آیا سیر ناکامی فیلم‌ها و انیمیشن‌های فرنچایزی در سال جدید ادامه خواهد داشت؟
اگر نگاهی به فیلم‌های سال ۲۰۲۲ نگاهی بیندازیم متوجه یک روند تکراری می‌شویم؛ هیجان برای پروژه‌ای جدید از فرنچایزی محبوب، به دنبالش ترس و نگرانی به خاطر نقدهای بدی که به این پروژه‌ها شد و در نهایت ناامیدی واقعی دست اول بعد از تماشای فیلم که کیفیتش با تصور ما فرسنگ‌ها فاصله دارد.
در گذشته موفقیت سرمایه‌گذاری روی یک فرنچایز محبوب و پرفروش تضمینی بود. که از نقطه نظر مالی، کاملاً هم منطقی است. طبیعی است که مخاطبان سینما بیشتر به سراغ عنوانی بروند که می‌شناسند تا چیزی کاملاً جدید. در دوره‌ای که بودجه افزایش یافته و بازار چنددسته است، با رقابت شدیدی که میان سالن‌های سینما و پلتفرم‌های پخش آنلاین وجود دارد، جذب مخاطب با عنوانی آشنا بدیهی است.
و شاید مشکل همین باشد. سال گذشته ما شاهد پروژه‌های زیادی بودیم که از مالکیت معنوی تثبیت‌شده برای عامل جذب مخاطب استفاده می‌کردند، اما به نظر می‌رسید که هیچ تلاش و فکر خاصی برای خود فیلم‌ها، به جز جمع کردن دوباره‌ی گروه، نشده است. البته که اندک موفقیتی هم در فیلم‌های فرنچایزی وجود داشت، از جمله بازگشت پیروزمندانه‌ی تام کروز به کابین خلبان در فیلم «تاپ گان: ماوریک» (Top Gun: Maverick). اما در ازای هر ماوریک، چندین مورد شکست بحرانی و مالی هم بود که در واقع فرصت‌های هدررفته بودند.
حالا که سال ۲۰۲۳ تازه دارد خودش را گرم می‌کند، تصمیم گرفتیم نحوهd عملکرد محصولات سینمایی تازه‌ی فرنچایزهای بزرگ در دوازده ماه گذشته را مجدداً بررسی کنیم و به تولیداتی که قرار است سال آینده به اکران درآیند هم نگاهی بیندازیم.
اختلاف کیفیت
دیگر آن روزها که یک استودیو یا شبکه با تنها اسمی شناخته‌شده روی پوستر یک فیلم می‌توانست موفقیت آن را تضمین کند. حالا کار سینما و عرصه‌ی نمایش نسبت به گذشته بسیار پیچیده‌تر شده است. تأثیر تبلیغات کلامی آنی از طریق رسانه‌های اجتماعی در دوران پسا همه‌گیری حتی بیشتر از پیش هم شده است. و همان‌طور که تولید فیلم تغییر چشمگیری کرده، تجربه‌ی تماشای فیلم در سینما هم تغییر کرده است.
اما عامل موفقیت یا شکست فیلم‌ها همان چیزی است که همیشه بوده است؛ کیفیت. اگر فیلمی واقعاً خوب نباشد، ماندگار نخواهد بود. دنباله‌ی یک فیلم با عملکرد ضعیف ممکن است حتی شوق و هیجان مخاطب برای قسمت‌های بعدی را کاهش دهد. به عنوان مثال، فیلم «دنیای ژوراسیک: قلمرو» (Jurassic World: Dominion) سال گذشته بازیگران قسمت اول فرنچایز «پارک ژوراسیک» را دوباره دور هم جمع کرد تا آن‌ها را در بازگشتی بدساخت با ایده‌های تکراری تلف کند. این فیلم نه تنها بد بود، بلکه با توجه به اینکه این پرسش را هم در ذهن منتقدان و هم طرفداران کاشت که آیا بالاخره زمان آن فرا رسیده است که خواستار انقراض این مجموعه‌ی پابه سن گذاشته‌ی دایناسورها شوند، شاید ثابت کند که یک قاتل فرنچایز است.
این فیلم را با «ماوریک» مقایسه کنید، که سنت‌شکنی نکرد اما خط داستانی شسته رفته و آسانی برای دنبال کردن داشت، چندین نمایش آکروباتیک هوایی تماشایی و یک سری چهره‌ی تازه و آماده برای به دست گرفتن مشعلی که تام کروز قرار است به آن‌ها بسپارد. سایر فیلم‌های موفق سال ۲۰۲۲ هم از فرمول مشابهی پیروی کردند؛ «بتمن» (The Batman)، «شکار» (Prey) و «پلنگ سیاه: واکاندا تا ابد» (Black Panther: Wakanda Forever) همگی مورد تحسین طرفداران و تحسین منتقدان قرار گرفتند که طبیعتاً فرنچایزهای مربوطه را تا مدتی سالم نگه می‌دارند.
لکه‌دار کردن میراث فرنچایزی محبوب
سال گذشته تعداد فیلم‌های شکست‌خورده بیشتر از فیلم‌های موفق بود. اگر فراموش کرده‌اید که «جانوران شگفت‌انگیز: اسرار دامبلدور» (Fantastic Beasts: The Secrets Of Dumbledore) سال ۲۰۲۲ اکران شد، ما شما را سرزنش نمی‌کنیم. پس از استقبال گرم طرفداران از فیلم قبلی این فرنچایز، «جانوران شگفت‌انگیز: جنایات گریندل‌والد» (Fantastic Beasts: The Crimes Of Grindelwald)، مانور زیادی روی «اسرار دامبلدور» برای ادامه پیدا کردن مجموعه‌ی پیش‌درآمد «هری پاتر» وجود داشت. با این حال، فروش فیلم حتی در باکس آفیس داخلی هم به ۱۰۰ میلیون دلار نرسید، و از هفته‌ی اول تا هفته‌ی دوم اکرانش در آوریل گذشته با کاهش شصت و هفت درصدی مواجه شد. حالا سرنوشت چهارمین و پنجمین فیلم از این مجموعه که خبر تولیدشلت قبلاً اعلام شده بود، نامعلوم است.
و بعد نوبت مارول و جهانی سینمایی مارول زمانی قدرتمندش می‌رسد که بالاخره نشانه‌هایی از آسیب‌پذیری را بروز دادند. دو فیلم از فاز چهار سال گذشته، «دکتر استرنج در چندجهانی دیوانگی» (Doctor Strange In The Multiverse Of Madness) و «ثور: عشق و تندر» (Thor: Love And Thunder)، چه از نظر مالی و چه بازخورد میان منتقدان پایین‌تر از حد انتظار ظاهر شدند. و بیایید محصول بدنام سونی «موربیوس» (Morbius) را فراموش نکنیم، که نشان می‌دهد میم‌سازی همیشه به موفقیت در گیشه تبدیل نمی‌شود.
از دیگر ناکامی‌های سال گذشته «لایت‌یر» (Lightyear) بود که نتواست آن جادوی فرنچایز «داستان اسباب‌بازی» (Toy Story) را دوباره روی پرده زنده کند و مورد پسند مخاطبان واقع نشد. دیزنی همچنین با دنباله‌ی دو فیلم محبوب، «شعبده‌بازی ۲» (Hocus Pocus 2) و «افسون‌نشده» (Disenchanted) از فرنچایز «اقسون‌زده» (Enchanted)، که مستیماً با پخش آنلاین اکران عمومی شدند و بیشتر بر نوستالژی نسخه‌های اصلی حساب باز کرده بودند تا گفتن یک قصه‌ی تازه، شکست خورد.
طرفداران فیلم‌های ترسناک در سال ۲۰۲۲ نیز از ناامیدی در امان نماندند، چرا که دنباله‌های فیلم‌های قدیمی‌ای چون «کشتار با اره‌برقی در تگزاس» نسخه‌ی ۲۰۲۲ (Texas Chainsaw Massacre)، «هالووین به پایان می‌رسد» (Halloween Ends) و «جیپرز کریپرز: تولد دوباره» (Jeepers Creepers: Reborn) نتوانستند انتظارات طرفداران فرنچایز را برآورده کنند. راستش را بخواهید، بهتر است برای مدتی از همه‌ی این شخصیت‌ها و دنیاها فاصله بگیریم.
آیا فیلم‌های فرنچایزی می‌توانند در سال ۲۰۲۳ بازگشت موفقیت‌آمیزی داشته باشند؟
با وجود کاهش سوددهی فیلم‌های فرنچایزی، استودیوهای هالیوود با تولید دنباله‌ها نشان داده‌اند که همچنان سوددهی را به خلاقیت ارجح می‌دانند. به نظر نمی‌رسد که این رویکرد در بلندمدت پایدار بماند. عمر این فیلم‌ها از این سه‌ماهه‌ی مالی تا سه‌ماهه‌ی مالی بعدی است دیگر و تاریخ هم نشان می‌دهد که در تطبیق با بازاری که همیشه در حال تغییر است، کند هستند.
اما امسال کدام فرنچایزها موفق خواهkد بود؟ بر اساس تریلرهایی که تا به حال منتشر شده و سطح استعدادها و ستاره‌های حاضر در این پروژه‌ها، می‌توان حدس زد که «جان ویک: قسمت چهارم» (John Wick: Chapter 4)، «آخرین رقص جادویی مایک» (Magic Mike’s Last Dance) و «کرید ۳» (Creed III) در دسته‌ی موفق‌ها قرار بگیرند.
یکی از معدود دنباله‌های موفق سال گذشته، «جیغ» (Scream)، که مجموعه‌ی متا اسلشر کوین ویلیامز را برای نسل جدید احیا کرد، در سال ۲۰۲۳ با قسمت ششم به بازار خواهد آمد و دلیلی وجود ندارد که بگوییم به همان اندازه محبوب نخواهد بود. همچنین فیلمی جدید از فرنچایز «سریع و خشمگین» (Fast and Furioius) به نام «فست اکس» (Fast X) در راه است که بازیگران جدیدی همچون بری لارسون، جیسون موموآ و آلن ریچسون در آن ایفای نقش کرده‌اند و به خانواده‌ی این فرنچایز محبوب سینمای اکشن پیوسته‌اند.
مارول هم امسال چند پروژه‌ی آنسامبل گروه بزرگ را در راه دارد و شاید در فاز پنجم جهان سینمایی مارول موفقیت بیشتری نسبت به فاز چهارم داشته باشد. «مرد مورچه‌ای و زنبورک: شیدایی کوانتومی» (Ant-Man And The Wasp: Quantumania) که به زودی اکران می‌شود، محصول مهم فاز جدید است، چرا که جدیدترین آدم بده‌ی «جهان سینمایی مارول»، کنگ فاتح (با بازی جاناتان میجرز)، را به ما معرفی می‌کند، این همان شخصیتی که در «لوکی» (Loki) دیدیم نیست، و مؤلفه‌های این جهان مرکب را در کنار هم قرار می‌دهد که در فیلم‌های آتی ادامه خواهد یافت.
احتمالاً قسمت سوم «نگهبانان کهکشان» (Guardians Of The Galaxy)، آخرین ساخته‌ی جیمز گان در جهان مارول پیش از پیوستن به استودیوی رقیب دی سی است، هم فیلم موفقی خواهد بود. شاید عملکرد این فیلم‌ها به ما بگوید که وضعیت راکد فیلم‌های فرنچایزها در سال ۲۰۲۲ خلاف قاعده بود یا نشانه‌ای از بحرانی عمیق‌تر در ژانر ابرقهرمانی.
سرمایه‌گذاری‌های پرخطرتر
احساس به بسیاری از پروژه‌های سال آینده جایی میان «شاید عالی باشد» و «شاید وحشتناک باشد» قرار دارد. «بی‌مصرف‌ها ۴» (Expendables 4) دوباره چند ستاره‌ی سینمای اکشن، از جمله سیلوستر استالونه، جیسون استاتهام، دولف لاندگرن و رندی کوتور، را کنار هم قرار داده است؛ اما کارنامه‌ی اسکات واو، کارگردان فیلم، چندان هم‌عیار بازیگرانش نیست. با این حال، بازیگران جدیدی مثل مگان فاکس، ۵۰ سنت، اندی گارسیا و تونی جا شاید کمی به ارزش اضافه کنند.
فیلم دیگری از فرنچایز «تبدیل‌شوندگان» (Transformers) هم در راه است؛ «تبدیل‌شوندگان: خیزش هیولاها» (Transformers: Rise Of The Beasts). فیلم قبلی این فرانچایز، «بامبلبی» (Bumblebee)؛ یک ریبوت (راه‌اندازی مجدد) بود که سال ۲۰۱۸ اکران شد و به موفقیت گسترده‌ای دست یافت. این ادامه‌ی آن فیلم به کارگردانی استیون کیپل جونیور خواهد بود که از کارهای قبلی‌اش می‌توان به «کرید ۲» (Creed II) و «سرزمین» (The Land) است. در آینده خواهیم دید که آیا این یکی مچموعه‌ی روبات‌های سری را زنده نگه خواهد داشت یا تا اطلاع ثانوی از بین خواهد برد.
بعد از «ماوریک» دیگر سخت می‌توان گفت فیلمی با حضور تام کروز موفق نخواهد شد، اما «مأموریت: غیرممکن – روزشمار مرگ قسمت اول» (Mission: Impossible — Dead Reckoning Part One) که امسال اکران می‌شود، هفتمین قسمت از این مجموعه خواهد بود. جدای از بدلکاری‌های دیوانه‌وار کروز، دیدن دوباره‌ی او در نقش اتان هانت به همان اندازه‌ی روبه‌رو شدن با کاپیتان پیت میچل بعد از سی و شش سال تازگی ندارد.
و در آخر، قسمت جدید فرنچایز محبوب «ایندیانا جونز» (Indiana Jones)، «ایندیانا جونز و گردانه سرنوشت» (Indiana Jones And The Dial Of Destiny) است که ظاهراً کسی منتظر و خواهان ساختش نبود. آیا به اندازه‌ی «ایندیانا جونز و قلمرو جمجمه‌ی بلورین» (Indiana Jones And The Kingdom Of The Crystal Skull) با استقبال کمی روبه‌رو خواهد شد؟ واقعاً نمی‌شود از حالا قضاوت کرد، اما کارگردان جیمز منگولد انتخاب خوبی است تا به یک دکتر جونز پابه سن گذاشته، خداحافظی‌ای را که سزاوارش است بدهد، همان‌طور که به شخصیت ولورین در فیلم «لوگان» (Logan) داد؛ البته اگر حضور او در «ددپول» (Deadpool) را در نظر نگیریم. جز این بازیگران مکمل فیلم هم جالب توجهند. نگاهی به این فهرست بیندازید؛ فیبی والر-بریج، جان ریس دیویس، مدز میکلسن، توبی جونز و بوید هالبروک.
منبع: avclub
