاده از محصولات بدون عطر و هیپوآلرژنیک هم می‌تواند در پیشگیری از حساسیت به محصولات پوستی موثر باشد.
