فیلم «قاتلان ماه کامل»؛ همه‌ی آن‌چه باید درباره‌ی فیلم آخر اسکورسیزی بدانید
چگونه می‌شود عاشق سینما بود و مارتین اسکورسیزی (Martin Scorsese)، پسر نیویورکی سینما، را نشناخت؟ چگونه می‌شود سینما را دوست داشت ولی تراویس بیکل، قهرمان فیلم «راننده تاکسی» (Taxi Driver)، بیل قصاب، دانیل دی-لوئیس دوست‌داشتنی «دارودسته‌های نیویورکی» (Gangs of New York) و جوردن بلفورت، حریص «گرگ وال استریت» (The Wolf of Wall Street) را نشناخت؟ چگونه می‌شود آثار ماندگار و جریان‌ساز مارتین اسکورسیزی را فراموش کرد؟ حالا اسکورسیزی بازگشته‌است تا با فیلم قاتلان ماه کامل، بیست و ششمین اثر سینمایی بلند خود، در سن هشتاد و یک سالگی، یک‌بار دیگر تمام سینمادوستان را بهت‌زده کند.
فیلم «قاتلان ماه کامل»؛ همکاری همکاران همیشگی
«قاتلان ماه کامل» (Killers of the Flower Moon) یک وسترن حماسی است، اما با تمام وسترن‌های دیگری که تا به امروز دیده‌اید، فرق می‌کند، چرا که مارتین اسکورسیزی آن را کارگردانی و تهیه کرده‌است و فیلم‌نامه‌ی آن را هم به طور مشترک با اریک راث، نویسنده‌ی فیلم‌های «فارست گامپ» (Forrest Gump)، «مونیخ» (Munich)، «تل‌ماسه» (Dune) و …، نوشته‌است. از آن‌جایی که این فیلم به طور کامل متعلق به اسکورسیزی است و در آن دوباره با دوست قدیمی و همیشگی خود، رابرت د نیرو، همکاری کرده، بی‌شک باید منتظر یک درام جنایی باشید که در محیط وسترن روایت می‌شود.
این فیلم که بازیگران اصلی آن لئوناردو دی‌کاپریو (Leonardo DiCaprio)، لیلی گلداستون (Lily Gladstone) و رابرت دنیرو (Robert De Niro) هستند، ششمین همکاری اسکورسیزی با دی‌کاپریو و دهمین همکاری وی با رابرت د نیرو است. اسکورسیزی این فیلم را به رابی رابرتسون تقدیم کرده است. رابرتسون آهنگساز فیلم است که متاسفانه دو ماه پیش از اکران فیلمی که یازدهمین همکاری‌اش با اسکورسیزی به حساب می‌آمد، درگذشت. این فیلم چهارمین همکاری رودریگو پریتو، فیلم‌بردار مکزیکی با اسکورسیزی است. آن‌ها پیش از این هم در فیلم‌های «گرگ وال استریت»، «سکوت» (Silence) و «مرد ایرلندی» (The Irishman) با یک‌دیگر همکاری کرده‌اند. تدوین «قاتلان ماه کامل» را هم مثل همیشه، یاور همیشگی اسکورسیزی یعنی تلما شونمیکر انجام داده‌است.
داستان «قاتلان ماه کامل» از چه قرار است؟
«قاتلان ماه کامل» داستان یکی از قبیله‌های سرخ‌پوست شمال شرقی اوکلاهما به نام «اوسیج» (Osage) را روایت می‌کند؛ قبیله‌ای که درست پیش از این‌که توسط سفیدپوستان مهاجر یا همان آمریکایی‌ها نابود شوند، طلای سیاه به کمکشان می‌آید و آن‌ها را ثروتمند می‌کند. شاید فکر کنید حالا که ثروت به سمت آن‌ها سرازیر می‌شود، دیگر فقط رفاه و آرامش وجود خواهد داشت. هرگز اما به همین سادگی نیست. هر جا که پول وجود داشته باشد، آن هم به مقداری که مردم قبیله‌ی «اوسیج» با نفت‌هایشان به آن دست یافته بودند، حریص‌ها و دزدها و کلاهبردارها هم وجود خواهند داشت و درست همین‌جا است که د نیرو یک‌بار دیگر می‌درخشد.
درخشیدن ستاره‌ها
در «قاتلان ماه کامل»، د نیرو نقش ویلیام کینگ هیل (William King Hale) را ایفا می‌کند. هیل پس از بازگشت خواهرزاده‌اش، ارنست بورکهارت (Ernest Burkhart) با بازی لئوناردو دی‌کاپریو، از جنگ، او را نزد خود می‌پذیرد. در منطقه‌ی «اوسیج» که همه در حال لذت بردن از نفت هستند، ویلیام هیل که تنها مزرعه‌دار منطقه است، به نظر مردی درستکار و منصف می‌آید. او خواهرزاده‌ی خود را زیر بال و پر خود می‌گیرد و به زندگی پس از جنگ او سر و سامان می‌دهد. بازی درخشان دی‌کاپریو، تغییراتی که او به چهره‌ی خود داده‌است و لهجه‌ی متفاوتی که برای این شخصیت انتخاب کرده‌است، از همان ابتدا به مخاطب می‌فهماند که این شخصیت نمی‌تواند خیلی از مغز خود استفاده کند. در واقع ارنست بورکهارت نقطه‌ی مقابل جوردن بلفورت است؛ شخصیت اصلی «گرگ وال استریت» که دی‌کاپریو نقش آن را ایفا کرده‌است.
مخاطب هوشیار و باتجربه اما خیلی زود درخواهد یافت که اسکورسیزی دنیرو را انتخاب نمی‌کند تا نقش یک مرد منصف و درستکار را به او بسپارد. وقتی اسم اسکورسیزی و د نیرو در کنار یک‌دیگر می‌آید، هیچ چیز به همین سادگی نیست. اسکورسیزی به تدریج آن‌چه در سایه‌ها در حال رخ دادن است را به ما نشان می‌دهد و تنها ایرادی که شاید بتوان به بیست و ششمین تجربه‌ی سینمایی مارتین اسکورسیزی وارد کرد، این است که خیلی کند و آرام این کار را انجام می‌دهد. د نیرو مثل همیشه هیچ مشکلی برای ایفا کردن نقش شخصیت‌های چند لایه ندارد و هنوز افراد انگشت‌شماری هستند که می‌توانند به خوبی او چنین شخصیت‌هایی را ایفا کنند.
در کنار د نیرو و دی‌کاپریو، باید به یک اسم دیگر هم اشاره کرد. اسمی که شاید به اندازه‌ی آن دو به گوش مخاطب آشنا نباشد، اما درست به اندازه‌ی آن‌ها در این فیلم درخشیده است؛ لیلی گلداستون. گلداستون نقش آخرین بازمانده را در «قاتلان ماه کامل» ایفا می‌کند. او ابتدا زنی مرموز است و تنها، اما به‌تدریج تبدیل به زنی عاشق و گول‌خورده می‌شود. زنی که تا مرز نابودی کامل پیش می‌رود و همان‌طور که مادرش به او گفته بود، جغدی را که در خیال به نشانه‌ی مرگ بر او ظاهر شد را هم می‌بیند، اما از لبه‌ی پرتگاه باز می‌گردد و دوباره می‌جنگد. گلداستون تاکنون توانسته است جایزه‌ی بهترین بازیگر زن هیأت ملی بازبینی فیلم آمریکا و حلقه‌ی منتقدان فیلم نیویورک را به دست آورد. او یکی از شانس‌های اصلی جوایز اسکار پیش‌رو هم محسوب می‌شود.
اسکورسیزی؛ یک خوره‌ی هنر
آخرین اثر اسکورسیزی مانند فیلم قبلی او «مرد ایرلندی» طولانی است و اگر عاشق اسکورسیزی و فیلم‌هایش نباشید، دیدن آن شاید برایتان مشکل و خسته‌کننده باشد. با این‌حال، «قاتلان ماه کامل» به طور کامل متعلق به اسکورسیزی است و می‌توانید ردپای او را در تمام فیلم مشاهده کنید؛ از روایت جنایی آن گرفته تا تصاویر شاهکاری که او تحت تاثیر تابلوهای نقاشی بازمانده از آن دوره‌ی تاریخی خلق کرده‌است. اسکورسیزی پیش از این هم در فیلم «جزیره‌ی شاتر» (Shutter Island) به تمام دوست‌داران خود نشان داده است که چه وابستگی عمیقی به تابلوهای نقاشی، به خصوص به سبک پست امپرسیونیست دارد و در «قاتلان ماه کامل» هم به وضوح می‌توان صحنه‌هایی را دید که او در آن‌ها از این تابلوهای نقاشی اقتباس کرده است؛ یکی از این نماها، وقتی است که هیل مزرعه‌ی خود را برای استفاده از پول بیمه به آتش می‌کشد و در ورای زبانه‌های آتش، کارگرها در تلاش هستند تا آن را خاموش کنند.
«قاتلان ماه کامل»؛ از کتاب تا فیلم
نخستین قدم‌ها برای ساخته شدن فیلم «قاتلین ماه کامل» زمانی برداشته‌شد که شرکت ایمپریتیو، دهم مارس ۲۰۱۶ (۲۰ اسفند ۱۳۹۴) توانست حق اقتباس کتاب غیرداستانی «قاتلان ماه کامل: کشتار مردم اوسیج و تولد اف‌بی‌آی» (Killers of the Flower Moon: The Osage Murders and the Birth of the FBI) از دیوید گرن را خریداری کند. این کتاب دیوید گرن سال ۲۰۱۷ توسط مجله‌ی تایم به عنوان یکی از ۱۰ اثر غیرداستانی برتر سال انتخاب شد. بعدتر در آوریل ۲۰۱۷ (فروردین ۱۳۹۶) خبرهایی منتشر شد مبنی بر این‌که مارتین اسکورسیزی و رابرت د نیرو قرار است در اقتباسی که توسط اریک راث صورت گرفته‌است، برای ساخت فیلمی از روی این کتاب، همکاری کنند و کمی بعدتر دی‌کاپریو هم به آن‌ها پیوست.
اگرچه هر کدام از این بازیگران سابقه‌ی همکاری طولانی‌ای با مارتین اسکورسیزی دارند، اما پیش از این، این سه نفر، تنها یک‌مرتبه در فیلم کوتاه «تست» (The Audition) با یک‌دیگر همکاری کرده بودند. دو سال بعد از منتشر شدن این اخبار، مشخص شد که شرکت پارامونت، پخش این فیلم را برعهده گرفته‌است و فیلم‌برداری فیلم هم از تابستان سال ۲۰۱۹ (تابستان ۱۳۹۸) آغاز شد. پس از آن، مراحل تولید فیلم به دنبال مشکلات حاصل از بیماری همه‌گیر کرونا، بارها و بارها عقب افتاد، تا این‌که در نهایت «قاتلان ماه کامل» برای نخستین‌بار در هفتادوششمین جشنواره‌ی فیلم کن فرانسه به نمایش درآمد و حاضران برای ۹ دقیقه به طور ایستاده، فیلم را تشویق کردند.
قاتلان ماه کامل؛ منتقدان چه می‌گویند؟
«قاتلان ماه کامل» تا به امروز توانسته است امتیاز ۸۹ از ۱۰۰ را از منتقدین سایت «متاکریتیک» (Metacritic) و امتیاز ۹۳ از ۱۰۰ را از منتقدین سایت «راتن تومیتوز» (Rotten Tomatoes) دریافت نماید. موسسه‌ی فیلم آمریکا، آخرین فیلم اسکورسیزی را در بین ۱۰ فیلم برتر سال ۲۰۲۳ قرار داده‌است و اسکورسیزی توانسته‌است تا کنون جایزه‌ی بهترین کارگردانی و بهترین فیلم را از هیأت ملی بازبینی فیلم آمریکا دریافت نماید. هم‌چنین «فاتلین ماه کامل» توانست جایزه‌ی بهترین فیلم را از حلقه‌ی منتقدان فیلم نیویورک هم به دست آورد. این فیلم که با بودجه‌ی ۲۰۰ میلیون دلاری ساخته شده‌است، تا به امروز که ۵۲ روز از اکران آن می‌گذرد، ۱۵۵ میلیون دلار فروخته‌است.
در ادامه نگاهی می‌اندازیم به چند نقل قول از منتقدان بین‌المللی درباره‌ی آخرین ساخته‌ی مارتین اسکورسیزی:
- بری هرتز از روزنامه‌ی گلوب اند میل، به آخرین فیلم پسر نیویورکی سینما امتیاز ۱۰۰ از ۱۰۰ داده و نوشته‌است: «این یک استاد هنر در حال مهر و موم کردن نه‌تنها کارنامه‌ی حرفه‌ای خودش، بلکه تمام سینمای آمریکا و حتی تاریخ آمریکا است.»
- فیونوالا هالیگان از روزنامه‌ی اسکرین دیلی به «قاتلان ماه کامل» امتیاز ۱۰۰ از ۱۰۰ داده و نوشته‌است: «او دوربین خود را بلند کرده و به سراغ دشت‌های پهناور گذشته رفته‌است. اسکورسیزی از یک داستان واقعی جنایی و اعمال وحشتناکی که علیه سرخ‌پوستان قبیله‌ی «اوسیج» اوکلاهما اعمال شدند، یک وسترن حماسی استخراج می‌کند و چیزی باشکوه، انسانی و در همان‌حال غیرانسانی ارائه می‌دهد.
- نیویورک تایمز «قاتلان ماه کامل» را شاهکاری ناراحت‌کننده نامیده است و نیویورکر از آن به عنوان فیلمی دراماتیک و از نظر اخلاقی جاه طلبانه یاد کرده است.
مردم برای همچین فیلمی ۹ دقیقه سرپا تشویق کردند پس برای کوبریک باید چی کار کرد!؟ متاسفانه اسکورسزی دیگه مثل سابق نیست و کارگردانی اش خیلی ضعیف شده ، البته در گذشته هم در حد خودش برای راننده تاکسی ، گاو خشمگین و دار و دسته نیویورکی می تونم روش حساب باز کنم ولی در کل کارگردانی اش قابل قبول نیست متاسفانه ، داستان خیلی خوب بود اما فیلم چی !؟ این دیگه هنر کارگردان که باید همت کنه.حیف این همه ثروت و بودجه ای که بی خودی برای فیلم های یک بار مصرف خرج میشه در عوض اگر کوبریک زنده بود اگر بودجه نصف کره زمین رو هم بهش می دادند واقعا حق اش بود ، البته الان فرانک دارابونت عالی هستش که اگر گردن کلفت های با پارتی قوی سرمایه داران بزارن همچین آدم های مخلصی در خدمت هنر هفتم باشند.
مقاله عالی بود