نگاهی به مزایا و معایب روف گاردن
یکی از راه‌هایی که برای پرورش گل و گیاه در خانه دارید، راه‌اندازی روف گاردن است. این کار به صبر، تلاش و انتخاب بهترین گیاهان نیاز دارد. در این مقاله، هرآنچه باید درباره‌ی راه‌اندازی روف گاردن بدانید را می‌خوانید.
روف گاردن چیست؟
روف گاردن در اصل باغ و فضای سبز ساخته‌ی دست بشر است که روی سقف ساختمان‌های مسکونی و تجاری قرار دارد. این منطقه‌ی سرسبز که از گیاهان مختلف تشکیل شده به زیباتر شدن ساختمان کمک می‌کند.
روف گاردن‌ها در طول تاریخ همیشه وجود داشته‌اند. مردم بین‌النهرین باستان در بالای زیگورات‌ها درختان و درختچه‌هایی را پرورش می‌داند. برخی از خانه‌های اروپایی در زمان‌های قدیم نیز سقف‌هایی پوشیده از چمن داشتند. باغ‌های معلق بابل، یکی از عجایب هفت‌گانه‌ی جهان باستان هم به داشتن باغ‌های چندطبقه با پوشش گیاهی فراوان مشهور است.
تا قرن بیستم، در غرب داشتن یک باغ روی پشت‌بام به معنای ثروت و ترند روز بود. در دهه‌ی ۱۹۷۰، اولین بام‌های سبز ساخته و در خانه‌ها و مؤسسات تجاری نصب شدند. با توجه به مناظر شهری امروزی که متراکم هستند و فضای سبز کمتری دارند، مالکان مسکونی و معماران ساختمان‌ها بیشتر ترجیح می‌دهند که روف گاردن‌ها را توسعه دهند. همین موضوع هم باعث گسترش روزافزون روف گاردن‌ها و بام‌های سبز در سراسر جهان شده است.
انواع روف گاردن
برای راه‌اندازی یک روف گاردن باید ابتدا انواع آن را بشناسید. به این ترتیب، انتخاب بهترین نوع روف گاردن برای ساختمان مورد نظر شما ساده‌تر خواهد شد. به طور کلی، روف گاردن به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود.
روف گاردن گسترده
یک روف گاردن یا بام سبز گسترده به تعمیر و نگهداری کمتری نیاز دارد و محیط رشد گیاهان در آن نسبتا سبک است. این نوع روف گاردن که معمولا با پوشش گیاهی خاصی شناخته می‌شود، اغلب محدود به خزه‌ها، ساکولنت سدوم‌ها، سبزیجات، گیاهان کوچک و کاکتوس‌ها می‌شود.
از آنجایی که عمق متوسط رو به رشد این نوع بام سبز ۷ تا ۱۵ سانتی‌متر است، نصب آن آسان‌تر و مقرون به صرفه‌تر است. گیاهان روف گاردن گسترده برای زنده ماندن به سیستم آبیاری نیازی ندارند. این نوع روف گاردن برای کنترل آب طوفان‌ها در سقف‌های مسطح یا کم‌شیب و مقاوم‌سازی آن‌ها ایده‌آل است.
روف گاردن نیمه‌فشرده
این نوع بام سبز ترکیبی از روف گاردن‌های فشرده و گسترده است. روف گاردن نیمه‌فشرده را می‌توانید از عمق متوسط رو به رشد حدود ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متری آن تشخیص بدهید. علت عمق بیشتر این نوع روف گاردن نسبت به روف گاردن گسترده این است که بتواند از گیاهان ماندگارتری نگهداری کند. فضای سبز در این نوع روف گاردن شامل گیاهان کوچک، چمن‌ها، سبزیجات، درختچه‌های گوچک و پوشش‌های سبز زمینی می‌شود که به آبیاری گاه‌به‌گاه و نگهداری متوسط نیاز دارند.
یک بام سبز نیمه‌فشرده در مقایسه با روف گاردن گسترده می‌تواند آب طوفان‌ها و باران را بیشتر در خود نگه دارد و در عین حال، قابلیت حفظ گیاهان به عنوان یک روف گاردن همیشگی را دارد. طراحی این نوع بام سبز طوری است که برای نگهداری طولانی‌مدت گیاهان، فضاهای بازی مهدکودک یا بوستان‌های شهری مناسب باشد.
روف گاردن فشرده
این نوع بام سبز بیش از هر چیز دیگری یک باغ روی پشت‌بام یا پارکی روی آسمان است. روف گاردن فشرده را می‌توانید از بستر کشت بسیار عمیق آن بشناسید. در این نوع بام سبز عمق متوسط رشد گیاهان بیش از ۱۵ سانتی‌متر است. انواع گیاهان از گیاهان کوچک تا بزرگ، درختچه‌ها، پوشش‌های گیاهی زمینی و حتی درختان کوچک را می‌توان در بام سبز فشرده پرورش داد.
یک روف گاردن فشرده قابلیت فراوانی برای طراحی‌های بسیار خلاقانه و تنوع زیستی دارد. این نوع بام سبز می‌تواند به باغ‌های خانگی کوچک، زمین‌های بازی، پارک‌های بزرگ و حتی باغ‌های سبزیجات تبدیل شود. البته، روف گاردن فشرده به مراقبت‌های ویژه، نگهداری حرفه‌ای منظم و سیستم‌های آبیاری پیشرفته نیاز دارد.
مزایای روف گاردن
داشتن فضای سبزی روی پشت‌بام یکی از رؤیاهای هر کسی است که به پرورش و نگهداری از گیاهان علاقه دارد. این علاقه ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد اما معمولا به مزایای روف گاردن مربوط می‌شوند. به طور کلی، بام‌های سبز ۸ مزیت مهم دارند.
۱. روف گاردن‌ها ارزش املاک را به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهند
یک بام سبز ارزش فروش یا اجاره ملک تجاری یا مسکونی را به طرز قابل توجهی افزایش می‌دهد. این باغ روی پشت‌بام یکی از امکانات رفاهی ارزشمند در املاک محسوب می‌شود که با صرف هزینه‌ای اندک ارزش ساختمان را بالا می‌برد. محققان دریافته‌اند که یک روف گاردن یا بالکن دارای فضای سبز معمولا ارزش ملک در محله‌های مرفه را ۱۰ تا ۲۵ درصد افزایش می‌دهد.
۲. بام سبز می‌تواند دوام سقف ساختمان را افزایش دهد
یکی از مزایای مهم روف گاردن و باغ‌های عمودی این است که با محافظت از پوشش زیرین سقف، عمر عایق‌بندی آن را تا ۲۰۰ درصد افزایش می‌دهد. یک بام سبز از غشای سقف در برابر تغییرات اقلیمی و سوءاستفاده‌های فیزیکی محافظت می‌کند. در نتیجه، ماندگاری سقف ساختمان را تا حد زیادی افزایش می‌دهد.
۳. روف گاردن عایقی در برابر سرما و گرما است
ساختمان‌هایی که بام سبز دارند، در زمستان ۳۰ درصد گرمای کمتری از دست می‌دهند، در فصل تابستان خنک‌تر هستند و در تمام طول سال عایقی برای سروصدا دارند. روف گاردن‌ها با کمک به کاهش هزینه‌های خنک‌کننده‌های ساختمان و صرفه‌جویی در مصرف سوخت می‌توانند عایق حرارتی سقف را در طول سال به خصوص در ماه‌های گرم تابستان بهبود ببخشند. میزان کاهش سروصدا در بام‌های سبز معمولی تا ۳ دسی‌بل است و عایق‌های صوتی را تا ۸ دسی‌بل بهبود می‌بخشد.
۴. بام‌های سبز آب طوفان و بارندگی‌ها را حفظ و مدیریت می‌کنند
روف گاردن‌ها تا ۷۵ درصد آب باران‌ها را جذب می‌کنند. بنابراین، احتمال به جریان افتادن روان‌آب‌ها را به طرز چشم‌گیری کاهش می‌دهند و باعث کاهش خطر وقوع سیل در شهرها می‌شوند. یک بام سبز بسته به طراحی که دارد، معمولا می‌تواند ۵۰ تا ۹۰ درصد از جریان آب طوفان‌ها را کاهش دهد. علاوه‌براین، حجم پیک این جریان‌ها به میزان زیادی کاهش می‌یابد و دوره‌ی اوج جریان تا ۴ ساعت به تأخیر میفتد. این مسئله باعث می‌شود که تأثیر طوفان بر سیستم‌های فاضلاب موجود به حداقل برسد.
۵. روف گاردن منافع اجتماعی دارد
فضای سبز موجود در پاسیوها، روف گاردن‌ها و تراس‌ها کاربری ساختمان‌ها را بالا می‌برند. کاشت گیاهان مختلف در باغچه‌ها چه در سطح زمین و چه در بالای ساختمان‌ها، نه تنها فضاهای عالی برای استراحت و لذت بردن از زندگی فراهم می‌کند، بلکه تماشای آن‌ها نیز عالی است.
۶. بام سبز کیفیت هوا را بهبود می‌بخشد
گیاهان اکسیژن تولید می‌کنند و باعث حذف دی‌اکسیدکربن موجود در هوا می‌شوند. این موجودات سبز تا ۸۵ درصد از ذرات معلق در هوا را روی سطح برگ‌های خود به دام می‌اندازند. گیاهان، خاک و هوای محبوس‌شده در خاک روف گاردن نیز عایق‌های صوتی بسیار خوبی هستند.
۷. باغ‌های پشت‌بام میکرواقلیم شهری را اصلاح می‌کنند
شهرها از بتون و آسفالت تشکیل شده‌اند و گرما را در خود حفظ می‌کنند. در نتیجه، جزایر گرمایی شهری ایجاد می‌شود که ۱۰ درجه‌ی فارنهایت گرم‌تر از حومه‌های اطراف هستند. گیاهان از طریق ایجاد رطوبت هوا را خنک می‌کنند و در تابستان می‌توانند دمای سقف ساختمان‌های شهری را تا ۷۵ درجه‌ی فارنهایت کاهش دهند.
۸. روف گاردن‌ها زیستگاه‌های متنوعی ایجاد می‌کنند
اگر در بام‌های سبز گیاهان بومی کاشته و نگهداری شوند، به زیستگاه‌های مهمی برای پرندگان و حشرات بومی تبدیل خواهند شد. به این ترتیب، روف گاردن‌ها تنوع زیستی ایجاد می‌کنند.
مشکلات احتمالی بام سبز
با وجود مزایایی که روف گاردن‌ها دارند، برخی از کارشناسان معتقدند که کاشت گیاهان روی پشت‌بام‌ها ممکن است مشکلاتی ایجاد کند.
روف گاردن‌ها احتمال نشتی دارند
برخی از کارشناسان معتقدند که کاشت گیاهان روی پشت‌بام‌ها ممکن است در نهایت به نشت رطوبت منتهی شود. بااین‌حال، شواهدی که نشان بدهند روف گاردن سبب نشت رطوبت می‌شود، چندان زیاد نیست. واقعیت این است که این باغ‌های پشت‌بامی برای محافظت از غشای ضد آب سقف ساختمان و محافظت از آن در برابر اشعه‌ی ماوراءبنفش که می‌تواند باعث هوازدگی شود، شناخته می‌شود. اگر باغچه‌های روی پشت‌بام به‌درستی نصب شوند، می‌توانند عمر پشت‌بام را افزایش بدهند.
روف گاردن می‌تواند مشکلات ساختاری ایجاد کند
در ساختمان‌های جدید، معماران و مهندسان سازه از قبل حتی در هنگام برنامه‌ریزی، بار مورد نیاز برای بام‌های سبز را در نظر می‌گیرند. بااین حال، برای بام‌های سبز مقاوم‌سازی‌شده، باید تقویت‌کننده‌هایی ایجاد شود تا بار اضافی مورد نیاز برای توسعه‌ی یک روف گاردن و همچنین بار جریان‌های آب باران و برف را تحمل کند. برای ارزیابی کامل ساختمان و نصب روف گاردن به بهترین شکل باید از نظر کارشناسان استفاده کرد.
روف گاردن‌ها گران هستند و به تعمیر و نگهداری بسیاری نیاز دارند
اگر ندانید که از کجا شروع کنید، نصب یک روف گاردن پرهزینه به نظر می‌رسد. به همین دلیل، باید از نظر مشاوران متخصص، معماران، طراحان فضای سبز و مهندسین سازه استفاده کنید. آن‌ها می‌توانند بهترین ایده‌ها و راهکارها را برای طراحی روف گاردن در کوتاه مدت و طولانی مدت ارائه دهند.
بستر و سیستم‌های زه‌کشی مورد نیاز برای روف گاردن باید با توجه به نگهداری، نوع گیاهان و فصلی بودن آن‌ها تعیین شود. به احتمال زیاد، متخصصان بسترهای ضخیم‌تری را توصیه می‌کنند که می‌توانند آب بیشتری را جذب کنند. یک سیستم زه‌کشی که می‌تواند آب را ذخیره و در هوای گرم‌تر آزاد کند نیز معمولا توصیه می‌شود. به این ترتیب، نیاز به آبیاری گیاهان روف گاردن تا حد زیادی کاهش می‌یابد.
روف گاردن فقط برای زیبایی است
درست است که بام‌های سبز زیبایی ساختمان‌ها را افزایش می‌دهند اما فواید آن‌ها به این مورد محدود نمی‌شود. بام‌های سبز می‌توانند اثر جزیره‌ی گرمایی شهری را کاهش دهند، کیفیت هوای اطراف را بهبود ببخشند و به زیستگاهی برای جانوران مختلف تبدیل شوند. حتی می‌توان از این باغ‌های آسمانی برای فعالیت‌های اجتماعی نظیر بازی، پیک‌نیک و استراحت نیز استفاده کرد.
چگونه روف گاردن بسازیم؟
برای ساخت یک روف گاردن کوچک باید ۷ مرحله را طی کنید. این مراحل عبارت‌اند از:
- اصول معماری و قوانین ساختمان خود را بررسی کنید. برای کاشت گیاهان روی پشت‌بام باید اول از همه شرایط را بررسی کنید. آیا از نظر فنی و قانونی امکان کاشت گیاهان روی پشت‌بام وجود دارد؟
- گیاهان خود را انتخاب کنید. هنگام انتخاب گیاهان برای روف گاردن خود، شرایط آب و هوایی پشت‌بام خود را در نظر بگیرید و گیاهان خود را بر اساس آن انتخاب کنید. اگر سقف ساختمان شما زیر آفتاب کامل قرار دارد یا به رنگ مشکی است، گیاهان آفتاب‌دوست و گرمادوست را انتخاب کنید. در صورتی که سقف ساختمان شما بلوک‌های باد کمی دارد، گیاهان کم‌ارتفاع را انتخاب کنید و از بسترهای کاشت سنگین‌تر استفاده کنید.
- بسترهای کاشت را انتخاب کنید. روف گاردن‌ها قابلیت‌های تنظیم بسیاری دارند. برای کاشت گیاهان در آن‌ها می‌توانید از گلدان‌ها کوچک تا بسترهای کشت بزرگتر را انتخاب کنید. آنچه در این مرحله اهمیت دارد این است که بستر کاشت زه‌کشی مناسبی داشته باشد تا ریشه‌ی گیاهان دچار پوسیدگی نشود. همچنین، باید محدودیت وزن سقف را در نظر بگیرید.
- بادگیرهایی را نصب کنید. اگر منطقه‌ی محل زندگی شما بسیار بادخیز است، بادگیرهایی در اطراف گیاهان خود ایجاد کنید تا از وزش باد روی سقف جلوگیری شود. یک پرده یا دیوار حائل به جلوگیری از تندبادهای سنگین کمک می‌کند.
- خاک را آماده کنید از آنجایی که روف گاردن‌ها به خاک زمین دسترسی ندارند، باید خاک بخرید و آن را روی بسترهای کاشت پشت‌بام خود بریزید. بیشتر گیاهان در خاک‌هایی با زه‌کشی خوب و غنی از مواد آلی مانند خاک گلدان اصلاح‌شده با کمپوست آلی رشد می‌کنند.
- گیاهان را بکارید. بعد از آماده کردن بستر خاک نوبت به کاشت گیاهان می‌رسد. گیاهان را بکارید و کاملا آبیاری کنید تا ریشه‌های آن‌ها در خاک جا بگیرد.
- گیاهان را در صورت لزوم آبیاری کنید. برای آبیاری روف گاردن‌های کوچکتر می‌توانید از آب‌پاش‌های ساده استفاده کنید اما آبیاری روف گاردن‌های بزرگتر به نصب سیستم‌های آبیاری نیاز دارد. در این صورت، بهتر است با یک کارشناس کشاورزی یا باغبانی مشورت کنید.
کلام آخر
روف گاردن‌ها قدمتی دیرینه دارند و از زمان باستان تابه‌حال زینت‌بخش ساختمان‌ها شده‌اند. این باغ‌های آسمانی می‌توانند کیفیت هوای اطراف خود را بهبود ببخشند، به زیبایی شهرها و ساختمان‌ها کمک کنند و جایی برای گذراندن اوقات فراغت باشند. برای راه‌اندازی روف گاردن باید شرایط محیطی و ساختمان شما بررسی شود. بنابراین، بهتر است پیش از هر کاری، ابتدا با یک کارشناس کشاورزی مشورت کنید. چنین فردی می‌تواند به شما بهترین روش ایجاد فضای سبز روی پشت‌بام را پیشنهاد دهد. به‌علاوه، نگهداری و آبیاری از این فضای سبز با نظرات کارشناسی او ساده‌تر خواهد بود.
