۵ راهکار طبیعی برای درمان نشانه‌های کم‌آبی بدن
فصل تابستان شروع شده و هوا رو به گرما رفته است. افزایش دمای هوا همیشه عرق کردن و کم‌وآبی بدن را به دنبال دارد. به طور کلی، در صورتی که هوا گرم باشد یا فعالیت بدنی بالایی داشته باشید و ورزش کنید، حجم بالایی از آب بدن خود را از دست می‌دهید. کاهش سطح آب و الکترولیت‌های بدن هم شما را با نشانه‌های کم‌آبی بدن روبه‌رو می‌کند و اگر به‌سرعت این نشانه‌ها را برطرف نکنید ممکن است جان خود را به خطر بیندازید!
نوشیدن آب کافی یکی از کلیدی‌ترین راهکارها برای سیرآب نگه داشتن بدن به شمار می‌رود. ولی خیلی از مردم ممکن است در روز آب کافی ننوشند. عدم دریافت آب کافی می‌تواند بسیار خطرناک باشد و شما را به بیماری‌ها و مشکلات جدی دچار کند.
با وجود اینکه هوای گرم همه‌ی مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ولی ورزشکاران، کودکان، افراد مسن و بیمار، کسانی که مشکلات گوارشی دارند و آن‌هایی که به خاطر شغلشان مجبورند در هوای آزاد فعالیت بدنی داشته باشند بیشتر در معرض خطرات کم‌آبی بدن قرار دارند.
شما برای پیشگیری از مشکلات کم‌آبی بدن باید سبک زندگی خود را دگرگون کنید و به برخی نکات دقت داشته باشید. در این نوشته می‌خواهیم همین نکات را بررسی کنیم. در ادامه ابتدا نگاهی به کم‌آبی بدن و نشانه‌های آن می‌اندازیم، سپس به سراغ ۵ راهکار طبیعی برای درمان آن می‌رویم. پس با ما همراه باشید.
کم‌آبی بدن چیست؟
کم‌آبی زمانی رخ می‌دهد که سطح مایعات بدن به طور خطرناکی پایین می‌آید. با کاهش ۳ درصد از وزن بدن خود به دلیل کاهش سطح مایعات ممکن است دچار کم‌آبی بدن شوید.
بسته به مایعات خاصی که از دست می‌دهید، سه نوع اصلی کم‌آبی بدن وجود دارند:
۱. هیپوتونیک یا هیپوناترمیک: پایین آمدن سطح الکترولیت‌ها، معمولا سدیم.
۲. هیپرتونیک یا هیپرناترمیک: از دست دادن آب.
۳. ایزوتونیک یا ایزوناترمیک: پایین آمدن سطح آب و الکترولیت‌ها.
هر کدام از این سه نوع کم‌آبی بدن می‌توانند خفیف، متوسط یا شدید باشند. خفیف زمانی است که بدن کم‌وبیش ۲ درصد از کل مایعات خود را از دست می‌دهد. متوسط شامل ۵ درصد می‌شود و شدید هم به ۱۰ درصد اشاره دارد.
کم‌آبی بدن چه نشانه‌هایی دارد؟
کم‌آبی بدن جدا از احساس تشنگی شامل نشانه‌های بسیاری می‌شود. برای نمونه، هنگام کم‌آبی بدن ممکن است با تنش در گردن یا فک، یبوست، استفراغ و گرفتگی عضلانی طولانی‌مدت مواجه شوید. از میان مهم‌ترین نشانه‌های کم‌آبی بدن می‌توانیم گزینه‌های زیر را فهرست کنیم:
- خشکی دهان
- خواب‌آلودگی
- تشنگی
- کاهش ادرار
- ضعف عضلانی
- خستگی
- سردرد
- سرگیجه
- حالت تهوع
- اسهال
جدا از این‌ها، پژوهش‌ها نشان می‌دهند کم‌آبی بدن روی خلق‌وخو و برخی کارکردهای شناختی هم تأثیر می‌گذارد و تمرکز، قدرت بینایی، حافظه، عزت نفس و مهارت‌های روانی حرکتی را کاهش می‌دهد. همچنین مشکلات گوارشی هم می‌توانند به دلیل کم‌آبی بدن رخ دهند، به‌ویژه در کودکان خردسال.
در صورتی که کم‌آبی بدن با گذشت زمان افزایش پیدا کند، ممکن است با نشانه‌های جدی‌تر زیر روبه‌رو شوید:
- تشنگی شدید
- زودرنجی
- گیجی
- دهان و غشاء مخاطی به‌شدت خشک
- چشم‌های گودرفته
- عرق نکردن
- کمبود اشک
- پوست بسیار خشک
- کاهش شدید ادرار یا عدم ادرار
- زمانی که پوستتان را فشار می‌دهید به شکل اولیه‌ی خود برنمی‌گردد
- ملاج فرورفته در کودکان
- فشار خون پایین
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- تب
- هذیان
چه چیزهایی منجر به کم‌آبی بدن می‌شوند؟
کم‌آبی بدن می‌تواند به دلایل گوناگون از رژیم غذایی نامناسب گرفته تا بیمار شدن و تب کردن رخ دهد. در ادامه دلایل کم‌آبی بدن و کسانی را که بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند آورده‌ایم:
- کودکان و خردسالان؛ سوخت‌وساز بالایی دارند و آب زیادی از دست می‌دهند.
- سالمندان؛ معمولا کم غذا می‌خورند و آب می‌نوشند و به کم‌آبی عادت می‌کنند.
- کسانی که بیمار هستند، به‌ویژه اگر استفراغ و اسهال داشته باشند.
- مبتلایان به یا بهبودیافتگان از ویروس‌های مختلف.
- افرادی که در حال بهبودی پس از جراحی هستند.
- ورزشکاران استقامتی.
- کسانی که در مناطق مرتفع زندگی می‌کنند.
- کسانی که در مناطق گرم و مرطوب زندگی و کار می‌کنند.
- کشاورزان، معدنچیان، نظامی‌ها، کارگران ساختمانی، آتش‌نشانان، کارگران جنگل یا پارک‌ها، و پرسنل صنعتی.
- کسانی که زیاد عرق می‌کنند.
- عدم دنبال کردن رژیم‌های غذایی مناسب و مقوی.
- داشتن مشکلات گوارشی که مانع جذب مواد مغذی از غذاها می‌شوند.
- کسانی که به عدم تعادل هورمونی و اختلالات غدد درون‌ریز مانند پرکاری تیروئید دچار هستند. این مشکل روی ادرار و کم‌آبی بدن آن‌ها تأثیر می‌گذارد.
- مصرف برخی داروها.
- کسانی که به بیماری‌های کلیوی دچار هستند.
- بیماران شیمی‌درمانی.
- کسانی که از بیماری سپتیسمی بهبود می‌یابند یا به آسم یا بیماری مزمن انسدادی ریه مبتلا هستند.
- استفاده از برخی مخدرها که منجر به افزایش ادرار می‌شوند.
۵ راهکار طبیعی برای درمان کم‌آبی بدن
شما با کمک راهکارهای طبیعی و ساده‌ی زیر می‌توانید نشانه‌های کم‌آبی بدن را به طور قابل توجه‌ای کاهش دهید و کمتر در معرض بیماری‌های جدی و مرگبار قرار بگیرید.
۱. روزانه آب کافی بنوشید
واضح است که بهترین راهکار برای درمان کم‌آبی بدن نوشیدن آب کافی است. در ماه‌های گرم سال باید به طور روزانه آب بنوشید و حواستان به واکنش بدنتان نسبت به کم‌آبی باشد. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند به طور روزانه ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشید تا مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته را جایگزین کنید و جلوی نشانه‌های کم‌آبی بدن را بگیرید.
البته اینکه در روز به چه مقدار آب نیاز دارید بسته به عوامل گوناگونی است. دمای هوا و همچنین رژیم غذایی، سن، سطح فعالیت بدنی و اندازه‌ی بدن تأثیر بزرگی روی نیاز روزانه‌ی شما به آب می‌گذارند. با در نظر داشتن این‌ها باید آب کافی بنوشید. یک راهکار برای اینکه بفهمید آب کافی مصرف می‌کنید یا نه این است که در روز دست‌کم هر ۳ تا ۴ ساعت یک بار ادرار کنید.
ادرار شما هم نباید زرد تیره باشد. این نشان‌دهنده‌ی کم‌آبی بدن است. البته لازم هم نیست حتما شفاف و بی‌رنگ باشد. بهترین حالت این است که ادرار شما به رنگ زرد کم‌رنگ باشد. به طور کلی، با مصرف ۸ تا ۱۰ لیوان می‌توانید نتیجه بگیرید، ولی اگر دیدید به آب بیشتری نیاز دارید کافی است حجم آب مصرفی خود را افزایش دهید.
افزون بر همه‌ی این‌ها، یادتان باشد زنان باردار یا شیرده به مایعات بیشتری، کم‌وبیش ۱۰ تا ۱۳ لیوان در روز، نیاز خواهند داشت. همچنین مصرف برخی داروها هم نیاز بدن به آب را افزایش می‌دهد. پس به این موضوع توجه داشته باشید و به اندازه‌ی کافی آب بنوشید.
۲. خوردنی‌های آب‌رسان را به رژیم غذایی خود اضافه کنید
جدا از خود آب باید خوردنی‌های آب‌رسان را هم به اندازه‌ی کافی مصرف کنید. از بهترین گزینه‌های طبیعی برای آب‌رسانی به بدن می‌توانیم خوردنی‌های زیر را فهرست کنیم:
- آب یا شیر نارگیل
- کرفس
- هندوانه و خربزه
- خیار
- کیوی
- فلفل دلمه‌ای
- مرکبات مانند پرتقال و گریپ‌فروت
- هویج
- لبنیات
- آناناس
جدا از این‌ها، برخی منابع دیگر از جمله موز، انگور، پاپایا، کاهو، توت‌ها و بری‌ها، آووکادو، کدو سبز، گوجه‌فرنگی و تربچه هم می‌توانند آب کافی به بدن برسانند.
نکته‌ی دیگری که برای حفظ سطح طبیعی الکترولیت‌ها باید در نظر داشته باشید، کاهش مصرف غذاهای سرشار از سدیم مانند غذاهای بسته‌بندی‌شده، منجمد، فرآوری‌شده یا کنسروها است. بنابراین، تلاش کنید غذاهای آب‌رسان و سرشار از الکترولیت را به برنامه‌ی غذایی خود اضافه کنید و دور غذاهای سدیم‌دار را خط بکشید تا جلوی نشانه‌های کم‌آبی بدن را بگیرید.
۳. از نوشیدنی‌های سالم به جای آب استفاده کنید
اگرچه هنگام تشنگی باید آب بنوشید و حجم اصلی مایعات دریافتی خود را به همین آب خالی اختصاص دهید، ولی گاهی اوقات ممکن است میل به نوشیدن آب نداشته باشید و به همین دلیل با کم‌آبی بدن روبه‌رو شوید.
شما در کنار آب می‌توانید از نوشیدنی‌های سالم که جایگزین خوبی برای آب هستند استفاده کنید. برای نمونه، آب نارگیل یکی از بهترین نوشیدنی‌ها برای سیرآب کردن بدن به شمار می‌رود.
آب نارگیل دارای الکترولیت‌ها و مواد مغذی گوناگونی از جمله پتاسیم، اسیدهای آمینه و ترکیبات دیگری است که بدن را سیرآب می‌کنند و به همین دلیل یک گزینه‌ی عالی برای مصرف پس از جلسه‌های ورزشی در نظر گرفته می‌شود. جدا از آب نارگیل شما می‌توانید از نوشیدنی‌های زیر هم کمک بگیرید و نشانه‌های کم‌آبی بدن را برطرف کنید:
- آب سبزیجات
- اسموتی میوه
- دمنوش‌های گیاهی
- آب گازدار با تکه‌های میوه
- آب گرم با لیموترش تازه و کمی عسل خام
- آب داغ با گیاهان تازه و خیس‌خورده از جمله زنجبیل، نعناع فلفلی و گیاه قاصدک
- کفیر نارگیل
- کامبوچا
- آب‌گوشت با استخوان و سبزیجات
در پایان، یادتان باشد مصرف نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه و کافئین‌دار از جمله قهوه و چای را به حداقل برسانید و تشنگی خود را با آن‌ها رفع نکنید. این نوشیدنی‌ها منجر به افزایش ادرار می‌شوند و کم‌آبی بدن را به دنبال دارند. افزون بر این، قند بالای آن‌ها باعث شکل‌گیری التهاب در بدن می‌شود.
۴. پیش و پس از ورزش آب کافی به بدن خود برسانید
زمانی که فعالیت بدنی افزایش پیدا می‌کند، بدن عرق می‌کند و آب و الکترولیت‌های بیشتری از دست می‌دهد. در این مواقع باید آب مصرفی خود را افزایش دهید تا مایعات از دست رفته را جبران کنید.
شما باید پیش از تمرین آب بنوشید و هنگام ورزش و پس از جلسه‌ی ورزشی هم آب کافی دریافت کنید. البته دقت داشته باشید زیاده‌روی نکنید و به بدن خود آسیب نرسانید. شما همچنین پس از ورزش می‌توانید آب نارگیل مصرف کنید که از بهترین نوشیدنی‌های ورزشی به شمار می‌رود. افزون بر این، مصرف یک وعده‌ی غذایی آب‌رسان پس از ورزش هم گزینه‌ی خوبی است. شما می‌توانید پس از ورزش این غذاها را بخورید و در باقی روز آب کافی بنوشید.
۵. هنگام بیماری جلوی کم‌آبی بدن را بگیرید
اگر به بیماری‌هایی دچار شدید که تب، استفراغ یا اسهال را به دنبال داشتند یا با مشکلات گوارشی روبه‌رو شدید که این نشانه‌ها را در پی داشتند، مانند بیماری‌های التهابی روده از جمله بیماری کرون، حتما مصرف آب خود را افزایش دهید.
کم‌آبی بدن ناشی از بیماری‌ها می‌تواند منجر به عوارضی مانند سنگ کلیه، عفونت مثانه، سنگ‌های دستگاه ادراری یا حتی نارسایی قلبی شود. شما با مصرف آب و نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت می‌توانید جلوی اثرات منفی استفراغ مزمن و اسهال را بگیرید.
اگر دیدید بیماری و کم‌آبی بدن شما جدی است باید به پزشک مراجعه کنید و از او کمک بگیرید. در این مواقع بهترین کار کمک گرفتن از متخصصان و شیوه‌های درمانی پزشکی خواهد بود.
این نکات را درباره‌ی کم‌آبی بدن به خاطر بسپارید
برخی از مردم ممکن است عمدا آب کمتری مصرف کنند و احتمال روبه‌رو شدن با نشانه‌های زیر را افزایش دهند:
- سرگیجه
- زمین خوردن
- عفونت‌های دستگاه ادراری
- بیماری دندان‌ها
- سنگ کلیه
- یبوست مزمن
در حالی که کم‌آبی بدن برای همه‌ی مردم خطرناک است، نوزادان و کودکان خردسال و همچنین افرادی که از بیماری‌های جدی بهبودی پیدا کرده‌اند باید بیشتر زیر نظر باشند تا به آسیب‌های جدی‌تر دچار نشوند. اگر دیدید حجم ادرار شما کاهش یافته یا قطع شده باشد بی‌درنگ به پزشک مراجعه کنید تا دلیل این رویداد را ریشه‌یابی کنید.
افراد مسن و بیمار به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی مرتبط با افزایش سن و التهاب به‌سرعت دچار کم‌آبی بدن می‌شوند. این وضعیت می‌تواند اختلال در تغذیه، گیجی، یبوست و مشکلات دیگری را به دنبال داشته باشد. بنابراین، با کمک راهکارهایی که بررسی کردیم باید کم‌آبی بدن را درمان کنید و همیشه بدنتان را سیرآب نگه دارید.
سخن پایانی
کم‌آبی بدن زمانی رخ می‌دهد که سطح مایعات بدن پایین می‌آید. اگر هوا گرم باشد یا ورزش و فعالیت بدنی بالایی داشته باشید، آب بدن خود را از دست خواهید داد. افزون بر این، برخی شرایط و بیماری‌ها هم منجر به کم‌آبی بدن می‌شوند که آن‌ها را بررسی کردیم.
بهترین راهکار برای درمان کم‌آبی بدن نوشیدن آب کافی است. در ماه‌های گرم سال باید روزانه ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشید تا جلوی کم‌آبی بدن را بگیرید. افزون بر این، می‌توانید از راهکارهای دیگری مانند مصرف غذاهای آب‌رسان و نوشیدنی‌های مناسب و جایگزین آب هم استفاده کنید.
کم‌آبی بدن می‌تواند بسیار خطرناک باشد و جان شما را به خطر بیندازد. بنابراین، با کمک راهکارهایی که بررسی کردیم جلوی کم‌آبی بدن را بگیرید و سلامت خود را حفظ کنید.
منبع: Dr. Axe
