بیماری آدیسون چیست و چه علائمی دارد؟ همراه با رژیم غذایی
اگر بدن به اندازه کافی برخی از هورمون‌ها را تولید نکند افراد به بیماری آدیسون یا نارسایی آدرنال مبتلا خواهند شد. در این بیماری غدد فوق کلیوی، کورتیزول و آلدوسترون بسیار کمی تولید می‌کنند. از مهم‌ترین علائم این بیماری می‌توان به فشار خون پایین، حالت تهوع، دردهای شکمی و خستگی‌های زیاد اشاره کرد. متاسفانه این بیماری قابل پیشگیری نیست اما پزشک می‌تواند با تجویز برخی از داروها از پیشروی بیماری جلوگیری کند. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ به معرفی بیماری آدیسون، علائم و روش‌های درمان آن پرداخته‌ایم. همراه ما باشید.
بیماری آدیسون چیست؟
علائم بیماری آدیسون
دلایل ابتلا به بیماری آدیسون
تشخیص بیماری آدیسون
درمان بیماری آدیسون
عوارض بیماری آدیسون
رژیم غذایی بیماری آدیسون
بیماری آدیسون چیست؟
آدیسون نوعی بیماری مزمن است که در آن غدد فوق کلیوی شما، هورمون‌های کورتیزول و آلدوسترون را به اندازه کافی تولید نمی‌کنند. غدد فوق کلیوی غده‌های مثلثی‌شکل کوچکی هستند که هستند بالای هر دو کلیه قرار دارند و بخشی از سیستم غدد درون‌ریز شما هستند. کورتیزول هورمونی است که به بدن شما کمک می‌کند استرس، مخصوصا استرس‌های ناشی از بیماری، جراحت یا جراحی را کاهش دهد. همچنین به حفظ فشار خون، بهبود عملکرد قلب، تقویت سیستم ایمنی بدن و تنظیم سطح گلوکز (قند) خون شما کمک می‌کند. این هورمون برای ادامه زندگی ضروری است.
آلدوسترون هورمونی است که تاثیر مستقیمی در سدیم (نمک) و پتاسیم خون دارد. این هورمون همچنین میزان ادرار شما را کنترل می‌کند. بیماری آدیسون با نام نارسایی اولیه آدرنال نیز شناخته می‌شود. برخی از افراد بیماری آدیسون را با سندرم کوشینگ اشتباه می‌گیرند. اما باید توجه داشته باشید در بیماری آدیسون بدن کورتیزول کافی ندارد. درحالی‌که در سندرم کوشینگ بدن هورمون کورتیزول بیشتری تولید می‌کند و دچار هایپرکورتیزول می‌شود.
علائم بیماری آدیسون
در این بیماری غدد فوق کلیوی به مرور علائم بیماری را از خود نشان می‌دهند. این علائم که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم ممکن است در هر فرد متفاوت باشد.
علائم رایج بیماری آدیسون عبارت‌اند از:
- خستگی مداوم
- لکه‌های پوستی مخصوصا اطراف زخم‌ها
- درد شکم
- حالت تهوع و استفراغ
- اسهال
- از دست دادن اشتها و کاهش وزن غیر ارادی
- درد عضلانی، اسپاسم عضلانی یا درد مفاصل
- کم‌آبی بدن
- فشار خون پایین که ممکن است باعث سبکی سر یا سرگیجه هنگام ایستادن شود.
- تمایل زیاد به خوردن غذاهای شور
- قند خون پایین (هایپو گلیسمی)
افرادی که در بدو تولد به بیماری آدیسون مبتلا می‌شوند ممکن است پریودهای غیر طبیعی داشته باشند، با ریزش مو مواجه شوند یا میل جنسی آن‌ها کم شود. در برخی موارد، مانند آسیب دیدن، بیماریهای شدید یا قرار گرفتن طولانی‌مدت در شرایط استرسزا، این علائم به سرعت خود را نشان می‌دهند و باعث بیماری خطرناک‌تری به نام بحران آدیسونی یا نارسایی حاد آدرنال می‌شوند. بحران آدیسونی شرایطی اورژانسی است که اگر درمان نشود خطر مرگ را به همراه دارد. علائم این بحران عبارت‌اند از:
- ضعف شدید
- درد ناگهانی و شدید در ناحیه کمر، شکم یا پاها
- احساس بی‌قراری، گیجی، ترس یا سایر تغییرهای ذهنی
- استفراغ و اسهال شدید که منجر به کم‌آبی بدن شود
- فشار خون پایین
- از دست دادن هوشیاری.
در صورت بروز هر یک از علائم فوق باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
دلایل ابتلا به بیماری آدیسون
شایع‌ترین علت بیماری آدیسون نوعی پاسخ خودایمنی است و زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن شما به دلایل نامعلومی به بافت‌های سالم حمله می‌کند. با بیماری آدیسون، سیستم ایمنی بدن شما به بخش بیرونی غدد فوق کلیوی (قشر آدرنال) حمله می‌کند. این بخش مسئول آزادسازی کورتیزول و آلدوسترون است. این علائم معمولا تا زمانی که ۹۰% قشر آدرنال آسیب نبیند، به وجود نمی‌آیند.
تقریبا ۷۵% از بیماران مبتلا به آدیسون به دلیل حمله خودایمنی دچار این بیماری شده‌اند. در گذشته سل یکی از علل اصلی بیماری آدیسون بود. سایر دلایل این بیماری نیز عبارت‌اند از:
- عفونت‌های مکرر، مانند عفونت‌های قارچی یا عفونت‌های ناشی از HIV
- حمله سلول‌های سرطانی سایر قسمت‌های بدن به غدد فوق کلیوی
- خونریزی غدد فوق کلیوی
- برداشتن غدد فوق کلیوی و جراحی آن‌ها
- آمیلوئیدوز
برای مطالعه بیشتر: بیماریهای خودایمنی
تشخیص بیماری آدیسون
از آن‌جایی که علائم بیماری آدیسون معمولا خود را دیر نشان می‌دهند تشخیص این بیماری کار چندان راحتی نیست. پزشکان در مرحله اول آزمایش خون معمولی، مانند آزمایش متابولیک پایه، را برای تشخیص سطح پایین سدیم یا سطح بالای پتاسیم تجویز می‌کنند. لکه‌های تیره روی پوست از دیگر علائم رایج آن است. درصورتی‌که پزشک به وجود این بیماری در بدن شما شک کند سایر آزمایش‌ها را برای شما تجویز خواهد شد. در این آزمایش‌ها سطح سدیم، پتاسیم و کورتیزول بدن شما بررسی می‌شود.
تست تحریک ACTH از دیگر مواردی است که برای تشخیص بیماری آدیسون از آن استفاده می‌کنند. افرادی که انسولین تزریق می‌کنند باید آزمایش هیپوگلیسمی ناشی از انسولین بدهند. این آزمایش سطح قند خون (گلوکز) را قبل و بعد از تزریق انسولین اندازه‌گیری می‌کند. برای تشخیص عفونی شدن یا نشدن غدد فوق کلیوی یا آسیب دیدن آن‌ها توسط سیستم ایمنی نیز ممکن است توموگرافی کامپیوتری (سی‌تی اسکن) برای شما تجویز شود.
درمان بیماری آدیسون
کورتیزول بدن با داروی هیدروکوتیزون و آلدوسترون با داروی فلودروکورتیزون تامین می‌شود. از آن‌جایی که آدیسون نوعی بیماری مزمن است، افراد مبتلا به این بیماری باید تا آخر عمر دارو مصرف کنند. دوز مصرف این دارو برای هر بیمار متفاوت است و ممکن است در شرایطی مانند عفونت، قرار گرفتن در موقعیت‌های استرسزا و جراحی دوز آن بیشتر شود.
در صورت مصرف غلودروکورتیزون ممکن است پزشک از شما بخواهد مصرف نمک خود را افزایش دهید؛ مخصوصا در هوای گرم و مرطوب و بعد از ورزش شدید.
برای مطالعه بیشتر: کنترل سطح کوتیزول بدن
عوارض بیماری آدیسون
اگر بیماری آدیسون به موقع تشخیص داده نشود استرس ناشی از این بیماری ممکن است باعث آسیب دیدن یا عفونت بدن و در نتیجه بحران آدیسونی شود. معمولا غدد فوق کلیوی در شرایط استرسزا دو الی سه برابر شرایط عادی کوتیزول تولید می‌کنند. با نارسایی آدرنال، بدن نمی‌تواند این حجم از کورتیزول را تامین کرده و در نتیجه استرس ناشی از آن منجر به بحران آدیسونی می‌شود. همچنین در صورت عدم تشخیص به موقع این بیماری، ممکن است به سایر بیماریهای خودایمنی مبتلا شوید.
رژیم غذایی بیماری آدیسون
غدد درون‌ریز سالم می‌توانند بین الکترولیت‌های مختلف بدن تعادل برقرار کرده و مقدار مناسب مایعات را حفظ کنند. این کار باعث مناسب ماندن سطح فشار خون می‌شود. سدیم یکی از این الکترولیت‌ها است که در نمک معمولی وجود دارد. هورمون‌ها از جمله آلدوسترون، میزان سدیم مورد نیاز بدن را نگه داشته و اضافه آن را از طریق ادرار دفع می‌کنند. با کاهش سطح سدیم بدن هوس خوردن غذاهای شور خواهید داشت. در ادامه به غذاهایی که باید در طول این بیماری مصرف کنید و غذاهایی که خوردن‌شان برای شما مضر است اشاره کرده‌ایم.
غذاهای مناسب بیماری آدیسون:
- اسفناج
- کلم پیچ
- بامیه
- کلم
- لوبیای سفید
- برخی از انواع ماهی
غذاهای مضر برای بیماری آدیسون:
- گوشت‌های فرآوری شده
- غلات تصفیه شده
- غذاهای سرخ شده
- برخی از انواع دسر
سخن آخر؛ بیماری آدیسون نوعی بیماری جدی است که باعث می‌شود بدن نتواند کوتیزول و آلدوسترون کافی بسازد. این دو هورمون برای عملکرد بدن ضروری هستند. اگر به بیماری آدیسون مبتلا هستید باید داروهای استروئیدی مصرف کنید. این داروها جایگزین هورمون‌هایی می‌شوند که بدن شما نمی‌تواند آن‌ها را بسازد. داروهای استروئیدی ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. اما داشتن یک رژیم غذایی سالم و اصولی می‌تواند عوارض داروها را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. میوه‌ها، سبزیجات و مواد غذایی سرشار از کلسیم و ویتامین D و بدون چربی برای افراد مبتلا به آدیسون مناسب هستند.
منبع
healthcentral.com | mayoclinic.org
این مطلب صرفا جنبه‌ی آموزش و اطلاع‌رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه‌های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه‌ی رفع مسؤولیت دیجی‌کالا مگ را بخوانید.
