بازگشت اوشین؛ سریال «سال‌های دور از خانه» هنوز هم در ایران پرمخاطب است
اگر علاقمند به سریال‌های نوستالژیک باشید، این روزها در دو شبکه مختلف، یعنی شبکه تماشا در تلویزیون ایران و شبکه جم کلاسیک در ماهواره، سریال «سال‌های دور از خانه» در حال پخش است. همزمانی پخش این دو مجموعه نشان از آن دارد که هنوز هم قصه اوشین شخصیت اصلی این سریال، محبوب است. کاراکتری که ۴۰ سال پیش قصه زندگی او روایت شد، اما هنوز هم این مجموعه جذاب و دیدنی است. رسیدن اوشین به تلویزیون ایران در سال‌های جنگ و شایعاتی که درباره این مجموعه بود، سال‌ها به صورت درگوشی و علنی مورد بخث است. اما در کنار اینها پخش همزمان این سریال از دو شبکه ویژگی‌هایی دارد که در ادامه بیشتر به آن می‌پردازیم.
رسیدن «سال‌های دور از خانه» به ایران
در دهه ۸۰ میلادی، یک سریال ژاپنی به نام «اوشین» در میان کشورهای آسیایی غوغایی به پا کرده بود. در تاریخ فرهنگی بسیاری از کشورهای غرب و جنوب غرب آسیا از تاثیر این مجموعه بر روابط سیاسی میان کشورها با ژاپن و روابط اجتماعی خود ژاپنی‌ها مقالات مختلفی نوشته شده. این درام خانوادگی به عنوان یک سریال صبحگاهی در سال ۱۹۸۳ هر روز به صورت اپیزودهای ۱۵ دقیقه‌ای در ۲۹۷ قسمت، از شبکه NKH ژاپن پخش می‌شد. این سریال داستانی حماسی از فقر، ظلم و ستم، اما در عین حال، داستانی سرشار از امید، پشتکار و عشق به زندگی است. اوشین در دوران کودکی طعم فقر و یتیمی را می‌چشد، اما به سختی زندگی را ادامه می‌دهد تا در کنار خانواده‌اش به یک ثبات و زندگی معمولی خوب برسد. اما این سریال فقط یک داستان سرگرم‌کننده نیست، بلکه تصویری واقعی از زندگی مردم ژاپن در دوران جنگ جهانی دوم و پس از آن را نشان می‌دهد.
در این میان ایران هم به عنوان کشوری که درگیر جنگ بود و باید خوراک فرهنگی برای تلویزیون خود فراهم می‌کرد، از شهرت این سریال استفاده کرد و آن را به تلویزیون آورد. دو سال پس از پخش جهانی «اوشین» در ۱۳۶۵، این مجموعه در ایران با نام «سال‌های دور از خانه» در ۷۷ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای، روی آنتن شبکه دو رفت و پخش آن نزدیک به دو سال طول کشید.
در آن سال‌هایی که جنگ ایران و عراق به اوج خودش رسیده بود و هر شب بمباران شهرهای مرزی و پایتخت اتفاق می‌افتاد، سریالی لطیف با داستانی که از رنج و مقاومت حرف می‌زد، تاثیر بسیار پررنگی بر روی خانواده‌های ایرانی گذاشت. تاثیری که هنوز هم پس از قریب به ۴۰ سال، در صحبت‌های عامیانه مردم ردپای اوشین و قصه زندگی‌اش دیده می‌شود. در همان دوران و در سال‌های بعد هم شایعات زیادی درباره این موضوع وجود داشت که اوشین برای اینکه با چارچوب‌های تلویزیون ایران هم‌خوانی داشته باشد زیر تیغ سانسور رفته و حتی داستان آن را به صورت کلی تغییر داده‌اند.
اما هرچه بود، بستر تاریخی که داستان زندگی اوشین در آن روایت می‌شد به اضافه شرایطی که در ایران حاکم بود، این مجموعه را به یک حدیث زمانه جذاب تبدیل کرده بود. سریالی که براساس گفته‌های خود مدیران سازمان صدا و سیما، رکوردهای بیشترین مخاطبان هنوز در دست اوشین است. هنوز صدای ژاله علو که راوی قصه بود و مریم شیرزاد که دوبلور شخصیت اوشین در کودکی بود، در گوش بیشتر ایرانی‌ها ماندگار است. حتی موسیقی متن و تیتراژ ابتدایی این سریال که ساخته کوییچی زاکاتا بود، از برجسته‌ترین خاطرات فرهنگی مشترک ایرانی‌ها است.
بازخوانی قصه اوشین و پخش نسخه اصلی «سال‌های دور از خانه»
از دهه ۸۰ شمسی به بعد، مدام در رسانه‌ها و روزنامه‌ها بحث سانسور گسترده «سال‌های دور از خانه» مطرح می‌شد. انگار پس از سال‌ها همه منتظر بودند تا پاسخی به این شایعه داده شود. شایعه‌ای بزرگ که درباره روسپی بودن اوشین بود و کلا خط فکری و روایی زندگی او را زیر سوال می‌برد. اما ژاله علو به عنوان مدیر دوبلاژ این سریال، در مصاحبه‌ای اعلام کرد که اصلا همچین موضوعی درست نیست و کلیت داستان «سال‌های دور از خانه» تغییر پیدا نکرده. تنها بخش‌هایی از دبالوگ‌ها و دیدگاه‌های ضدجنگ اوشین را به عنوان عناصری اعلام کرد که به دلیل مقتضیات دهه ۶۰ باید از سریال حذف می‌شد. از طرفی مریم شیرزاد هم موضوع سانسور گسترده را قبول ندارد و تعدیل این مجموعه را در حد نام‌ها و برخی دیالوگ‌ها می‌داند.
تلویزیون ایران در این ۴ دهه چندباری سریال «سال‌های دور از خانه» را بازپخش کرده. اما اتفاقی که در هفته‌های اخیر شاهد آن بودیم، پخش این سریال از یکی از شبکه‌های ماهواره‌ای ایرانی به نام جم کلاسیک است. به احتمال زیاد پخش این سریال از شبکه تماشا و اقبال همیشگی مردم به اوشین باعث شده که این شبکه ماهواره‌ای هم به صرافت پخش آن بیافتد. این بازپخش چند ویژگی مهم دارد، اول اینکه همزمان با پخش این سریال از شبکه تماشای تلویزیون ایران است. تماشا پخش این مجموعه را از بهار شروع کرده و حالا به قسمت‌های آخر آن رسیده. اما در جم کلاسیک هنوز داستان در روزهای کودکی اوشین می‌گذرد.
ویژگی دوم پخش این سریال از جم کلاسیک، انتشار نسخه اصلی «سال‌های دور از خانه» است. به این شکل که بخش‌های دوبله و پخش شده در ایران نمایش داده می‌شود و بخش‌های سانسور شده هم در کنار آنها قرار دارد، اما بدون دوبله و زیرنویس. البته این موضوع شاید بازهم به فهم درست قصه در بخش‌های ممیزی شده، کمک نکند. اما این اتفاق توجه بسیاری را دوباره پس از سال‌ها به این سریال جلب کرده. سریالی که روزگاری خیابان خلوت کن بود و هنوز هم محبوب است. با شایعه اشتباهی که درباره سانسور گسترده این سریال وجود داشت، از زمانی که اینترنت و دانلود آثار سینمایی تلویزیونی جهانی باب شد، نسخه اصلی سریال «سال‌های دور از خانه» به صورت غیرقانونی در اینترنت و خیابان قابل دسترسی بود و در واقع این شبکه ماهواره‌ای اقدام ویژه و منحصر به فردی انحام نداده. اما شاید بعد از ۴۰ سال این همزمانی اشتیاق مخاطب عام ایرانی را نسبت به این سریال زنده کرده.
منبع: دیجی‌کالا مگ
