۱۰ چهره‌ی شاخص که در چند رشته‌ اسکار گرفته‌اند

احتمالا بسیاری از علاقه‌مندان به پیگیری اخبار مربوط به آکادمی اسکار از رکوردهای مختلف هنرمندان از نظر دریافت جوایز اسکار آگاه‌اند. مثلا بسیاری می‌دانند سه فیلم «بن‌هور»، «تایتانیک» و «ارباب حلقه‌ها: بازگشت پادشاه» پرافتخارترین آثار مراسم اسکار بوده‌اند و هر کدام ۱۱ جایزه دریافت کرده‌اند. به عنوان مثالی دیگر از بحث‌های پرطرفدار پیرامون آکادمی اسکار و جوایزش می‌شود به بازیگری اشاره کرد که از سایر هنرپیشه‌های زن و مرد جوایز بیشتری را به خود اختصاص داده؛ کاترین هپبورن با ۴ جایزه اسکار در رشته بازیگری.

اما کمتر این موضوع مورد بحث قرار گرفته که چه چهره‌های شاخصی موفق شده‌اند در شاخه‌ها و رشته‌های مختلف برنده جایزه شوند. منظور از شاخه مختلف هم بخش‌های نزدیک به هم مثل برنده‌شدن جایزه در رشته‌های مربوط به کارگردانی و فیلم‌نامه‌نویسی نیست بلکه مقصود برنده‌شدن اسکار در دو یا چند رشته با تشابه نه‌چندان پررنگ است. در واقع می‌خواهیم نگاهی داشته باشیم به همه‌فن‌حریف‌ها و ستاره‌های چندبعدی و بزرگ مراسم اسکار. در ادامه این مقاله قصد معرفی ۱۰ تن از این بزرگان را داریم.

۱۰. سیسیل بیتون (بهترین کارگردانی هنری / بهترین طراحی لباس)

سیسیل بیتون فرد بسیار مستعدی بود. نقاشی، طراحی داخلی، عکاسی و طراحی لباس فقط بخشی از توانایی‌های او به شمار می‌رفت. بیتون متخصصی همه‌کاره در حوزه زیبایی‌شناسی بصری بود. او برای رشته طراحی لباس دوبار برنده جایزه اسکار شده است. (برای فیلم‌های «ژی ژی» در سال ۱۹۸۵ و «بانوی زیبای من» در سال ۱۹۶۴). هر دو اثر مهارت‌های ویژه او را در آثاری که دوره‌های تاریخی خاص را بازنمایی می‌کنند نشان می‌دهد. فیلم سینمایی بانوی زیبای من برای بیتون یک جایزه دیگر هم دربر داشت؛ این هنرمند برجسته جایزه بهترین کارگردانی هنری را به دست آورد؛ جایزه‌ای که امروزه در اسکار طراحی صحنه ادغام شده است. احتمالا این جایزه برای مجموعه طراحی‌های چشم‌نواز و پر از جزئیاتی به بیتون داده شد که فیلم را به صحنه‌ای از نمایش‌های تئاتری موزیکال برادوی تبدیل می‌کرد.

نهایتا باید به این نکته هم اشاره کنیم که بیتون تنها کسی نیست که در این دو رشته برنده جایزه اسکار شده است. در واقع راجر کی. فرس، کاترین مارتین و مارسل ورتس نیز در این گروه قرار می‌گیرند. اما کیفیت کار بیتون در این گروه بهترین است.

۹. جرج کلونی (بهترین بازیگر نقش مکمل مرد / بهترین فیلم)

در سال ۲۰۱۳ فیلم سینمایی «آرگو» به کارگردانی بن افلک برنده جایزه اسکار بهترین فیلم شد. جرج کلونی به عنوان یکی از تهیه‌کنندگان فیلم آرگو این جایزه را دریافت کرد. شاید کمی عجیب به نظر برسد که کلونی جایزه اسکار بهترین تهیه‌کنندگی را دریافت کند چرا که شهرت او بیشتر به خاطر بازیگری و  کارگردانی بوده است. با این وجود او با کمک به دوستانش در ساخت این فیلم سینمایی برای بار دوم توانست جایزه اسکار را تصاحب کند.

این بازیگر مشهور آمریکایی چند سال قبل‌تر برای بازی فوق‌العاده‌ و تاثیرگذارش در فیلم سینمایی «سیریانا» به کارگردانی استیون گیگان توانست جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل را از آن خود کند. جالب است که کلونی برای پروژه‌ای اسکار دوم را گرفت که برای او آنقدرها هم درگیرکننده نبود اما بسیاری از آثار دیگر که او را کاملا درگیر کرده بود نتوانستند برایش چنین جایز‌ه‌ای را به ارمغان بیاورند.

۸. والتر مرچ (بهترین صداگذاری / بهترین تدوین)

برای عاشقان سینما قرار گرفتن نام والتر مرچ در این لیست اصلا تعجب‌‌‌آور نیست. او یکی از چهره‌های برتر در زمینه تدوین و طراحی صدا در فیلم است. این هنرمند شاخص با کارگردان‌های مطرحی چون فرانسیس فورد کاپولا همکاری کرده است که ثمره آن را در آثاری چون پدرخوانده ۱، پدرخوانده ۲، مکالمه و اینک آخرالزمان می‌بینیم. اولین اسکاری که نصیب مرچ شد برای بهترین صداگذاری در فیلم اینک ‌آخرالزمان بود.

اما دومین و سومین جایزه اسکار والتر مرچ به همکاری‌های او با کاپولا مربوط نمی‌شود. او با فیلم «بیمار انگلیسی» در یک سال توانست دو جایزه اسکار بگیرد. فیلم بیمار انگلیسی اثری است که در آن مرچ برای عملرد فوق‌العاده‌اش در دو رشته بهترین صداگذاری و هم‌چنین بهترین تدوین جایزه اسکار را دریافت کرد. دریافت این دو جایزه مرچ را در موقعیتی خاص و استثنایی قرار داد چرا که تاکنون هیچ هنرمندی موفق به دریافت هر دو این جوایز نشده است. می‌توان گفت هیچ‌کس به اندازه مرچ زبان سینمای بدنه اصلی را نمی‌‌شناسد.

۷. باربارا استرایسند (بهترین بازیگر نقش اصلی زن / بهترین ترانه)

دو جایزه اسکار باربارا استرایسند مربوط به دو هنر جداست. یکی بازیگری و دیگری موسیقی. تصور قرار گرفتن استرایسند در این موقعیت دور از ذهن نیست چرا که او دهه‌ها میراثی از هنر را در شاخه‌های مختلف نمایندگی می‌کرد و از زمان شروع فعالیتش دستاوردهای گوناگون را با نام خود تداعی می‌کند.

اگر لحظه‌ای نام او را فراموش کنید شاید پوچ و دور از ذهن به نظر برسد که کسی در این دو رشته جدا از هم جایزه دریافت کرده باشد. نکته مهم درباره استرایسند این است که او صرفا برای اجرای یک ترانه غیراقتباسی برنده جایزه اسکار نشده چرا که در این صورت اسامی زیادی همچون جنیفر هادسن، جولی اندروز و دیگر بازیگران خواننده هم می‌توانستند مورد توجه قرار گیرند. اما نکته متفاوت در مورد باربارا استرایسند این است که او در نوشتن ترانه، تولید و ساخت آهنگ «Evergreen» که تم عاشقانه فیلم سینمایی  «ستاره‌ای متولد شده است» (نسخه سال ۱۹۷۶ میلادی) است همکاری داشته.

اما این فیلم ارتباطی به دومین جایزه اسکار او یعنی جایزه بهترین بازیگر نقش اصلی زن ندارد. باربارا استرایسند سال‌ها قبل (سال ۱۹۶۸ میلادی) برای بازی در فیلم «دختر شوخ» توانست این جایزه اسکار را تصاحب کند. با چنین چشم‌اندازی از فعالیت هنری و جوایز گوناگون از جمله جوایز اسکار مذکور، می‌توان این هنرمند برجسته را به عنوان یکی از بهترین بازیگران آثار موزیکال در تاریخ سینما در نظر گرفت.

۶. ادوارد سلزر (بهترین انیمیشن کوتاه / بهترین مستند کوتاه)

شاید از نگاه بعضی مخاطبان پرداختن به جوایز اسکار انیمیشن‌ها و مستندهای کوتاه دیگر تاریخ مصرف گذشته به نظر برسند. اما در جایگاه ششم لیست توجه به برنده این دست جوایز هم آنچنان کم‌اهمیت نیست، از سوی دیگر ادی سلزر هم یک انتخاب تصادفی نیست. او کسی است که نقشی بسیار موثر در شکل‌گیری شهرت برادران وارنر داشت.

این هنرمند پرآوازه حدود ۱۴ سال مسئول آثار کارتونی برادران وارنر بود و برای سال‌های فعالیت و کار حرفه‌ای خود برنده چهار جایزه اسکار در رشته انیمیشن کوتاه شده است. همچنین اولین جایزه اسکاری که برای یک اثر کارتونی به استودیوی برادران وارنر رسید اسکار برای «پرنده‌ای به نام توئیتی» از آثار همین هنرمند بود.

اما افتخارات سلزر به چهار جایزه برای انیمیشن‌های کوتاه منحصر نماند. جایزه پنجم او مربوط می‌شود به بهترین فیلم مستند کوتاه به نام «خیلی زیاد برای خیلی کم». سلزر در همان سال برنده جایزه اسکار بهترین انیمیشن کوتاه برای تولید For Scent-imental Reasons هم شده بود.

گرچه سلزر‌ در اداره بخش کارتون استودیوی برادران وارنر با فریز فرلنگ یکی از کارگردان‌های مشهور استودیو مشاجرات گسترده و طولانی مدتی داشت اما به خوبی توانسته بود چشم‌اندازی روشن برای بخش مربوط به تولید انیمیشن‌ این استودیو ترسیم کند. سلزر به دنبال کسب اعتبار و شهرت در پس کارهای هنری خود نبود بلکه در بسیاری موارد ترجیح داد کارگردانان انیمیشن‌ها کل اعتبار کار را به نام خود ثبت کنند.

۵. پدرو آلمودوار (بهترین فیلم خارجی‌زبان / بهترین فیلم‌نامه غیراقتباسی)

با توجه به نکته‌ای که در ابتدای متن بیان کردیم قرار شد در این لیست خبری از هنرمندانی نباشد که جایزه بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه را دریافت کرده‌اند.

حال با توجه به این موضوع شاید نام بردن از پدرو آلمودوار در این لیست خلف وعده به نظر برسد اما باید اشاره کنیم که دو دلیل محکم برای پرداختن به پدرو آلمودوار وجود دارد.

در درجه اول آلمودوار مطمئنا یکی از بهترین فیلم‌سازان نسل ما به شمار می‌رود و دوم اینکه با کنار گذاشتن تعصب خواهید دید که بردن جایزه اسکار بهترین فیلم‌نامه غیراقتباسی برای یک فیلم خارجی‌زبان نه تنها کار ساده‌ای نیست بلکه در تاریخ جوایز اسکار کم‌نظیر است. آلمودوار موفق شد از طریق فیلم سینمایی «با او حرف بزن» جایزه اسکار بهترین فیلم‎‌نامه غیراقتباسی در سال ۲۰۰۳ را به خود اختصاص دهد.

این کارگردان اسپانیایی در سال‌های قبل با فیلم «همه چیز درباره مادرم» توانست جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان را به دست آورد. این جایزه در اوایل دوران کار حرفه‌ای او به عنوان یکی از بزرگترین پیروزی‌ها و دریچه‌های پیشرفتش محسوب شد. هر دو این فیلم‌ها آثاری برجسته و جسورانه‌اند که فعالیت‌های چشم‌گیر آلمودوار را نشان می‌دهند.

فیلم سینمایی همه چیز درباره مادرم اثری مترقی است به خصوص بخاطر تصویری متفاوت که از زنان و فرهنگ‌های رایج درون اسپانیا نمایش می‌دهد. فیلم سینمایی با او حرف بزن هم اثری بود متفاوت که نشان داد آلمودوار اساسا تا چه حد ریسک‌پذیر است و به جهان‌های گوناگون سرک می‌کشد. تنها یک استاد کاربلد می‌تواند به این مقام نایل شود.

۴. آلفونسو کوارون (بهترین کارگردانی / بهترین فیلم‌برداری / بهترین فیلم خارجی‌زبان)

فیلم «جاذبه» به کارگردانی آلفونسو کوارون در مراسم اسکار سال ۲۰۱۴ به عنوان بهترین فیلم انتخاب نشد اما توانست جایزه اسکار بهترین کارگردانی را دریافت کند (اسکار بهترین فیلم در سال ۲۰۱۴ به فیلم «۱۲ سال بردگی» داده شد). کوارون با کمک مارک سنگر و رابطه تنگانگی که در همکاری با او داشت فیلم را به شکلی تدوین کرد که مورد توجه گسترده قرار گرفت و باعث شد به عنوان تدوین‌گر فیلم همراه با سنگر برنده جایزه اسکار بهترین تدوین شود.

کوارون در سال ۲۰۱۹ با فیلم سینمایی رما دوباره در چند بخش افتخار‌آفرین شد. این کارگردان جایزه اسکار بهترین کارگردانی، بهترین فیلم‌برداری و بهترین فیلم خارجی‌زبان را به خود اختصاص داد. کوارون تنها کارگردانی است که این سه جایزه را با هم دریافت کرده است. جایگاه آلفونسو کوارون در این لیست بسیار محکم است.

۳. اما تامپسون (بهترین بازیگر نقش اصلی زن / بهترین فیلم‌نامه اقتباسی)

اما تامپسون هم از چهره‌های شاخص این فهرست به حساب می‌آید. اما دلیل جایگاه رفیع تامپسون این است که موفق شده دو جایزه اسکار که بسیار با هم متفاوت‌اند را تصاحب کند.

تامپسون یکی از این جوایز را برای بهترین فیلم‌نامه اقتباسی در فیلم «عقل و احساس» به کارگردانی انگ لی دریافت کرد. او بازیگر این فیلم سینمایی هم بود و در آن چون یک ستاره می‌درخشید اما در عین حال تنها فیلم‌نامه‌نویس این اثر بود و نقش بسیار پررنگی در موفقیت آن داشت.

از طرف دیگر تامپسون بابت بازیگری هم جایزه اسکار به دست آورده. او برای بازی در فیلم سینمایی «هواردز اند» برنده جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن شده بود. فیلم سینمایی هواردز اند به کارگردانی جیمز ایوری با اقتباس از کتابی به همین نام اثر ای ام فورستر ساخته شده است. مجموعه این امتیازها و عملکرد درخشان مذکور در اوایل دهه ۹۰ موجب شهرت اما تامپسون شد.

۲. فرد زینه‌مان (بهترین فیلم کوتاه / بهترین مستند کوتاه / بهترین کارگردانی)

فرد زینه‌مان یک اسطوره سینمایی است. او دو بار برنده جایزه اسکار بهترین کارگردانی شده است. این جوایز به دو اثر برتر در کارنامه زینه‌مان تعلق گرفت. یک بار برای فیلم «از اینجا تا ابدیت» در سال ۱۹۵۴ و بار دوم بیش از یک دهه بعد برای فیلم «مردی برای تمام فصول» در سال ۱۹۶۷. فرد زینه‌مان دو جایزه اسکار دیگر که بسیار با جوایز قبلی تفاوت دارند در کارنامه خود دارد. در واقع اولین جایزه اسکار کارنامه او هیچ ربطی به آثار کلاسیکی که ذکر کردیم ندارد.

مدت‌ها قبل در سال ۱۹۳۸ زینه‌مان برای فیلم کوتاه «آن مادرها باید زندگی کنند» برنده جایزه اسکار بهترین فیلم کوتاه شد و مدتی بعد جایزه اسکار بهترین فیلم مستند کوتاه برای فیلم «بنجی» را در ۱۹۵۲ از آن خود کرد. این دو جایزه پیش از جوایز مهم و بزرگ او برای بهترین کارگردانی و همینطور قبل از ساخت فیلم تماشایی «نیمروز» که در سال ۱۹۵۲ کارگردانی کرده نصیب او شدند. به هر صورت بر اهالی سینما پوشیده نیست که زینه‌مان فردی بسیار موثر، پرکار و شاخص در سینمای آمریکا بوده است.

۱. والت دیزنی (بهترین فیلم کوتاه / بهترین مستند کوتاه / بهترین مستند / بهترین انیمیشن کوتاه)

چه کسی بهتر از والت دیزنی برای قرار گرفتن در رتبه یک این فهرست؟ والت دیزنی به خودی خود رکورددار جوایز اسکار با بیست و دو عنوان مختلف بوده است. والت دیزنی اولین‌بار جایزه اسکار بهترین انیمشین کوتاه را برای انیمیشن «گل‌ها و درخت‌ها» در سال ۱۹۳۲ به خود اختصاص داد. او صرفا دوازده جایزه در همین بخش دارد که از آن جمله می‌توان به  انیمیشن «وینی پو» و «یک روز پر باد» اشاره کرد که دو سال بعد از مرگ والت دیزنی به او اهدا شد.

دومین دسته‌ای که والت دیزنی در کسب جوایز و نامزد شدن برای دریافت جایزه اسکار در آن حرف اول را می‌زند رده بهترین فیلم کوتاه است. اولین برد والت دیزنی در این رشته مربوط به «جزیره فوک» (با وجود آنکه اثری مستند است) می‌شود. در حقیقت تمام فیلم‌های کوتاهی که دیزنی برای آن‌ها برنده جایزه شده ماهیتا مستندمانند هستند.

جالب اینجاست که دیزنی برای دسته‌بندی جوایز در رده مستندهای واقعی هم به همان‌میزان حرف برای گفتن دارد. از جمله جایزه اسکار بهترین مستند کوتاه برای مستند «اسکیموهای آلاسکا» در بیست و ششمین دوره جوایز اسکار در سال ۱۹۵۴ و جایزه بهترین مستند بلند برای «بیابان زنده» در بیست و پنجمین دوره این جوایز در سال ۱۹۵۳ که هر دو به کارگردانی جیمز آلگار توانستند برای والت دیزنی افتخارآفرینی کنند.

اگر دیزنی موفق می‌شد با فیلم «مری پاپینز» به کارگردانی رابرت استیونسون که نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم در سال ۱۹۶۴ شد برنده جایزه اسکار بهترین فیلم شود می‌توانست در کنار رشته‌های بهترین فیلم کوتاه، بهترین انیمیشن، بهترین مستند کوتاه و بهترین مستند بلند در پنجمین رشته از جوایز اسکار نیز برنده جایزه شود.

گرچه در نهایت این اتفاق رخ نداد اما نمی‌توان نگاهی به جوایز اسکار و رکوردداران آن داشت و از والت دیزنی – چه از نظر تکثر و چه از حیث تنوع – نامی به میان نیاورد.