مدارگرد تاریخ‌ساز هند در مریخ به کار خود پایان داد
مدارگرد مریخ هند که نخستین کاوشگر مریخ آسیایی محسوب می‌شود، پس از حدود هشت سال فعالیت علمی به کار خود پایان داد.
با وجود دستاوردهای کلی متوسط، «مأموریت مدارگرد مریخ» (Mars Orbiter Mission) یا «مانگالیان» (Mangalyaan) هند یکی از موفقیت‌های قابل توجه دوران پروازهای فضایی مدرن است. این کاوشگر که در سال ۲۰۱۳ پرتاب شد، نخستین فضاپیمای مریخ بود که توسط یک کشور آسیایی ساخته شد و به مدار سیاره‌ی سرخ رسید. پیش از این فقط ایالات متحده آمریکا، اتحاد جماهیر شوروی و آژانس فضایی اروپا چنین کاری را انجام داده بودند.
و شاید مهمتر از همه، هند ثابت کرد که می‌توان با بودجه‌ی کم، یک فضاپیمای بادوام و توانمند مریخ را توسعه داد. مأموریت مریخ هند به جای هزینه‌ی صدها میلیون دلاری، با فرآیندی که توسط مقامات هندی به عنوان «مهندسی اقتصادی» توصیف می‌شود، تنها با حدود ۲۵ میلیون دلار توسعه یافت.
اما اکنون فعالیت این کاوشگر ارزشمند به پایان رسیده است و آژانس فضایی هند (ISRO) اعلام کرد که این مأموریت غیرقابل بازیابی است. این به‌روزرسانی پس از یک جلسه‌ی یک روزه ارائه شد. در این جلسه مقامات هند در مورد فضاپیما و اینکه آیا پس از قطع ارتباط در ماه آوریل که به دنبال گرفت طولانی و قرارگیری مریخ بین مدارگرد و خورشید صورت گرفت، می‌توان آن را نجات داد یا خیر، گفت‌وگو کردند.
آژانس فضایی هند در اطلاعیه‌ی خود که روز دوشنبه منتشر شد، گفت: «در این نشست ملی، آژانس فضایی هند به این موضوع اندیشید که باید سوخت فضاپیما تمام شده باشد و بنابراین نقطه‌ی نگرش مورد نظر برای تولید برق پایدار، قابل دستیابی نیست.»
این آژانس تأکید کرد: «تشخیص داده شد که فضاپیما غیرقابل بازیابی است و در پایان عمر خود قرار دارد. این مأموریت همیشه به عنوان یک شاهکار فناوری و علمی قابل توجه در تاریخ اکتشافات سیاره‌ای شناخته خواهد شد.»
این مدارگرد قطعا فراتر از انتظارات ظاهر شده است. مدارگرد مریخ هند که در ابتدا برای یک عمر شش ماهه طراحی شده بود، حدود هشت سال به فرستادن داده‌های علمی به زمین مشغول بود.
از جمله کمک‌های علمی این کاوشگر، ارسال تصاویری منظم از قرص کامل مریخ به‌صورت رنگی بود که به دلیل مدار بیضی شکل فضاپیما میسر شد. این در حالی است که بیشتر فضاپیماها در مدار مریخ، زمان خود را در نزدیکی سیاره می‌گذرانند و مستقیما به سطح آن نگاه می کنند.
مأموریت مدارگرد مریخ همچنین داده‌های ارزشمندی درباره‌ی جو رقیق سیاره‌ی سرخ و مشاهده طوفان‌های گرد و غبار ارائه کرد. به گفته‌ی مقامات هندی بیش از ۷۲۰۰ کاربر برای دانلود رایگان داده‌های جمع‌آوری شده توسط این مأموریت نام‌نویسی کرده‌اند.
در نشست به‌روزرسانی وضعیت مدارگرد همچنین دانشمندان و مهندسان در مورد چالش زنده ماندن فضاپیما در دوره‌های طولانی گرفت تا هفت ساعت صحبت کردند. بخش زیادی از سوخت کاوشگر باید پنج سال پیش مصرف می‌شد تا امکان تغییر مکان آن برای گذر از گرفت‌ها و اطمینان از دریافت نور کافی خورشید توسط پنل‌های آن فراهم باشد.
پس از موفقیت مأموریت مدارگرد مریخ، هند منابع بیشتری را به مأموریت‌های ماه و مریخ اختصاص داد. این کشور هم‌اکنون در حال برنامه‌ریزی چندین مأموریت به سطح ماه با هدف نهایی آوردن نمونه‌های خاک و سنگ قمر زمین است. این کشور طی چند سال آینده یک مدارگرد دیگر هم به مریخ می‌فرستد و قرار است در نیمه‌ی دوم دهه‌ی ۲۰۲۰ یک مریخ‌نورد هم راهی سیاره‌ی سرخ کند.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از مدارگرد مریخ هند
Credit: ISRO
منبع: Ars Technica
