رونمایی از نخستین کتاب بیماری‌های حیات وحش ایران
صبح روز چهارشنبه ۲۶ مهرماه از نخستین کتاب بیماری‌های حیاتوحش ایران در سالن سرو پارک طبیعت پردیسان رونمایی شد. این کتاب با سرمایه گذاری انجمن حفاظت از حیات وحش، مجموعه ارم سبز (باغ وحش تهران) و موسسه حیات وحش میراث پارسیان تهیه و به چاپ رسیده است. دکتر ایمان معماریان در این کتاب مصور، طیف وسیعی از بیماری‌های عفونی، متابولیک و انگلی رایج در حیاتوحش ایران را به زبان ساده برای قشر وسیعی از مخاطبان از دامپزشک گرفته تا کارشناس محیط‌زیست، محیط‌بان و حتی مخاطب عام معرفی کرده است.
شهریار ربانی، مجری و فعال محیط‌زیست – عکس از بخش روابط عمومی سازمان حفاظت محیط‌زیست
چهارشنبه گذشته شهریار ربانی، چهره شناخته شده رسانه ملی و محیط‌زیست که به عنوان مجری در این مراسم حضور داشت؛ از مجید خرازیان مقدم، مدیر کل دفتر تنوع‌زیستی و حیاتوحش سازمان حفاظت محیط‌زیست به عنوان سخنران اول این برنامه دعوت به عمل آورد. خرازیان مقدم با اشاره به غنای گونه‌ای ایران از لزوم کار و مطالعه بیش‌تر در این زمینه یاد کرد و گفت: «متاسفانه بیش از ۸۰ گونه جانوری ایران در معرض تهدید است. در ظرف ۱۰ الی ۱۵ سال اخیر ما به این جمع‌بندی رسیده‌ایم که باید بیماری‌های حیاتوحش را به عنوان یک عامل تهدید جدی در سطح جهانی مهم قلمداد کنیم در حالی که در گذشته لزوم توجه به این مهم چندان آشکار نبود.»
خرازیان مقدم با توجه به معضلات کنونی نظیر خشکسالی و بیماری‌های نوپدید افزود:«در سال‌های اخیر بحث بیماری‌های واگیردار دامی یکی از دغدغه‌های جدی برای حیاتوحش بوده که علیرغم تلاش‌ها هنوز هم نتیجه لازم کسب نشده است. امید داریم که بتوانیم در آینده نزدیک مساله واکسیناسیون را برای دام‌های سبک اجرایی کنیم. همه این موارد ما را به این جمع‌بندی می‌رساند که به غیر از دامپزشکان مجرب لازم است که حتی کارشناسان و محیط‌بانان هم در این زمینه اطلاعات کسب کنند. طبیعی است زمانی که شناخت باشد، نحوه برخورد با یک حیوان مشکوک یا حتی یک لاشه نیز فرق خواهد کرد. خوشبختانه هم‌اکنون اقداماتی در دست انجام است که بتوانیم یکسری شغل‌های جدید را هم در سازمان محیط‌زیست ایجاد و بالطبع آن نیرو جذب کنیم.»
هومن جوکار، مدیر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی- عکس از روابط عمومی سازمان حفاظت از محیط‌زیست
هومن جوکار، مدیر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوز در ادامه به عنوان سخنران دوم و میزبان این مراسم از ایده اولیه این کتاب توسط دکتر استفان استروسکی از انجمن حفاظت از حیاتوحش (Wildlife Conservation Society: WCS) صحبت کرد. مدیر پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی گفت:«حدود ۷ سال پیش که در انجمن حفاظت از حیاتوحش کار می‌کردم، پروژه‌ای در افغانستان با عنوان حفاظت از کریدور واخان (فلات پامیر) کلید خورد که این پروژه هنوز هم ادامه دارد. این منطقه بسیار دورافتاده و محروم است. دستگاه‌های بین‌المللی تلاش داشتند که این محدوده را با محوریت قرار دادن پلنگ برفی تحت حفاظت قرار دهند. ظرفیت‌سازی برای قبول مسوولیت توسط افراد محلی یکی از کارهایی بود که در آن برهه بسیار مورد تاکید قرار داشت. در حقیقت هدف این پروژه این بود که مردم محلی نه‌تنها در حفاظت بلکه حتی در کارهایی مثل دامپزشکی و … نیز سهیم باشند. بنابراین دکتر استروسکی هم که یکی از اعضاء فعال و تاثیرگذار انجمن حفاظت از حیاتوحش بودند، در آنزمان مسوولیت تهیه کتاب راهنمای صحرایی بیماری‌های حیاتوحش در افغانستان را برعهده گرفتند.»
نمایی از سالن همایش‌های سرو، عکس از احسان جنتی
هومن جوکار در ادامه افزود: «چهارچوب کتاب را دکتر استروسکی تعریف کردند و گام‌های نخست برای گردآوری مطالب را هم ایشان برداشتند. البته تعدادی از کارشناسان و دانشجویان افغانی هم که بورسیه کشورهای کانادا و انگلستان بودند، در این کار به ایشان کمک کردند. این دانشجویان هم‌اکنون جزو کارشناسان بومی و زبده محلی هستند و توانسته‌اند گام‌های بسیار مثبتی برای کشورشان بردارند. هدف دکتر استروسکی این بود که کتاب بتواند به کارشناسان بومی و حتی محیط‌بانان غیرمتخصص اطلاعاتی را ارائه دهد که آن‌ها بتوانند در زمان بروز مشکل اطلاع‌رسانی درستی انجام دهند و سایر اقداماتی که پیش‌زمینه جلوگیری از بحران است را به عمل آورند. این کتاب در سال ۹۱ چاپ شد که البته من هم نقش کوچکی در توصیف برخی از تصاویر آن کتاب داشتم. این تجربه در ذهن من حک شد تا من به سازمان حفاظت محیط‌زیست آمدم. ایده را که مطرح کردم، خوشبختانه مورد استقبال قرار گرفت و صحبت‌هایی در این زمینه شد که چنین کتابی برای ایران هم تدوین گردد. ما در پروژه بین‌المللی حفاظت از یوز بر ظرفیت‌سازی‌هایی از این دست تاکید داریم، اما چهارچوب کاری ما زیستگاه‌های یوز است منتهی به دلیل اهمیت موضوع در ایران تصمیم بر آن گرفته شد که ما نیز سهم اندکی در این کار داشته باشیم. طبق صحبت‌هایی که با مشاور بین‌المللی پروژه یوز، آقای دکتر استروسکی انجام دادیم، از دکتر ایمان معماریان که اطلاعات فنی و عملی ارزشمندی داشتند، درخواست شد که این وظیفه خیلی سخت و دشوار را برعهده بگیرند. خوشبختانه امروز این گام بزرگ برای حیاتوحش ایران به همت دکتر ایمان معماریان برداشته شده است.»
دکتر محمد مهدی دهقان، استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران- عکس از احسان جنتی
دکتر محمدمهدی دهقان، عضو انجمن جراحی دامپزشکی ایران و استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در جایگاه سومین سخنران با اشاره به علاقه ایمان معماریان به مساله حیاتوحش افزودند: «علاقه ایشان از زمان دانشجویی با وجود همه مشکلاتی که کم و بیش وجود دارد، ظرف سال‌های اخیر نه‌تنها کمرنگ نشده بلکه حتی تقویت هم شده است و من باور دارم که به دلیل کمبود منابع در این زمینه لازم است که ارزش چنین کارهایی هرچه بیش‌تر جدی گرفته شود.»
بعد از سخنرانی ایرج جهانگیر، مدیر عامل مجموعه ارم سبز و صحبت‌های آقای علی عمارلویی، مدیر کلینیک تخصصی حیاتوحش که کم‌و بیش حول محور لزوم توجه به حیاتوحش بود؛ نوبت به سخنرانی دکتر ایمان معماریان رسید.
رونمایی از نخستین کتاب بیماری‌های حیاتوحش ایران- عکس از احسان جنتی
ایمان معماریان مهم‌ترین دلیل خروج این کتاب از دایره صرفا تخصصی دامپزشکی را لزوم شناخت بیماری‌ها برای حفاظت از حیاتوحش عنوان کرده و گفت: «اهمیت تلفات ناشی از بیماری‌ها در حیاتوحش اوایل حتی برای ما هم مشخص نبود و متاسفانه این شرایط در برهه کنونی با گذشته چندان فرق نکرده. هنوز که هنوز است ما تنها در زمان بیماری‌های پرتلفات به تکاپو می‌افتیم و بعد از اتمام آن اهمیت مساله بار دیگر کمرنگ می‌شود. در کل دنیا علم دامپزشکی حیاتوحش یک علم نوین است که به تازگی هم وارد عرصه حفاظت شده. در کشور ما دلایلی پشت این مساله کمبود دامپزشکان متخصص حیاتوحش است. دامپزشکی حیاتوحش در کشور ما جنبه داوطلبانه دارد و بالطبع کسب درآمد چندانی را هم نمی‌توان از آن انتظار داشت. احتمال آسیب‌دیدگی جدی و مشکلات متعاقب آن در کار با حیاتوحش برای علاقمندان به این رشته وجود دارد اما من همچنان امیدوار هستم که دانشجویانی که در تهیه این کتاب من را یاری کردند، بتوانند علاقه خودشان را در این زمینه حفظ کنند و بدانند که سطح مطالعات آن‌ها باید فراتر از آنچه که تاامروز بوده، باشد. متاسفانه دامپزشکی از آن جمله رشته‌های تحصیلی است که دانشجویان بعد از ورود به دانشگاه مجبور می‌شوند که به رشته‌شان علاقمند شوند در حالی که در بسیاری از کشورها اینطور نیست و دامپزشکی در کشورهای دیگر اتفاقا خیلی هم طرفدار دارد.»
دکتر ایمان معماریان در حال امضاء کردن کتاب راهنمای میدانی بیماری‌های حیاتوحش ایران – عکس از احسان جنتی
معماریان در خاتمه سخنان خود گفت: «فقدان اطلاعات زیربنایی در زمینه شناسایی امراض رایج حیاتوحش در ایران و در عین حال عدم آگاهی طیف وسیعی از کارشناسان با نحوه صحیح مراقبت‌های بالینی حیوانات بیمار و آسیب‌دیده، مهم‌ترین دلیل نگارش این کتاب بود. ایده اولیه کتاب همانطور که آقای جوکار گفتند از جانب دکتر استروسکی بود و ایشان در کلیه مراحل حتی با وجود اینکه به زبان فارسی آشنایی نداشتند، باز هم به دلیل آن دید روشن و متفاوت‌شان به من کمک کردند. آقای دکتر اریک میلر هم از جمله دیگر مشاوران من بودند که ایشان هم به من آموختند تا چه اندازه اطلاعات ما در زمینه بیماری‌ها در ایران کم است و چقدر باید که این مهم را جدی بگیریم. کارشناسان موسسه حیاتوحش میراث پارسیان از جمله خانم‌ها سپیده کاشانی و الهام کاظمی در تهیه این کتاب کمک‌های شایانی کردند. بسیاری از دوستان هم بودند که از همه آن‌ها متشکرم.»
در خاتمه مراسم، دکتر معماریان و سایر سخنرانان از نخستین کتاب بیماری‌های حیاتوحش ایران رونمایی کرده و به کلیه حاضرین در جلسه نیز این کتاب اهداء گردید. هم‌اکنون صحبت‌هایی جهت توزیع اینترنتی کتاب مذکور انجام شده که به محض قطعیت، اطلاعات مربوط به آن در اختیار علاقمندان قرار خواهد گرفت.
