اختلال شخصیت وسواسی-جبری (OCPD): وقتی نظم و کمالگرایی از حد می‌گذرد
اختلال شخصیت وسواسی-جبری (OCPD) نوعی اختلال شخصیت است که با کمالگرایی افراطی، نظم و ترتیب بیش از حد، و پاکیزگی وسواس‌گونه مشخص میشود. افراد مبتلا به OCPD نیاز شدیدی به تحمیل استانداردهای خود بر محیط اطرافشان دارند و اغلب با اختلال اضطراب وسواس فکری-عملی (OCD) اشتباه گرفته میشود.
در این مطلب از دیجی‌کالا مگ قرار است بیشتر با اختلال شخصیت وسواسی-جبری صحبت کنیم تا بتوانید آن را از OCD تشخیص داده و در صورت ابتلا، برای درمان اقدام کنید.
اختلال شخصیت وسواسی-جبری
تفاوت OCD و OCDP
ویژگیهای افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی-جبری
علت بروز
اختلال شخصیت وسواسی-جبری چیست؟
چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به OCPD هستند؟
OCPD چگونه درمان میشود؟
دورنمای درمانی این اختلال چیست؟
چگونه همسر یا یکی از عزیزان میتواند از فرد مبتلا به OCPD حمایت کند؟
اختلال شخصیت وسواسی-جبری
اختلال شخصیت وسواسی-جبری (OCPD) نوعی اختلال شخصیت است که با الگوهای فکری و رفتاریِ نظم، کمالگرایی و کنترلِ افراطی مشخص میشود. این الگوها در بسیاری از زمینه‌های زندگی فرد از جمله کار، روابط و فعالیت‌های روزمره نفوذ می‌کنند و می‌توانند باعث ناراحتی و اختلال قابل‌توجه در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه‌های مهم زندگی شوند.
افراد مبتلا به OCPD اغلب درگیر جزئیات، قوانین، فهرست‌ها، نظم، سازماندهی یا برنامه‌ها می‌شوند؛ تا جایی که هدف اصلی فعالیت از بین می‌رود. آنها ممکن است چنان درگیر کمالگرایی شوند که نتوانند پروژه‌ها را به پایان برسانند. معمولا استانداردهای بسیار بالایی برای خود و دیگران دارند و به شدت به قوانین، مقررات و روش‌های انجام کار پایبند هستند.
این افراد معمولا در واگذاری کارها به دیگران مشکل دارند، مگر اینکه دیگران دقیقا طبق روش آنها عمل کنند. همچنین ممکن است در صرف پول بسیار صرفه‌جو باشند، حتی برای خود یا دیگران، یا اشیای بی‌ارزش را نگه دارند چون احساس می‌کنند ممکن است روزی به آنها نیاز داشته باشند. انعطافناپذیری، سرسختی و کنترل افراطی از دیگر ویژگیهای بارز این اختلال است.
تفاوت OCD و OCDP
مهم است که OCPD را با اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) اشتباه نگرفت. اگرچه نامهای مشابهی دارند، اما این دو اختلال متفاوت هستند. OCD با وسواسهای فکری مزاحم و رفتارهای اجباری که برای کاهش اضطراب انجام می‌شوند، مشخص میشود. در حالی که افراد مبتلا به OCPD معمولا مشکلی در نحوهی تفکر و رفتار خود نمیبینند و آن را به عنوان بخشی از شخصیت خود میدانند. اما افراد مبتلا به OCD اغلب از افکار و رفتارهای خود آگاه هستند و آنها را ناخواسته میدانند.
- افکار مزاحم و ناخواسته
- شک و تردید مداوم
- ترس از دست دادن کنترل
- نیاز به کمال
- شست‌وشو و تمیز کردن مکرر
- بررسی کردن مکرر
- شمردن و مرتب کردن
- جمع‌آوری و احتکار
- رفتارهای ذهنی
- کمالگرایی افراطی
- کنترل‌گری
- انعطافناپذیری
- صرفهجویی افراطی
- احتکار
- مشکل در ابراز احساسات
- تمرکز بیش از حد روی کار
- مشکل در روابط
- احساس مسؤولیت افراطی
ویژگیهای افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی-جبری
همانطور که در جدول بالا مشاهده کردید، افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی-جبری ویژگیهای رفتاری خاصی دارند. در این بخش درباره‌ی هر کدام از این خصوصیات توضیحات بیشتری ارائه می‌کنیم تا بتوانید درک بهتری از آنها داشته باشید. البته نباید فراموش کرد که این لیست کامل نیست و شدت این ویژگی‌ها در افراد مختلف متفاوت است. همچنین، تشخیص OCPD باید توسط متخصص سلامت روان انجام شود.
- کمالگرایی افراطی: معیارهای بسیار بالا برای خود و دیگران، تمرکز بیش از حد روی جزئیات و ناتوانی در دیدن تصویر کلی. این کمالگرایی اغلب منجر به ناتمام ماندن کارها میشود، چون فرد به دلیل ترس از نقص، نمی‌تواند آنها را به پایان برساند.
- کنترل‌گری: نیاز شدید به کنترل محیط و افراد اطراف، مشکل در واگذاری کارها به دیگران، و اصرار بر انجام کارها به روش خود.
- انعطافناپذیری: پایبندی سفت و سخت به قوانین و مقررات، مشکل در سازگاری با تغییرات، و دیدگاه سیاه و سفید نسبت به دنیا.
- صرفهجویی افراطی: نگرانی بیش از حد در مورد پول و صرفهجویی افراطی، حتی در مواردی که ضرورتی ندارد.
- احتکار: نگهداری اشیاء بی‌ارزش به دلیل احساس نیاز به آنها در آینده، حتی اگر فضای کافی وجود نداشته باشد.
- مشکل در ابراز احساسات: فرد ممکن است احساسات خود را سرکوب کند یا در ابراز آنها مشکل داشته باشد.
- تمرکز بیش از حد روی کار: فرد ممکن است به طور افراطی روی کار متمرکز شود و از تفریح و استراحت غافل شود.
- مشکل در روابط: کمالگرایی، کنترل‌گری و انعطافناپذیری میتواند باعث ایجاد مشکل در روابط عاطفی، دوستانه و خانوادگی شود.
- احساس مسؤولیت افراطی: فرد ممکن است احساس کند که مسؤول همه چیز است و برای هر اتفاقی خود را سرزنش کند.
از دیگر علائم این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نیاز مفرط به وقت‌شناس بودن
- توجه بیش از حد به جزئیات
- فداکاری بیش از حد برای کار به قیمت روابط خانوادگی یا اجتماعی
- ناتوانی در به اشتراک گذاشتن یا واگذاری کار به دلیل ترس از اینکه به درستی انجام نشود
- دلبستگی به فهرست‌ها
- پایبندی سفت و سخت به قوانین و مقررات
- نیاز مفرط به نظم و ترتیب
- احساس حق‌به‌جانب بودن در مورد نحوهی انجام کارها
- پایبندی سفت و سخت به ضوابط اخلاقی
اگر نگران هستید که شما یا یکی از عزیزانتان ممکن است به OCPD مبتلا باشید، لطفا با یک متخصص سلامت روان مشورت کنید. تشخیص و درمان به موقع میتواند به شما در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی‌تان کمک کند.
علت بروز
اختلال شخصیت وسواسی-جبری چیست؟
علت دقیق بروز OCPD ناشناخته است و محققان معتقدند که ممکن است ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و تجربیات دوران کودکی باشد. در بعضی از مطالعات، بزرگسالان به یاد می‌آورند که از سنین بسیار پایین OCPD را تجربه کرده‌اند. ممکن است این افراد احساس کرده باشند که باید کودکی بی‌نقص یا کاملا مطیع باشند. این نیاز به پیروی از قوانین به بزرگسالی منتقل میشود و خود را به شکل این اختلال به نمایش میگذارد.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به OCPD هستند؟
بنیاد بین‌المللی OCD (OCDF) تخمین می‌زند که احتمال ابتلای آقایان به این اختلال شخصیت دو برابر خانمها است. طبق مجله‌ی «ارزیابی شخصیت»، بین ۲ تا ۷ درصد از جمعیت به OCPD مبتلا هستند و این اختلال را به شایع‌ترین اختلال شخصیت تبدیل میکند.
همچنین این احتمال وجود دارد که افراد درگیر با یک مشکل سلامت روان بیشتر شانس ابتلا به OCPD را دارند. البته همچنان تحقیقات بیشتری برای نشان دادن نقش OCPD در این تشخیص‌ها مورد نیاز است. علاوه بر این، افرادی که OCD شدید دارند، بیشتر احتمال دارد که به OCPD مبتلا شوند.
OCPD چگونه درمان میشود؟
اگر برای درمان OCDP به یک متخصص مراجعه کنید، احمالا درمانگرتان از یک روش سه‌جانبه برای درمان استفاده میکند. در این بخش با این روش سه جانبه آشنا می‌شوید.
درمان شناختی رفتاری (CBT)
CBT نوعی مشاوره‌ی سلامت روان است. در طول CBT، شما طبق یک برنامه‌ی ساختاریافته با یک متخصص سلامت روان ملاقات می‌کنید. این جلسات منظم شامل کار با مشاور شما برای صحبت در مورد هرگونه اضطراب، استرس یا افسردگی است. یک مشاور سلامت روان ممکن است شما را تشویق کند که کمتر بر کار و بیشتر بر تفریح، خانواده و سایر روابط بین فردی تاکید کنید.
دارو درمانی
پزشک شما ممکن است تجویز یک مهارکننده‌ی انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) را برای کاهش برخی از اضطراب‌های مربوط به چرخه‌ی وسواسی-جبری در نظر بگیرد. اگر SSRI برای شما تجویز شده است، ممکن است از گروه‌های حمایتی و درمان منظم توسط روانپزشک نیز بهره‌مند شوید. مصرف طولانی‌مدت دارو معمولا برای OCPD توصیه نمی‌شود.
آموزش ریلکسیشن
آموزش ریلکسیشن شامل تکنیک‌های تنفس و آرامش خاص است که میتواند به کاهش احساس استرس و فوریت شما کمک کند. این علائم در OCPD شایع هستند. یوگا، تای چی و پیلاتس، نمونه‌هایی از روش‌های آرامش توصیه شده هستند.
دورنمای درمانی این اختلال چیست؟
چشم‌انداز برای فرد مبتلا به OCPD ممکن است بهتر از چشم‌انداز سایر اختلالات شخصیت باشد. درمان میتواند به شما کمک کند تا آگاهی بیشتری از نحوهی تاثیر منفی علائم OCPD بر دیگران پیدا کنید. اگر OCPD دارید احتمال اعتیاد شما به مواد مخدر یا الکل، که در سایر اختلالات شخصیت رایج است، خیلی کمتر است.
همچنین مثل سایر اختلالات شخصیت، پیدا کردن درمانی که برای شما مفید باشد اساس موفقیت است. درمان شناختی رفتاری میتواند به بهبود توانایی شما در تعامل و همدلی با عزیزانتان کمک کند.
چگونه همسر یا یکی از عزیزان میتواند از فرد مبتلا به OCPD حمایت کند؟
اگر مشکوک هستید که همسرتان، شریک زندگی‌تان یا یکی از اعضای خانواده‌تان OCPD دارد، به وسواس‌ها و رفتارهای اجباری آنها توجه کنید. اگر وسواسهای یک فرد:
- ناشی از خطر باشد،
- محدود به دو یا سه زمینه‌ی خاص زندگی باشد،
- غیرمنطقی یا عجیب باشد،
به احتمال زیاد OCD یا اختلال شخصیت دیگری غیر از OCPD دارد. افراد مبتلا به OCPD معمولا تمایلی به تغییر رفتار خود ندارند. آنها اغلب دیگران را به‌عنوان مشکل می‌بینند.
بیشتر افرادی که برای OCPD تحت درمان قرار می‌گیرند، توسط همسر یا یکی از عزیزانشان تشویق به این کار می‌شوند. با این حال صحبت با فرد مبتلا به OCPD در مورد رفتارهایش میتواند بسیار دشوار باشد. همچنین میتواند برای همسران و عزیزان افراد مبتلا به OCPD مفید باشد که خودشان به دنبال حمایت باشند.
کلام آخر
اختلال شخصیت وسواسی-جبری (OCPD) میتواند چالش‌هایی را برای فرد مبتلا و اطرافیانش ایجاد کند. با این حال مهم است به یاد داشته باشید که OCPD قابل درمان است. با درمان مناسب، افراد مبتلا به OCPD می‌توانند یاد بگیرند که چگونه افکار و رفتارهای خود را مدیریت کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با OCPD دست و پنجه نرم می‌کنید، لطفا از کمک گرفتن نترسید. به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید و بهبودی امکان‌پذیر است.
منبع: healthline
