هر آنچه که باید درباره‌ی آلرژی و انواع آن بدانید
آلرژی یا حساسیت پاسخ سیستم ایمنی به یک ماده‌ی خارجی است که معمولا برای بدن مضر نیست اما باعث ایجاد این پاسخ می‌شود. این ماده‌ی خارجی «آلرژن» یعنی ماده‌ی آلرژی‌زا، نام دارد. تقریبا همه چیز توانایی تبدیل شدن به آلرژن را دارد، از مواد غذایی گرفته تا گرده‌ی گل یا حتی حیوانات خانگی. بعضی از آلرژی‌ها هم وابسته به فصل هستند که به آن‌ها آلرژی یا حساسیت فصلی می‌گویند.
امروز در این مطلب از دیجی‌کالا مگ می‌خواهیم به صورت کامل و جامع درباره‌ی انواع آلرژی مثل آلرژی فصلی، دلیل ایجاد و راه‌های جلوگیری از بروز علائم آن صحبت کنیم. پس اگر شما هم با رسیدن فصل بهار یا پاییز نشانه‌های آلرژیک در خود یا اطرافیان‌تان می‌بینید یا با انواع آلرژی‌ها درگیر هستید، بهتر است این مطلب را تا آخر بخوانید.
انواع آلرژی
همانطور که گفتیم آلرژی پاسخ سیستم ایمنی به آلرژن‌ها است و آلرژن‌ها معمولا ماده‌ی مضری برای بدن نیستند، فقط سیستم ایمنی را وادار به واکنش می‌کنند.
آلرژی واکنشی بسیار شایع است و روش‌های درمانی و جلوگیری از علائم زیادی برای آن وجود دارد.
وظیفه‌ی سیستم ایمنی مبارزه با پاتوژن‌های مضر است و از این راه بدن را سالم نگه می‌دارد. در این میان آلرژن‌ها هم از طرف سیستم ایمنی نوعی پاتوژن شناخته می‌شوند و باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک مثل التهاب، عطسه یا علائم مشابه شوند.
سیستم ایمنی بدن این قابلیت را دارد که با محیط اطراف سازگار شود. مثلا وقتی با یک حیوان خانگی مواجه می شوید می‌بینید که مو یا شوره‌ی پوست بدن آن‌ها برای شما ضرری ندارد اما ممکن است سیستم ایمنی آن را به عنوان یک تهدید خارجی شناسایی کند و در نتیجه به آن حمله کند. به همین دلیل است که هر فرد در برابر مواد خاصی دچار آلرژی می‌شود.
علائم آلرژی
علائم و نشانه‌های واکنش آلرژیک در هر فرد متفاوت است.
علائم آلرژیک به چند دسته تقسیم می‌شوند و هر کدام با علائم خاصی بروز می‌کنند. البته اگر قبل از شروع علائم آلرژی فصلی یا آلرژی خاص مصرف دارو را شروع کرده باشید اصلا با این علائم روبه‌رو نمی‌شوید.
۱. آلرژی غذایی
آلرژی غذایی معمولا باعث ایجاد التهاب، کهیر، حالت تهوع و خستگی می‌شود و ممکن است مدت زمانی طول بکشد تا فرد بتواند ماده‌ی غذایی آلرژی‌زا را تشخیص دهد. اگر بعد از مصرف غذا واکنش آلرژیک دارید و نمی‌دانید به چه دلیل پیش آمده است باید خیلی سریع به پزشک متخصص مراجعه کنید. اگر واکنش شما شدید بود بلافاصله باید به اورژانس مراجعه کنید. متخصصین می‌توانند به سرعت علائم را کاهش داده و علت دقیق آن را پیدا کنند.
۲. آلرژی فصلی
علائم آلرژی فصلی، مثل تب یونجه، می‌تواند شبیه به سرماخوردگی باشد و شما احتقان، آبریزش بینی و تورم چشم را تجربه کنید. این علائم معمولا در خانه و با درمان‌های خانگی برطرف می‌شوند اما اگر برای شما آزاردهنده است یا غیر قابل کنترل شده، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
۳. آلرژی شدید
آلرژی شدید می‌تواند باعث آنافیلاکسی شود. این یک وضعیت اورژانسی خطرناک است که می‌تواند به مشکلات تنفسی، سبکی سر و از دست دادن هوشیاری ختم شود اگر بعد از تماس با یک آلرژن یا ماده‌ای که احتمال می‌دهید برای شما آلرژن باشد دچار این علائم شدید خیلی سریع به اورژانس مراجعه کنید تا کمک‌های پزشکی لازم را دریافت کنید.
آلرژی پوستی
آلرژی پوستی یکی از علائم آلرژیک است که بر اثر تماس مستقیم با آلرژن ایجاد می‌شود.
بثورات پوستی یکی از شایع‌ترین علائم آلرژی پوستی است که افراد مختلف آن را تجربه می‌کنند.
مثلا مصرف غذایی که به آن حساسیت دارید باعث ایجاد علائم مختلفی مثل احساس سوزن سوزن شدن دهان و گلو می‌شود. همچنین ممکن است این غذا باعث ایجاد بثورات پوستی بشود. به این بثورات پوستی علائم آلرژی پوستی می‌گویند. البته معمولا این موضوع با تماس مستقیم با ماده‌ی آلرژی‌زا، مثلا فلفل یا مایع سفید کننده، ایجاد می‌شود.
انواع حساسیت‌های پوستی:
- بثورات: نواحی مختلفی از پوست تحریک شده، قرمز یا متورم هستند و گاهی با درد و خارش همراه می‌شوند.
- اگزما: لکه‌های پوستی ملتهب که با خارش و خونریزی همراه است و بلافاصله بعد از تماس با آلرژن ایجاد می‌شوند.
- گلو درد: حلق یا گلو تحریک یا ملتهب می‌شود.
- کندوها: جوش‌های قرمز و برجسته همراه با خارش که در اندازه‌ها و شکل‌های مختلف روی پوست ایجاد می‌شوند.
- چشم‌های متورم: چشم‌هایی با ظاهر پف کرده که با آبریزش یا خارش همراه باشند.
- خارش: تحریک یا التهاب در پوست که با احساس خارش همراه است.
- سوزش: التهاب پوستی که منجر به ایجاد احساس ناراحتی و سوزش روی پوست می‌شود.
علت‌های ایجاد آلرژی
محققان هنوز نمی‌دانند چرا ورود یک ماده‌ی بی‌ضرر به بدن باعث ایجاد واکنش در سیستم ایمنی بدن می‌شود. یکی از دلایل آلرژی ژنتیک است، یعنی اگر والدین به ماده‌ی خاصی آلرژی داشته باشند به فرزند خود هم منتقل می‌کنند. البته باید بدانید که آلرژی‌های خاص، مثل آلرژی به صدف، از والدین به فرزندان منتقل نمی‌شود و فقط حساسیت‌های عمومی مثل آلرژی فصلی منتقل قابل انتقال هستند. آلرژن‌های بی‌شماری در جهان وجود دارد اما انواع رایج آن‌ها را می‌توانید در لیست زیر ببینید:
- آلرژن‌های حیوانی: شوره‌ی پوست حیوانات خانگی، شایعات کنه، گردوغبار حاصل از تحرک حیوانات و سوسک‌ها
- داروها: رایج‌ترین مواد مخدر آلرژی‌زا داروهای پنی‌سیلین و سولفا هستند.
- خوراکی‌ها: گندم، آجیل، شیر، صدف و تخم‌مرغ
- نیش حشرات: زنبورها و پشه‌ها
- کپک: هاگ‌های تولید شده توسط کپک‌ها که در هوا منتشر شده است.
- گیاهان: گرده‌های علف، علف‌های هرز، بعضی درختان، پیچک سمی، بلوط سمی
- سایر آلرژن‌ها: آلرژن‌های موجود در لاتکس که اغلب در دستکش‌ها و کاندوم‌های لاتکس یافت می‌شود. فلزاتی مانند نیکل.
آلرژی فصلی که با عنوان تب یونجه هم شناخته می‌شود، از شایع‌ترین آلرژی‌ها است که به واسطه‌ی گرده‌های آزاد شده از گیاهان ایجاد می‌شود. علائم این آلرژی فصلی شامل خارش چشم، آبریزش چشم، آبریزش بینی و سرفه است.
درمان‌های مختلف آلرژی
بهترین راه برای جلوگیری از ایجاد علائم آلرژیک دوری از موادی است که باعث ایجاد واکنش در بدن می‌شوند. البته این کار به صورت ۱۰۰% قابل اجرا نیست اما می‌توان آن را تا حد زیادی کنترل کرد. درمان دارویی آلرژی با کمک داروهایی مثل آنتی هیستامین‌ها انجام می‌شود. برخی از داروها را می‌توان بدون نسخه‌ی پزشک تهیه کرد اما بهترین کار برای کنترل آلرژی مراجعه به پزشک متخصص و دریافت داروی مناسب است.
ایمونوتراپی یکی دیگر از روش‌های درمان آلرژی است. در این روش چند سال متوالی تزریق‌هایی انجام می‌شود تا بدن فرد به آلرژی عادت کند. ایمونوتراپی موفق می‌تواند از بازگشت آلرژی جلوگیری کند. واکسن اپی‌نفرین اورژانسی یکی دیگر از روش‌های کنترلی آلرژی است که در واکنش‌های آلرژیک شدید و پرریسک کاربرد دارد. برای دریافت این واکسن باید حتما از پزشک متخصص کمک بگیرید.
درمان‌های طبیعی آلرژی
درمان‌های طبیعی و مکمل زیادی وجود دارند که می‌توانند از بروز علائم آلرژیک جلوگیری کنند. فراموش نکنید که برای شروع استفاده از این داروها، چه به صورت تجاری و چه سنتی، حتما باید با یک پزشک متخصص مشورت کنید چون ممکن است مصرف یک گیاه یا یک روش سنتی درمانی آلرژی شما را تشدید کند. مثلا گیاهان و گل‌های خشک شده‌ای هستند که برای درمان علائم آلرژیک به صورت دمنوش مصرف می‌شوند. اما ممکن است یکی از این گل‌ها به خانواده‌ی گلی که شما به آن حساسیت دارید نزدیک باشد و همین موضوع باعث تشدید علائم شما پس از مصرف شود.
این موضوع درباره‌ی اسانس‌ها هم صدق می‌کند. بعضی از افراد از روغن‌های اسانسی برای کاهش علائم آلرژیک، مثل تنگی نفس یا سرفه، استفاده می‌کنند اما ممکن است اسانس موجود در روغن باعث زیاد شدن سرفه یا بند آمدن مجرای تنفسی شود.
روش تشخیص آلرژی
وقتی برای تشخیص آلرژی یا با علائم آلرژیک به پزشک متخصص مراجعه می‌کنید او ابتدا از شما سوالاتی می‌پرسد و سپس معایناتی انجام می‌دهد. او درباره‌ی مواد غذایی مختلفی که اخیرا خورده باشید و موادی که با آن‌ها تماس داشته‌اید سوال می‌پرسد. مثلا اگر در دست‌های خود احساس خارش می‌کنید از شما می‌پرسد که آیا از دستکش لاتکس استفاده کرده‌اید یا خیر. در آخر با یک آزمایش خون و آزمایش پوست آلرژن‌هایی که پزشک شما به آن مشکوک است تایید یا رد می‌شود.
آزمایش خون آلرژی
در این آزمایش میزان آنتی‌بادی‌های ایجاد کننده‌ی آلرژی به نام ایمونوگلوبولین E(lgE) سنجیده می‌شود. ایمونوگلوبولین‌ها سلول‌هایی هستند که به آلرژین‌ها واکنش نشان می‌دهند. اگر واکنش آلرژیک شما شدید باشد پزشک برای تاییدیه‌ی تشخیص، از آزمایش خون استفادده می‌کند.
آزمایش پوست
در این آزمایش پوست شما با سوزن‌های کوچک حاوی آلرژن‌های بالقوه خراشیده می‌شود. بعد از بروز التهاب یا قرمزی روی پوست، مشخص می‌شود به کدام ماده‌ی خاص آلرژی دارید.
پیشگیری از بروز علائم آلرژیک
متاسفانه هیچ راهی برای جلوگیری از ایجاد آلرژی وجود ندارد اما روش‌هایی برای جلوگیری از بروز علائم وجود دارد. فراموش نکنید که بهترین راه برای جلوگیری از بروز آلرژی عدم مواجهه با آلرژن است. پس اجتناب از مصرف یا استفاده از ماده‌ی حاوی آلرژن بهترین روش برای پیشگیری از علائم آلرژی غذایی است. یک رژیم غذایی حذفی به شما کمک می‌کند علت بروز آلرژی خود را پیدا کنید و به دنبال روش‌های اجتناب از مصرف بگردید. بعد از مشخص شدن ماده یا مواد غذایی آلرژی‌زا حتما در زمان خرید مواد غذایی آماده برچسب روی آن‌ها را بخوانید. همچنین وقتی به رستوارن یا کافه مراجعه می‌کنید حتما آلرژی خود را به گارسن اطلاع دهید تا در مورد انتخاب مواد غذایی مناسب راهنمایی‌تان کند.
پیشگیری از آلرژی فصلی، تماسی و انواع مختلف آن وابسته به محل قرارگیری آلرژن و روش اجتناب از آن‌ها است. مثلا اگر به گردوغبار حساسیت دارید می‌توانید با نصب فیلترهای هوای مناسب در خانه، تمیز کردن کامل و دقیق مجاری هوا و گردگیری منظم، این علائم را کاهش دهید. تست آلرژی مناسب می‌تواند لیستی از محرک‌هایی که دقیقا باعث ایجاد علائم آلرژی می‌شود را در اختیارتان قرار دهد، در نتیجه اجتناب از آن‌ها آسان‌تر می‌شود. همچنین با آگاهی از این لیست می‌توانید از بروز واکنش‌های آلرژیک خطرناک جلوگیری کنید.
عوارض آلرژی
ممکن است شما آلرژی را در حد آلرژی فصلی و عطسه‌هایی که در نتیجه‌ی بوئیدن گل و گیاه ایجاد می‌شود در نظر بگیریدد اما این واکنش‌ها یک تهدید جدی است. مثلا آنافیلاکسی یک واکنش جدی به قرار گرفتن در معرض آلرژن‌ها است. بیشتر مردم آنافیالاکسی را با غذا مرتبط می‌دانند و در این حالت هر آلرژنی می‌تواند باعث بروز علائم زیر شود:
- تنگ شدن ناگهانی مجاری تنفسی
- افزایش ضربان قلب
- تورم احتمالی زبان و دهان
بروز علائم آلرژیک می‌تواند عوارض زیادی داشته باشد. یک پزشک متخصص می‌تواند علت بروز علائم در شما را تشخیص داده و تفاوت حساس بودن به مواد خاص و آلرژی را تعیین کند. همچنین پزشک می‌تواند برای مدیریت علائم آلرژی و جلوگیری از بروز عوارض جدی به شما آموزش دهد.
آسم و آلرژی
آسم یکی از بیماری‌های شایع تنفسی است. این بیماری تنفس را سخت کرده و در زمان حمله می‌تواند راه‌های هوایی در ریه را تنگ کند. آسم ارتباط نزدیکی با آلرژی دارد. درواقع آلرژی‌های مختلف می‌توانند شدت بیماری آسم را افزایش دهند. همچنین می‌توانند در افرادی که مبتلا نیستند هم باعث ایجاد آسم شوند. به این وضعیت آسم ناشی از آلرژی یا آسم آلرژیک می‌گویند. جالب است بدانید بسیاری از افراد مبتلا به آلرژی ممکن است ابتدا به آسم مبتلا شوند.
آلرژی در مقابل سرماخوردگی
همانطور که می‌دانید آبریزش بینی، عطسه و سرفه از علائم شایع آلرژی هستند. این علائم بسیار شبیه به علائم سرماخوردگی و عفونت سینوسی هستند. پس گاهی تشخیص علت بروز این علائم سخت است. البته علائم اضافه‌ای وجود دارد که می‌تواند به تشخیص کمک کند. مثلا آلرژی با خود بثورات پوستی و خارش چشم هم به همراه دارد، سرماخوردگی می‌تواند با تب و بدن درد همراه باشد و در عفونت سینوسی معمولا ترشحات غلیظ و زرد رنگ از بینی خارج می‌شود.
آلرژی می‌تواند سیستم ایمنی بدن را برای مدت طولانی تحت تاثیر قرار دهد. وقتی سیستم ایمنی به خطر می‌افتد احتمال ابتلا به ویروس‌هایی که به طور معمول با آن‌ها در تماس هستید افزایش پیدا می‌کند. این موضوع می‌تواند باعث افزایش احتمال ابتلا به سرماخورگی شود. یعنی اگر شما با آلرژی درگیر هستید به احتمال زیاد بیشتر از دیگران سرماخورده می‌شوید.
سرفه‌های آلرژیک
سرفه‌های ناشی از آلرژی فصلی موقتی است اما سرفه‌های مزمن مدت زمان طولانی با شما همراه می‌شود.
آلرژی فصلی می‌تواند علائمی مثل عطسه و سرفه گذرا یا سرفه‌های مداوم و سرسخت ایجاد کند. شدید شدن علائم در نتیجه‌ی واکنش بیش از حد بدن به آلرژن ایجاد می‌شود. این علائم مسری نیست اما می‌تواند آزار دهنده باشد. ممکن است شما فقط در ففصل بهار سرفه‌های ناشی از آلرژی فصلی را تجربه کنید اما در طول سال سرفه‌های مزمن آلرژیک درگیر باشید. همچنین آلرژی فصلی می‌تواند باعث ایجاد آسم و آسم هم باعث ایجاد سرفه‌های مزمن شود. وقتی یک فرد مستعد آلرژی در معرض یک آلرژن قرار می‌گیرد راه‌های تنفسی او تنگ شده که باعث تنگی نفس و سفت شدن قفسه‌ی سینه می‌شود. پس اگر با سرفه‌های مزمن آلرژیک درگیر هستید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
آلرژی و برونشیت
سرفه تنها علامت مشترک بین برونشیت مزمن و حاد است.
برونشیت در نتیجه‌ی آلودگی ویروسی یا بروز علاسم آلرژیک ایجاد می‌شود. اگر در نتیجه‌ی آلودگی با ویروس به برونشیت حاد مبتلا شده باشید بعد از چند روز یا چند هفته درگیری مجددا سلامتی‌تان را به دست می‌آورید و علائم از بین می‌روند. اما برونشیت مزمن می‌تواند ماه‌ها باقی بماند. قرار گرفتن در معرض آلرژن‌های رایج، بیشترین علت بروز برونشیت مزمن است. آلرژن‌های رایج موادی مثل مواد زیر هستند:
- دود سیگار
- آلودگی هوا
- گردو‌خاک
- گرده‌ی گیاهان
- دودهای شیمیایی
برخلاف آلرژی فصلی، تعداد زیادی از آلرژن‌ها در محیط‌های مثل خانه یا دفتر کار باقی می‌مانند. این ماندگاری می‌تواند برونشیت مزمن را پایدارتر کند و احتمال عود کردن آن را افزاش دهد.
آلرژی و کودکان
این روزها آلرژی‌های پوستی در کودکان بیشتر از قبل شایع شده است. آلرژی‌های پوستی با بالا رفتن سن کودکان کاهش پیدا می‌کند اما در مقابل، آلرژی‌های تنفسی و غذایی افزایش می‌یابد. لیست زیر رایج‌ترین آلرژی‌های پوستی در بین کودکان است:
- اگزما: یک بیماری التهابی پوستی که باعث ایجاد بثورات قرمز و احساس خارش می‌شود. این بثورات ممکن است به آهستگی ایجاد شوند اما پایدار باشند.
- درماتیت تماسی آلرژیک: این نوع از حساسیت پوستی به سرعت ظاهر می‌شود و معمولا بلافاصله بعد از تماس کودک با آلرژین ایجاد می‌شود. درماتیت تماسی شدید می‌تواند باعث ایجاد تاول‌های دردناک و ترک خوردن پوست شود.
- کندوها: کهیر، برجستگی‌های قرمز رنگ یا نواحی برجسته‌ی پوست که پس از قرار گرفتن در معرض یک آلرژن ایجاد می‌شود. کندوها پوسته پوسته نمی‌شوند و ترک نمی‌خورند اما خارش کهیر ممکن است باعث خونریزی پوستی شود.
مرور کلی
آلرژی یک موضوع شایع بین تمام افراد است و برای اغلب مردم عواقب تهدید کننده‌ای ندارد. افرادی که در معرض خطر نافیلاکسی هستند می‌توانند یاد بگیرند چگونه آلرژی خود را مدیریت کنند و در شرایط اورژانسی چه کارهایی را انجام دهند. اکثر آلرژی‌ها با اجتناب از تماس یا مصرف، داروها و تغییر شیوه‌ی زندگی قابل کنترل هستند. مراجعه به پزشک یا متخصص آلرژی هم می‌تواند در کاهش عوارض مهم کمک کرده و زندگی را برای شما لذت‌بخش کند.
منبع: healthline
