۴ فیلم ایرانی در میان ۱۰۰ فیلم برتر غیرانگلیسی‌ زبان تاریخ سینما

بخش فرهنگی خبرگزاری بی‌بی‌سی در یک نظرسنجی از منتقدان، چهره‌های دانشگاهی و اهالی صنعت سینما در سراسر جهان خواسته تا بهترین فیلم‌های غیرانگلیسی زبان تاریخ سینما را انتخاب کنند و نتیجه این نظرسنجی لیستی ۱۰۰ فیلمی شده که در آن «هفت سامورایی» (Seven Samurai) ساخته آکیرا کوروساوا در صدر جدول قرار دارد؛ ۴ فیلم ایرانی از ساخته‌های عباس کیارستمی و اصغر فرهادی نیز در این لیست حضور دارند.

بیشتر بخوانید: در مدح و ذم کوروساوا؛ چرا فیلم «هفت سامورایی» بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان است؟

بی‌بی‌سی در سال‌های گذشته چندین بار از منتقدان و اهالی سینما در جهان دعوت کرده است تا در نظرسنجی‌های مختلف شرکت کنند‌. بهترین فیلم‌های آمریکایی، بهترین فیلم‌های قرن بیست و یکم و بهترین کمدی‌ها، نمونه‌هایی از نظرسنجی‌های چندسال گذشته بخش فرهنگی این خبرگزاری به حساب می‌آیند. این بار اما در جدیدترین نظرسنجی، ۱۰۰ فیلم برتر غیرانگلیسی زبان مشخص شده‌اند.

در این رای‌گیری در مجموع ۲۰۹ منتقد شرکت کرده‌اند. سازوکار نظرسنجی به این شکل بوده که هر منتقد لیستی ساخته متشکل از ۱۰ فیلم. هر منتقد به بهترین فیلم در رتبه یک نمره ۱۰ و به فیلم دهم یا آخرین فیلم لیست‌ نمره ۱ داده است. نهاینا مجموع فیلم‌ها و نمره‌های این ۲۰۹ نفر جمع‌شده و لیست نهایی ۱۰۰ فیلم برتر به دست آمده است.

منتقدانی که در این نظرسنجی شرکت کرده‌اند طیف گسترده‌ای را تشکیل می‌دهند و در میان‌شان افرادی از ۴۳ کشور مختلف جهان حضور دارند. نظرسنجی به شکل آنلاین و در ماه‌های آگوست و سپتامبر سال ۲۰۱۸ انجام شده است.

اما پیش از اینکه به خود لیست بپردازیم به این نکته هم اشاره کنیم که بی‌بی‌سی اسامی منتقدانی که در این نظرسنجی شرکت کرده‌اند را هم منتشر کرده؛ با بررسی اسامی مشخص می‌شود که در میان شرکت‌کنندگان در نظرسنجی هیچ نماینده‌ای از ایران حضور نداشته است. لیست نهایی از ۱۰۰ فیلم تشکیل شده که توسط  ۶۷ کارگردان مختلف ساخته شده است. این آثار از ۲۴ کشور مختلف و در قالب ۱۹ زبان گوناگون هستند.

نام دو کارگردان ایرانی هم در این لیست به چشم می‌خورد. عباس کیارستمی با سه فیلم «طعم گیلاس» (در رتبه ۹۷)، «خانه دوست کجاست» (در رتبه ۹۴) و «کلوزآپ» (در رتبه ۳۹) در این فهرست حضور دارد. اصغر فرهادی هم با فیلم «جدایی نادر از سیمین» (در رتبه ۲۱) دیگر کارگردان ایرانی است که در لیست بی‌بی‌سی ایران را نمایندگی می‌کند.

فرانسوی‌ها بیشترین تعداد فیلم را در این لیست به خود اختصاص داده‌اند؛ در این لیست ۲۷ فیلم فرانسوی حضور دارند که البته شامل فیلم‌هایی هم می‌شوند که توسط کارگردان‌های غیرفرانسوی زبان اما در فرانسه ساخته شده‌اند. برای مثال می‌توان به آثار کارگردان‌هایی چون لوییس بونوئل، ژول داسن، میشائل هانکه و ماکس افولس اشاره کرد که در فرانسه ساخته شده‌اند. پس از فرانسه مجموعه کشورهای چینی زبان ۱۲ فیلم را به خود اختصاص داده‌اند و ژاپن و ایتالیا هرکدام با ۱۱ فیلم در رده‌های بعدی قرار دارند.

از سوی دیگر بعضی از کشورها فقط توسط یک فیلم نمایندگی می‌شوند؛ برای مثال «بیا و بنگر» (Come and See) تنها نماینده بلاروس، «چهار ماه، سه هفته و دو روز» (۴ Months, 3 Weeks and 2 Days) تنها نماینده رومانی و «توکی بوکی» (Touki Bouki) تنها نماینده سنگال است.

همانطور که اشاره شد نام دو کارگردان ایرانی هم در این لیست به چشم می‌خورد. عباس کیارستمی با سه فیلم «طعم گیلاس» (در رتبه ۹۷)، «خانه دوست کجاست» (در رتبه ۹۴) و «کلوزآپ» (در رتبه ۳۹) در این فهرست حضور دارد. اصغر فرهادی هم با فیلم «جدایی نادر از سیمین» (در رتبه ۲۱) دیگر کارگردان ایرانی است که در لیست بی‌بی‌سی ایران را نمایندگی می‌کند.

تعداد فیلم‌هایی که در این لیست حضور دارند و توسط زنان ساخته شده‌اند بسیار اندک است. کلر دنی، آنیس واردا، شانتال آکرمن و کاتیا لوند تنها زنان حاضر در این لیست هستند.  با این وجود حدود ۴۵ درصد کسانی که در نظرسنجی شرکت‌ کرده‌اند زن بوده‌اند.

۲۵ فیلم از کل فیلم‌های انتخابی به آسیای شرقی تعلق دارند که به ترتیب ۱۱ فیلم ژاپنی، ۶ فیلم چینی، ۴ فیلم تایوانی، ۳ فیلم هنگ کنگی و یک فیلم از کره‌ جنوبی این ۲۵ فیلم را تشکیل می‌دهند. یک نکته جالب درباره لیست اینکه بهترین فیلم لیست یعنی هفت سامورایی اثر آکیرا کوروساوا تقریبا توسط همه منتقدین جهان تحسین شده به جز منتقدین ژاپنی. جالب است که ۶ منتقد ژاپنی شرکت‌کننده در نظرسنجی به هیچ یک از فیلم‌های کوروساوای ِ ژاپنی، رای نداده‌اند.

نهایتا به این موضوع هم اشاره کنیم که لوییس بونوئل و اینگمار برگمان هر کدام با ۵ فیلم تحسین‌شده‌ترین کارگردان‌های این لیست هستند.

در ادامه می‌توانید لیست کامل ۱۰۰ فیلم برتر غیرانگلیسی‌ زبان تاریخ سینما را بررسی کنید:

۱. هفت سامورایی؛ آکی‌را کوروساوا (۱۹۵۴)

۲. دزدان دوچرخه؛ ویتوریو دسیکا (۱۹۴۸)

۳. داستان توکیو؛ یاسوجیرو اوزو (۱۹۵۳)

۴. راشامون؛ آکی‌را کوروساوا (۱۹۵۰)

۵. قواعد بازی؛ ژان رنوار (۱۹۳۹)

۶. پرسونا؛ اینگمار برگمان (۱۹۶۶)

۷. هشت و نیم؛ فدریکو فلینی (۱۹۶۳)

۸. ۴۰۰ ضربه؛ فرانسوا تروفو (۱۹۵۹)

۹. در حال و هوای عشق؛ وونگ کار-وای (۲۰۰۰)

۱۰. زندگی شیرین؛ فدریک و فلینی (۱۹۶۰)

۱۱. از نفس افتاده؛ ژان لوک گدار (۱۹۶۰)

۱۲. «بدرود معشوقه من»؛ چن کایگه (۱۹۹۳)

۱۳. ام؛ فریتز لانگ (۱۹۳۱)

۱۴. ژان دیلمان، شماره ۲۳ که‌دو کومرس، ۱۰۸۰ بروکسل، شانتال آکرمن (۱۹۷۵)

۱۵. پاتر پانچالی؛ ساتیاجیت رای (۱۹۵۵)

۱۶. متروپلیس؛ فریتز لانگ (۱۹۲۷)

۱۷. آگیره، خشم پروردگار؛ ورنر هرتسوک (۱۹۷۲)

۱۸. شهر اندوه، هو شیائو-شین (۱۹۸۹)

۱۹. نبرد الجزیره؛ جیلو پونته‌کوروو (۱۹۶۶)

۲۰. آینه؛ آندری تارکوفسکی (۱۹۷۴)

۲۱. جدایی (اصغر فرهادی، ۲۰۱۱)

۲۲. هزارتوی پن؛ گیرمو دل‌تورو؛ (۲۰۰۶)

۲۳. مصائب ژاندارک؛ کارل تئودور درایر (۱۹۲۸)

۲۴. رزم‌ناو پوتمکین؛ سرگی آیزنشتاین (۱۹۲۵)

۲۵. یی یی؛ ادوارد یانگ (۲۰۰۰)

۲۶. سینما پارادیزو؛ جوزپه توناتوره (۱۹۸۸)

۲۷. روح کندوی عسل (ویکتور اریسه (۱۹۷۳)

۲۸. فانی و اسکندر؛ اینگمار برگمان (۱۹۸۲)

۲۹. اولدبوی؛ پارک جان-ووک (۲۰۰۳)

۳۰. ۳۰. مهر هفتم؛ اینگمار برگمان (۱۹۵۷)

۳۱. زندگی دیگران؛ فلوریان هنکل فون دونرسمارک (۲۰۰۶)

۳۲. همه چیز درباره مادرم؛ پدرو آلمودوار (۱۹۹۹)

۳۳. وقت بازی؛ ژاک تاتی (۱۹۶۷)

۳۴. بال‌های اشتیاق (زیر آسمان برلین)؛ ویم وندرس (۱۹۸۷)

۳۵. یوزپلنگ؛ لوکینو ویسکونتی (۱۹۶۳)

۳۶. توهم بزرگ؛ ژان رنوار (۱۹۳۷)

۳۷. شهر اشباح؛ هایائو میازاکی (۲۰۰۱)

۳۸. یک روز تابستان روشن؛ ادوارد یانگ (۱۹۹۱)

۳۹. کلوزآپ؛ عباس کیارستمی (۱۹۹۰)

۴۰. آندری روبلوف؛ آندری تارکوفسکی (۱۹۶۶)

۴۱. زندگی کردن؛ ژانگ ییمو (۱۹۹۴)

۴۲. شهر خدا؛ فرناندو میرالس، کاتیا لوند (۲۰۰۲)

۴۳. کار خوب؛ کلر دنیس (۱۹۹۹)

۴۴. کلئو از ۵ تا ۷؛ آنیس واردا (۱۹۶۲)

۴۵. ماجرا؛ میکل‌آنجلو آنتونیونی (۱۹۶۰)

۴۶. فرزندان بهشت؛ مارسل کارنه (۱۹۴۵)

۴۷. ۴ ماه، ۳ هفته و ۲ روز؛ کریستین مونجیو (۲۰۰۷)

۴۸. ویریدیانا؛ لوئیس بونوئل (۱۹۶۱)

۴۹. استاکر؛ آندری تارکوفسکی (۱۹۷۹)

۵۰. آتاتلانت؛ ژان ویگو (۱۹۳۴)

۵۱. چترهای شاربروگ؛ ژاک دمی (۱۹۶۴)

۵۲. ناگهان بالتازار؛ روبر برسون (۱۹۶۶)

۵۳. آخر بهار؛ یاسوجیرو اوزو (۱۹۴۹)

۵۴. بخور بنوش مرد زن؛ آنگ لی (۱۹۹۴)

۵۵. ژول و جیم؛ فرانسوا تروفو (۱۹۶۲)

۵۶. چانگ کینگ اکسپرس؛ وونگ کار-وای (۱۹۹۴)

۵۷. سولاریس؛ آندری تارکوفسکی (۱۹۷۲)

۵۸. گوشواره‌های مادام… ؛ مکس افولوس (۱۹۵۳)

۵۹. بیا و ببین؛ الم کلیموف (۱۹۸۵)

۶۰. تحقیر؛ ژان لوک گدار (۱۹۶۳)

۶۱. سانشوی مباشر، کنجی میزوگوچی (۱۹۵۴)

۶۲. توکی بوکی؛ دیوپ ممبتی (۱۹۷۳)

۶۳. بهار در یک شهر کوچک؛ فی مو (۱۹۴۸)

۶۴. سه رنگ: آبی؛ کریستوف کیشلوفسکی (۱۹۹۳)

۶۵. اردت؛ کارل تئودور درایر (۱۹۵۵)

۶۶. ترس روح را می‌خورد؛ راینر وارنر فاسبیندر (۱۹۷۳)

۶۷. ملک‌الموت؛ لوئیس بونوئل (۱۹۶۲)

۶۸. اوگتسو؛ کنجی میزوگوچی (۱۹۵۳)

۶۹. عشق؛ میشائیل هانکه (۲۰۱۲)

۷۰. کسوف؛ میکل‌آنجلو آنتونیونی (۱۹۶۲)

۷۱. شاد در کنار هم؛ وونگ کار-وای (۱۹۹۷)

۷۲. زیستن؛ آکی‌را کوراساوا؛ (۱۹۵۲)

۷۳. مردی با یکدوربین فیلمبرداری؛ ژیگا ورتوف (۱۹۲۹)

۷۴. پی‌یرو خله؛ ژان لوک گدار (۱۹۶۵)

۷۵. زیبای روز، لوئیس بونوئل (۱۹۶۷)

۷۶. و مادرت را هم؛ آلفونسو کوارون (۲۰۰۱)

۷۷. دنباله‌رو؛ برناردو برتولوچی (۱۹۷۰)

۷۸. ببر خیزان، اژدهای پنهان؛(آنگ لی (۲۰۰۰)

۷۹. ران؛ آکی‌را کوروساوا (۱۹۸۵)

۸۰. فراموش‌شدگان؛ ل.وئیس بونوئل (۱۹۵۰(

۸۱. سلین و ژولی قایق‌سواری می‌کنند؛ ژاک ریوت (۱۹۷۴)

۸۲. آملی؛ ژان پیر ژونت (۲۰۰۱)

۸۳. جاده؛ فدریکو فلینی (۱۹۵۴)

۸۴. جذابیت پنهان بورژوازی؛ لوئیس بونوئل (۱۹۷۲)

۸۵. اومبرتو دی؛ ویتوریو دسیکا؛ (۱۹۵۲)

۸۶. اسکله؛ کریس مارکر (۱۹۶۲)

۸۷. شب‌های کابیریا؛ فدریکو فلینی (۱۹۵۷)

۸۸. داستان آخرین گل داوودی؛ کنجی میزوگوچی (۱۹۳۹)

۸۹. توت فرنگی‌های وحشی؛ اینگمار برگمان (۱۹۵۷)

۹۰. هیروشیما عشق من؛ آلن رنه (۱۹۵۹)

۹۱. ریفیفی؛ ژول داسن (۱۹۵۵)

۹۲. صحنه‌هایی از یک ازدواج؛ اینگمار برگمن (۱۹۷۳)

۹۳. فانوس قرمز را برافراز؛ ژانگ ییمو (۱۹۹۱)

۹۴. خانه دوست کجاست؟؛ عباس کیارستمی (۱۹۸۷)

۹۵. ابرهای شناور؛ میکیو ماروسی (۱۹۵۵)

۹۶. شاه؛ کلود لانزمن (۱۹۸۵)

۹۷. طعم گیلاس؛ عباس کیارستمی (۱۹۹۷)

۹۸. در قلب خورشید؛ ژیانگ ون (۱۹۹۴)

۹۹.خاسکتر و الماس (آندری وایدا)

۱۰۰. چشم انداز در مه؛ تئو آنجلوپولوس (۱۹۸۸)

بیشتر بخوانید:
۲۵ فیلم برتر تاریخ سینمای جهان که حتما باید ببینید
بهترین فیلم‌های سینمای ایران پس از انقلاب؛ چهل سال و چهل فیلم