ترس از پرواز چیست و چطور می‌توان به آن غلبه کرد؟
مسافرت رفتن و به دست آوردن تجربه‌های مختلف می‌تواند یکی از بزرگترین لذت‌های زندگی باشد که هیچکس نباید آن را از خودش دریغ کند. مسافرت هوایی یکی از بهترین و راحت‌های روش‌های سفر کردن است که اگر با مشکل ترس از پرواز روبرو باشید تجربه‌ی آن برای شما سخت و چالش‌برانگیز خواهد شد و در نتیجه دیگر نمی‌توانید به مکان‌های دورتر سفر کنید.
اما ترس از پرواز چیست؟ دقیقا چه دلیلی پشت ترس ما از سوار هواپیما شدن وجود دارد؟ چگونه می‌توانیم به آن غلبه کنیم؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال‌ها تا آخر این مطلب از دیجی‌کالا مگ با ما همراه باشید.
ترس از پرواز چیست؟
علائم فوبیای پرواز
چه چیزی باعث بروز اختلال ترس از پرواز می‌شود؟
فوبیاهای مرتبط به ترس از پرواز
ترس از پرواز چگونه تشخیص داده می‌شود؟
ترس از پرواز چگونه درمان می‌شود؟
برای غلبه بر ترس از پرواز چه کنیم؟
ترس از پرواز چیست؟
ترس از پرواز یا ایروفوبیا (Aerophobia) نوعی فوبیای رایج و در عین حال خاص است که شامل ترس از سفر هوایی و استفاده از وسایل نقلیه‌ای چون هواپیما و بالگرد می‌شود. افراد مبتلا به این فوبیا ممکن است از جنبه‌های مختلف سفر هوایی مانند برخاستن و فرود آمدن هواپیما یا محبوس شدن در آن بترسند. حتی افرادی هم وجود دارند که تنها فکر کردن به داشتن یک مسافرت هوایی می‌تواند باعث مضطرب شدن آن‌ها شود.
تحقیقات نشان داده‌اند که بین ۲.۵ تا ۴۰ درصد از مردم هر سال اضطراب ناشی از سفر هوایی را تجربه می‌کنند اما این بدان معنا نیست که همه‌ی این افراد فوبیای پرواز دارند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید آمارها می‌گویند مسافرت با هواپیما نسبت به وسایل نقلیه‌ی دیگر کمترین میزان مر‌گ‌ومیر را دارد. با این حال مشکل ترس از هواپیما و پرواز می‌تواند بر کیفیت زندگی شما تاثیرات جدی بگذارد؛ بنابراین مقابله با اضطراب سفر از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
علائم فوبیای پرواز
افرادی که ایروفوبیا دارند با فکر کردن به پرواز یا سوار هواپیما شدن، اضطراب و استرس شدیدی را تجربه می‌کنند. اگر مشکل ترس از پرواز دارید باید تا حد امکان از سفر با هواپیما اجتناب کنید. همچنین بهتر است از فیلم‌ها، کتاب‌ها و اخبار مربوط به سفرهای هوایی هم دوری نمایید. اگر هنگام فکر کردن درباره‌ی سفر هوایی یا قدم گذاشتن در هواپیما به علائم زیر دچار شدید، به احتمال بسیار زیاد ترس از پرواز دارید.
- تب و لرز
- سرگیجه و بی‌حالی
- تعریق بیش از حد
- حالت تهوع
- تپش قلب
- بروز مشکلات گوارشی
- تنگی نفس
- احساس خفگی
- قرمز و داغ شدن پوست بدن
چه چیزی باعث بروز اختلال ترس از پرواز می‌شود؟
به طور کلی اختلال ترس از پرواز از آن دسته از فوبیاهایی است که دلیل خاص و ویژه‌ای پشت آن وجود ندارد. تحقیقات نشان داده‌اند که فوبیای پرواز از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است و به مجموعه‌ی پیچیده‌ای از عوامل فیزیولوژیکی، روانی و اجتماعی بستگی دارد. با این حال، دلایل زیر می‌توانند باعث به وجود آمدن این ترس شوند.
- تجربه‌ی تلخ از سفر هوایی یا سقوط هواپیما: افرادی که خودشان از یک حادثه‌ی سقوط هواپیما جان سالم به در برده‌اند یا اطرافیانشان را در اثر این حادثه از دست داده‌اند ممکن است به اختلال ترس از پرواز مبتلا شوند.
- اخبار مربوط به تروریسم در هواپیما یا حوادث هوایی: گاهی اوقات افراد می‌توانند تنها با شنیدن اخبار مربوط به حوادث هوایی هم ترس از پرواز پیدا کنند. برای مثال بسیاری از مردم در پی حملات ۱۱ سپتامبر آمریکا حداقل یک بار این فوبیا را تجربه کرده‌اند.
- محیط زندگی: اگر والدین شما ترس از پرواز داشته باشند ممکن است شما هم این فوبیا را تجربه کنید. کودکان بسیار زیادی وجود دارند که با تاثیر گرفتن از اعضای خانواده‌ی خود به اختلال ترس از پرواز مبتلا شده‌اند.
- محرک‌های محیط اطراف: تحقیقات همچنین نشان داده‌اند که محرک‌هایی چون شرایط هوایی نامساعد، تاخیر در پرواز، بیماری‌های زمینه‌ای و اطلاع‌رسانی درباره‌ی مشکلات هواپیمای شما می‌تواند باعث بروز فوبیای پرواز شود.
فوبیاهای مرتبط به ترس از پرواز
فوبیاها و اختلالات دیگر هم می‌توانند باعث بروز ترس از پرواز یا بدتر شدن آن شوند. این یعنی گاهی اوقات ترس یک فرد از سوار هواپیما شدن از پرواز کردن نیست و می‌تواند به عوامل دیگری مرتبط باشد. ابتلا به هر یک از فوبیاها و مشکلات زیر می‌تواند مستقیما روی ترس شما از پرواز تاثیر بگذارد و درمان آن‌ها برای کاهش شدت این فوبیا مفید واقع خواهد شد.
- ترس از فضای بسته: افراد مبتلا به اختلال کلاستروفوبیا اغلب از قرار گرفتن در فضای بسته و محدود هواپیما می‌ترسند و به همین دلیل ترس از پرواز را تجربه می‌کنند.
- ترس از ارتفاع: ترس عمومی از ارتفاع یا همان آکروفوبیا می‌تواند منجر به ترس از پرواز شود.
- اختلال اضطراب اجتماعی: افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی اغلب دچار ترس از پرواز می‌شوند چرا که باید یک مدت زمان طولانی را کنار افراد غریبه بگذرانند.
- سینوزیت: انسداد سینوس‌ها می‌تواند باعث سردرد یا سرگیجه در طول پرواز شود.
- بیماری‌های قلبی و عروقی: سفر هوایی برای بیماران قلبی باید با مشورت پزشک انجام شود. این افراد ممکن است در طول سفر در معرض خطر جدی قرار بگیرند به همین دلیل ترس از پرواز در آن‌ها رایج است.
ترس از پرواز چگونه تشخیص داده می‌شود؟
ترس از پرواز آزمایش تشخیص ویژه‌ای ندارد؛ اما یک درمانگر یا همان روانشناس ممکن است با پرسیدن سوالات مختلفی این فوبیا را در شما تشخیص دهد. فوبیای پرواز می‌تواند خفیف باشد به اندازه‌ای که وقتی مجبور به سفر با هواپیما می‌شوید اضطراب و استرس زیادی را تجربه می‌کنید؛ یا می‌تواند شدید باشد به حدی که بیش از پنج سال از سفر هوایی امتناع کرده باشید. اگر پزشک موارد زیر را در شما مشاهده کند احتمالا به فوبیای پرواز مبتلا هستید.
- اگر با فکر کردن به سفر هوایی یا قرار گرفتن در هواپیما دچار ترس و اضطراب شدید می‌شوید.
- اگر برای اجتناب از سفر هوایی زندگی روزمره‌ی خود را تغییر می‌دهید.
- اگر بیشتر از شش ماه است که ترس از پرواز را تجربه می‌کنید.
- اگر برای دوری از اخبار و موقعیت‌های مربوط به حوادث هوایی در محل کار خود یا مکان‌های عمومی حضور پیدا نمی‌کنید.
ترس از پرواز چگونه درمان می‌شود؟
پزشک متخصص پس از تشخیص فوبیای پرواز ممکن است روش‌های درمانی مختلفی را به شما توصیه کند که چند مورد از آن‌ها را در این قسمت از مطلب به شما معرفی خواهیم کرد. فراموش نکنید که این روش‌ها روی هر فرد تاثیر متفاوتی دارند و باید در طول درمان خود به پزشکتان اطمینان کامل داشته باشید تا نتیجه بگیرید.
- درمان شناختی رفتاری (CBT): درمان شناختی رفتاری روشی است که به شما کمک می‌کند با الگوها و افکار منفی ذهن خود بیشتر آشنا شوید و آن‌ها را جایگزین کنید. در طول این درمان ممکن درباره‌ی نحوه‌ی عملکرد هواپیماها یا آمار ایمنی سفرهای هوایی به شما اطلاعات داده شود. درمانگر شما می‌تواند تکنیک‌های مختلفی را برای مدیریت محرک‌های محیط اطرافتان به شما یاد بدهد. به عنوان مثال تنفس عمیق و مدیتیشن در هنگام برخاستن یا فرود آمدن هواپیما باعث کاهش اضطراب شما خواهد شد.
- مواجهه درمانی: مواجهه درمانی یکی از انواع درمان شناختی رفتاری است که طی آن فرد در یک محیط تحت کنترل و امن با ترس‌های خود مواجهه می‌شود. در طول این درمان روانشناستان به شما اجازه می‌دهد که در مکان‌هایی چون فرودگاه حضور پیدا کنید. استفاده از ابزارهای واقعیت مجازی و شبیه‌سازهای پرواز هم می‌تواند در طول مواجهه درمانی به شما کمک کند.
- حساسیت‌زدایی سیستماتیک: متخصصان از این روش برای از بین بردن انواع فوبیاها، از جمله ترس از پرواز و ترس از ارتفاع، استفاده می‌کنند. در طول انجام حساسیت‌زدایی سیستماتیک درمانگرتان را به تدریج در معرض محرک‌های محیط اطرافتان قرار می‌دهد.
- کلاس‌های گروهی: اگر به اختلالات جسمی و روانی دیگری مبتلا نیستید می‌توانید در کلاس‌های پرواز هم شرکت کنید. در این دسته از کلاس‌ها که معمولا بین دو تا سه روز طول می‌کشند شما می‌توانید با خلبان‌ها و مهماندارها صحبت کنید و درباره‌ی ایمنی خطوط هوایی و موارد دیگر اطلاعات به دست بیاورید.
- مصرف دارو: گاهی اوقات ممکن است استفاده از یک سری داروهای ضد تهوع یا ضد اضطراب به شما در کاهش علائم مرتبط با ترس از پرواز کمک کند. روش دارو درمانی برای یک مدت کوتاه برایتان مفید خواهد بود و ممکن است پزشکتان در کنار روش‌های درمانی دیگر امتحان آن را هم به شما توصیه کند.
برای غلبه بر ترس از پرواز چه کنیم؟
براساس آمارها تنها ۲.۵ درصد از جمعیت جهان ترس از پرواز شدید دارند. با این وجود گفته می‌شود که انجام یک سری کارهای ساده می‌تواند به کنترل این فوبیا و اضطراب اجتماعی شما کمک کند. در اینجا می‌خواهیم مهم‌ترین راهکارهای مدیریت ترس از پرواز را به شما معرفی کنیم.
ریشه‌ی ترس از پرواز خود را پیدا کنید
بیشتر اوقات این خود پرواز و سوار هواپیما شدن نیست که باعث ترس شما می‌شود و در واقع دلایل دیگری پشت این فوبیا وجود دارند؛ به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم قبل از تلاش برای غلبه بر این ترس خود ریشه‌ی آن را تجزیه و تحلیل کنید. ترس از پرواز خفیف مانند کلاستروفوبیا و ترس از مرگ در میان مردم سراسر جهان رایج است و با شناخت محرکی که باعث به وجود آمدن آن می‌شود می‌توانید خیلی راحت‌تر فوبیای خود را کنترل کنید.
آشنایی با دلیل تکان خورد هواپیما و بال‌های آن
بسیاری از تکان‌هایی که هنگام پرواز با هواپیما آن‌ها را حس می‌کنید حاصل چیزی به جز جریان‌های باد ضعیف نیستند و نکته‌ی مهم این است که بدانید هواپیماها به طور ویژه‌ای برای مدیریت و رویارویی با این جریان‌های باد ساخته شده‌اند. اگر از پنجره به بیرون نگاه کردید و دیدید که بال‌های آن در حال تکان خوردن هستند هرگز نترسید؛ زیرا همین بال‌های خم‌شونده هستند که مانند کمک فنرهای یک ماشین مسیر حرکت هوایی هواپیما را هموار می‌کنند.
مقابله با ترس از پرواز با شناخت ویژگی‌های ایمنی هواپیما
همانطور که گفتیم هواپیماها یکی از بهترین و ایمن‌ترین وسایل نقلیه هستند و عملکرد آن‌ها با آنچه که اکثریت مردم تصور می‌کنند تفاوت بسیار زیادی دارد. کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی نحوه‌ی طراحی هواپیماها می‌تواند در شرایط اضطراری به شما کمک کند تا استرس و اضطراب خود را مدیریت کنید. برای مثال، شاید برایتان جالب باشد بدانید که هوای کابین هواپیما هر سه دقیقه یک بار عوض می‌شود تا باکتری‌ها و ویروس‌های داخل هوا از بین بروند.
در انتخاب صندلی خود دقت کنید
یکی از موارد معدودی که مسافران در هنگام پرواز روی آن کنترل دارند انتخاب صندلی خودشان است. اگر با مشکل ترس از پرواز روبرو هستید، پیشنهاد می‌کنیم برای داشتن یک صندلی مناسب بیشتر هزینه کنید. پس از آن که ترس خود را به خوبی ریشه‌یابی کردید با انتخاب صندلی درست محرک‌های موجود در محیط اطراف خود را خنثی کنید. برای مثال، اگر از ارتفاع می‌ترسید از پنجره‌ها دوری کنید یا اگر می‌خواهید همواره در جریان هر اتفاقی باشید یک صندلی کنار پنجره را برای خودتان رزرو کنید. اگر به فضای شخصی بیشتری نیاز دارید می‌توانید به سراغ خرید بلیط فرست کلاس بروید.
با مهمانداران هواپیما صحبت کنید
بسیاری از افراد در واقع از پرواز با هواپیما ترسی ندارند و بیشتر از خارج شدن کنترل وضعیت از دستشان می‌ترسند؛ اگر جزو این دسته از آدم‌ها هستید بهتر است بدانید که صحبت با یک مهماندار می‌تواند باعث راحت شدن خیال شما شود. مهمانداران هواپیما همیشه در کنارتان هستند و می‌توانند بیشترین و بهترین کمک را به شما برسانند. این افراد برای مقابله با انواع علائم ترس از پرواز مانند حالت تهوع، سرگیجه و از هوش رفتن آموزش دیده‌اند و برای بهتر شدن شرایط جسمی و روانی شما تلاش خواهند کرد.
قبل از ترک خانه سفر خود را در ذهنتان تجسم کنید
یکی از بهترین کارهایی که برای مقابله با ترس از پرواز می‌توانید انجام دهید تجسم کردن سفر هوایی خود قبل از ترک خانه است. به این منظور بهتر است در یک فضای آرام بنشینید و سپس همه‌ی اتفاقاتی که ممکن است پس از خروج از خانه برای شما رخ بدهد را با جزئیات کامل در ذهن خود تجسم کنید. این کار باعث می‌شود که در هنگام استرس و اضطراب برای خودتان استراتژی داشته باشید و بدانید که باید چه روش‌هایی را امتحان کنید.
با یک همراه قابل اعتماد سفر کنید
اگر می‌خواهید با ترس خود مقابله کنید و سوار هواپیما شوید، بهتر است این کار را با کمک یک فرد قابل اعتماد و نزدیک به خود انجام دهید. این شخص را در جریان تصمیمات خود قرار بدهید و در مورد ترس‌هایتان با او صحبت کنید تا بتواند در شرایط سخت و اضطراری به شما کمک کند.
از تکنیک‌های زمینه‌سازی و مدیتیشن برای آرام کردن خودتان استفاده کنید
تکنیک‌های زمینه‌سازی می‌توانند به شما کمک کنند که به طور کلی ذهن خود را خالی نمایید و روی جزئیات محیط اطراف خود تمرکز داشته باشید. برای انجام این تکنیک‌ها باید همه‌ی حواس پنج‌گانه‌ی خود را درگیر کنید و سوال‌هایی چون «در اطراف من چه صداهایی می‌آید؟»، «انگشت‌هایم چه نوع سطحی را لمس می‌کنند؟» و «من چه بویی را حس می‌کنم؟» را از خود بپرسید. علاوه بر این، روش‌های دیگری مانند تنفس عمیق و شمردن می‌تواند برای کنترل استرس و حملات پانیک مفید باشند.
حواس خودتان را پرت کنید
برخی از افراد با تماشای یک فیلم جذاب یا گوش دادن به یک پادکست خوب می‌توانند حواس خودشان را از آنچه که در اطرافشان در حال رخ دادن است پرت کنند. البته منظور از پرت کردن حواس انجام کارهایی چون کتاب خواندن یا مستند دیدن نیست؛ برای مثال شما می‌توانید یک کاغذ را به همراه داشته باشید و با دست مخالف خود شروع به نوشتن یک عبارت روی آن بکنید.
کلام آخر
اختلال ترس از پرواز می‌تواند روتین زندگی شما را مختل کند و تاثیرات منفی زیادی روی شما بگذارد. اگر با فوبیای پرواز شدید روبرو هستید پیشنهاد می‌کنیم در کنار انجام راه حل‌های گفته شده در این مطلب، با مراجعه به یک متخصص درمان خود را شروع کنید تا کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشید.
منابع: Verywell Mind ,Cleveland Clinic ,Travel
