ایستگاه مداری زمین دوباره ناچار به فرار از زباله‌ی فضایی روسیه شد
برای جلوگیری از برخورد با زباله‌ی فضایی روسیه، ایستگاه فضایی دوباره ناچار به مانور در مدار زمین شد.
15 نوامبر 2021 (24 آبان 1400) روسیه یک موشک «نودول» (Nudol) را به سمت یکی از ماهواره‌های پیر خود در مدار پایین زمین پرتاب کرد. این موشک طبق برنامه‌ریزی به ماهواره‌ی «کاسموس 1408» (Kosmos 1408) در ارتفاع 480 کیلومتری اصابت و آن را به بیش از 1000 قطعه تقسیم کرد.
بلافاصله پس از این آزمایش که روسیه برای نشان دادن توانمندی‌های ضدماهوارهای خود به دیگر قدرت‌های فضایی انجام داد، فضانوردان آمریکایی و روسی در ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) در وضعیت اضطراری قرار گرفتند تا در صورت نیاز برای خروج احتمالی از ایستگاه آماده باشند. آن‌ها حدود 6 ساعت در پناهگاه‌های ایستگاه ماندند تا در نهایت توانستند به‌طور کامل به فعالیت‌های عادی بازگردند.
در پی محکومیت بین‌المللی این آزمایش، مقامات روسیه مدعی شدند که آمریکایی‌ها و سایر مقامات بیش از حد واکنش نشان داده‌اند. وزارت دفاع روسیه در این‌باره گفت: «ایالات متحده به‌طور قطع می‌داند که قطعات پخش شده هنگام آزمایش، از نظر پارامترهای مداری هیچ تهدیدی برای ایستگاه‌های مداری، ماهواره‌ها و فعالیت‌های فضایی ایجاد نکرده و نخواهد کرد.».
با این حال، طی یک سال پس از آن، چندین خطر برخورد با حدود 1500 قطعه زباله‌ی قابل ردیابی از تخریب ماهواره‌ی روسی در مدار زمین وجود داشته است. برای مثال در ماه ژانویه، یک قطعه از این گروه زباله‌های فضایی تنها در فاصله‌ی 14 متری از یک ماهواره‌ی علمی چین قرار گرفت.
ایستگاه فضایی بین‌المللی هم در موارد متعددی مجبور به مانور برای جلوگیری از برخورد احتمالی شده است. از جمله عصر دوشنبه (بامداد سه‌شنبه به وقت تهران) که به گفته‌ی ناسا رانشگرهای فضایی برای در نظر گرفتن «معیار فاصله‌ی اضافی» بین ایستگاه و مسیر پیش‌بینی‌شده‌ی زباله‌ی فضایی، بیش از پنج دقیقه روشن بودند.
موشک نودول آ-235 روسیه که ماهواره‌ی کاسموس 1408 را منهدم کرد.
Credit: Voennoedelo
نکته‌ی جالب توجه آن است که این رانشگرها متعلق به یک فضاپیمای روسی «پروگرس» (Progress) بودند. این فضاپیما به گونه‌ای در ایستگاه پهلو گرفته است که می‌توان از پیشرانش آن برای برای حفظ مدار ISS و فقط برای چنین مانورهایی استفاده کرد.
بیشتر در واکنش به انهدام ماهواره‌ی کاسموس 1408 توسط روسیه، آمریکا در ماه آوریل اعلام کرد که آزمایش‌های موشکی ضدماهوارهای مستقیما صعودی را ممنوع خواهد کرد. «کامالا هریس» (Kamala Harris) معاون ریاست جمهوری آمریکا در اعلام این ممنوعیت گفت: «از طریق این تعهد جدید و اقدامات دیگر، ایالات متحده نشان خواهد داد که چگونه فعالیت‌های فضایی می‌تواند به شیوه‌ای مسئولانه، صلح‌آمیز و پایدار انجام شود. بدون داشتن هنجارهای روشن، ما در فضا با مخاطرات غیرضروری روبه‌رو هستیم.»
هریس از کشورهای دیگر خواست که از این روش پیروی کنند و به روند فعلی که باعث ایجاد زباله‌های مداری در محیط شلوغ مدار پایین زمین می‌شود، پایان دهند. از آن زمان، بریتانیا، کره‌ی جنوبی، ژاپن، آلمان، کانادا و نیوزلند هم متعهد شده‌اند که چنین آزمایش‌هایی را انجام ندهند. این کشورها نه تنها نگران حفاظت از دارایی‌های موجود در مدار پایین زمین هستند، بلکه برای توسعه‌ی اقتصادی آینده هم قصد دارند آن را حفظ کننند.
بریتانیا در اعلام تعهد خود در اوایل ماه اکتبر گفت: «با توجه به اتکای امنیتی و اجتماعی-اقتصادی فزاینده‌ی ما به فضا، معتقدیم که آزمایش مخرب موشک‌های ضدماهوارهای صعود مستقیم به‌طور قطعی می‌تواند غیرمسئولانه تلقی شود.»
اگرچه آمریکا قدرتی برای اجبار کشورها به پیروی از چنین روشی ندارد، اما امید می‌رود که برقراری چنین روندی به ایجاد هنجارهای رفتاری در زمینه‌ی فضا منجر شود. روسیه و چین پس از اعلامیه‌ی آمریکا به‌طور کلی با نظرات مثبت پاسخ دادند، اما تاکنون هیچ تعهدی را برای پایان دادن به این رویه نپذیرفته‌اند.
عکس کاور: ایستگاه فضایی بین‌المللی در مدار زمین
Credit: Pyotr Dubrov/Roscosmos/Handout/Reuters
منبع: Ars Technica
