۱۰ فیلم که به‌خاطر یک دیالوگ معروفند؛ از «هری کثیف» تا فیلم ترسناک «جن‌گیر»
سینما یکی از پرطرفدارترین رسانه‌های هنری و سرگرمی است که صحنه‌ها، لحظات، موسیقی و دیالوگ‌هایش به سادگی وارد زندگی روزمره و فرهنگ عامه می‌شود. این چنین است که به عنوان یک مخاطب سینما به یکباره خودت را می‌بینی که داری موسیقی متن فیلمی را با خودت زمزمه می‌کنی. یا در گفت‌وگو با دوست یا آشنایی به لحظه‌ای یا دیالوگ معروف در فیلم‌ها اشاره می‌کنی. البته این تا حد زیادی به موفقیت و شهرت فیلم برمی‌گردد، مشخصاً فیلم‌های برتر و پرطرفدارتر دیالوگ‌های به‌یادماندنی‌ترند. اما سینما جز فرم ۱۲۰ دقیقهای یا بیشتر تا ده دقیقهای یا کمترش، هنر لحظه‌هاست، کنار هم قرار گرفتن عکس‌هاست، عکس‌های متحرک ناطق.
سابقه استفاده از دیالوگ یا دیالوگ‌های یک فیلم خاص در گفتمان روزمره و فرهنگ عامه احتمالاً به آغاز سینمای ناطق برمی‌گردد. مخاطبان سینما در لحظات زندگی فقط به یاد صحنه‌هایی از فیلم‌ها نمی‌افتند، ارجاع به دیالوگ‌ها در گفت‌وگوهای روزمره، به‌خصوص میان سینمادوستان، یکی از ابزارهای برقراری ارتباط است. بدیهی است که تمام فیلم‌ها این شانس را ندارند که دیالوگ‌هایشان وارد گفتمان فرهنگ عامه شود. چه بسیار فیلم‌هایی که شایسته ارجاع به دیالوگ‌هایشان نبودند و چه بسیار فیلم‌هایی که آن میزان ارجاع به دیالوگی را که لایقش بودند، دریافت نکردند. به همین خاطر اینجا به فیلم‌هایی پردخته‌ایم که تنها به خاطر یک دیالوگ بیشتر شناخته‌شده‌اند.
۱. «خداحافظ فلیشیا» در فیلم «جمعه» (Friday)، دیالوگ معروف در فیلم‌ها
- سال اکران: ۱۹۹۵
- کارگردان: اف. گری گری
- بازیگران: آیس کیوب، کریس تاکر
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۷۶ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: در جنوب مرکزی لس آنجلس دو دوست بیکار به نام کریگ جونز و اسموکی پس از بدهکار شدن به یک فروشنده مواد مخدر محلی با مشکلاتی مواجه می‌شوند.
بعضی دیالوگ‌های فیلم‌ها این ظرفیت را پیدا می‌کنند که به طریقی فراتر از خود فیلم رفته و معنای تازه‌ای پیدا کنند؛ این معنی البته برگرفته از آنچه در فیلم اتفاق افتاده، است. اما بعد از بر سر زبان‌ها افتادن آن دیالوگ، این چنین است که هر وقت آن جمله یا دیالوگ استفاده می‌شود، آن معنی بخصوص را جدا از خود فیلم متبادر می‌کند. شاید حتی گاهی وارد لغت‌نامه هم شود.
جمله «خداحافظ فلیشیا» یکی از میم‌های اینترنتی معروف است. اما ریشه این جمله در واقع به اواسط دهه ۱۹۹۰ و اکران کمدی محبوب اف. گری گری «جمعه» برمی‌گردد. این جمله که در تمام فیلم‌های این فرنچایز تکرار می‌شود، به ایجاد یک حال و هوای کالت‌گونه برای این مجموعه فیلم و دو دوستی که عاجزانه می‌خواهند یک‌شبه پولدار شوند، کمک می‌کند. با اینکه خود فیلم بسیار محبوب است، اما این تک دیالوگ حتی از خود فیلم معروف‌تر شده و امروز دیگر در تیک‌تاک معروف شده است، که حتی معنای خاص خودش را هم پیدا کرده است؛ شکل عامیانه «بی‌اعتنایی نسبت به کسی» است.
۲. «فکر می‌کنم خوش‌شانسم؟ خب، تو چی پانک؟» در فیلم «هری کثیف» (Dirty Harry)
- سال اکران: ۱۹۷۱
- کارگردان: دان سیگل
- بازیگران: کلینت ایستوود، هری گواردینو، اندرو رابینسون، رنی سانتونی، جان ورنن
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۹ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: بازرس هری کالاهان که برای خشونتش معروف به «هری کثیف» است، می‌کوشد تا شر یک قاتل روانی را از سر جامعه کم کند.
ستاره ماندگار سینمای وسترن کلینت ایستوود به دیالوگ‌های به‌یادماندنی‌اش معروف است. یکی از معروف‌ترین دیالوگ‌هایش «مردن مثل زندگی کردن نیست، پسر» از فیلم محصول ۱۹۷۶ «جوسی ولز یاغی» (The Outlaw Josey Wales) است. اما شاید بتوان گفت معروف‌ترین دیالوگش متعلق به درام پلیسی محصول ۱۹۷۱ «هری کثیف» است، که کلینت ایستوود به آن بسیار معروف است، با اینکه شاید امروز نسبت به گذشته چندان شناخته‌شده نباشد. فیلم درباره بازرس هری کالاهان یا همان «هری کثیف» است که می‌خواهد یک قاتل روانی را گیر بیندازد، اما مردم واقعاً فقط این مونولوگ به‌یادماندنی ستاره فیلم را به یاد دارند. «فکر می‌کنم خوش‌شانسم؟ خب، تو چی پانک؟»
۳. «زنده‌ست! زنده» در فیلم «فرانکنشتاین» (Frankenstein)، دیالوگ معروف در فیلم‌ها
- سال اکران: ۱۹۳۱
- کارگردان: جیمز ویل
- بازیگران: کالین کلایو، می کلارک، جان بولز، بوریس کارلوف، لایونل بلمور، اِلینور وَندِرویر
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۴ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: دانشمند جوانی به نام دکتر هنری فرانکنستاین مشغول آزمایش‌هایی برای حیات بخشیدن به مردگان است. او تحقیقاتش را با استفاده از اجسادی که با کمک دستیار گوژپشتش، فریتس از گورستان‌ها می‌رباید، به انجام می‌رساند.
«زنده‌ست، زنده»، دیالوگی که نمایشنامه‌نویسان و پدرها به عنوان «جوک پدرانه» بد از آن استفاده می‌کنند، به خلق هیولای فیلم ترسناک کلاسیک محصول ۱۹۳۱ و همین‌طور رمان «فرانکنشتاین» مری شلی اشاره دارد. فرانکنشتاین که یکی به‌یادماندنی‌ترین هیولاهای سینما در جهان است، و از این لحاظ دست‌کمی از دراکولا، همتایش ندارد، نماد هالووین است که به زودی از راه می‌رسد. البته که فیلم و قصه‌اش بسیار معروف و تأثیرگذار است و طرفداران سینمای وحشت حتماً آن را و هیولایش را می‌شناسند، اما شاید عده‌ای ندانند که این جمله از فیلم «فرانکنشتاین» می‌آید.
۴. «هیوستون، ما یه مشکلی داریم» در فیلم «آپولو ۱۳» (Apollo 13)، دیالوگ معروف در فیلم‌ها
- سال اکران: ۱۹۹۵
- کارگردان: ران هاوارد
- بازیگران: تام هنکس، کوین بیکن، بیل پکستون، گری سینایس، اد هریس، دیک کَـویت
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۶ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: در پروژه آپولو ۱۳ برای بار سوم قرار بود که انسان روی ماه فرود آید، ولی با منفجر شدن کپسول‌های انرژی آن از انجام عملیات منع شدند تا بتوانند با باقی سوخت مسیر رو به سمت زمین را طی کنند.
عملیات آپولو ۱۳ هفتمین پرواز سرنشین‌دار از مجموعه برنامه فضایی آپولو و سومین سفر با هدف فرود بر ماه بود. در این عملیات، انفجاری در مخزن اکسیژن ماژول خدماتی، باعث نشت اکسیژن هر دو کپسول این ماژول به فضا شد. به همین علت فضانوردان مجبور شدند به ماژول ماهنورد نقل مکان کرده و ماژول فرماندهی را برای ذخیره منابع موجود آن برای سفر بازگشت، به حالت خاموش درآورند. با وجودی که ماژول ماهنورد برای سرویس دهی به دو نفر برای دو روز طراحی شده بود، مرکز کنترل عملیات در هیوستون تگزاس آن را برای سرویس دهی به سه نفر برای مدت سه روز ارتقا داد. مشکل اصلی پیدا کردن راهی برای خوراندن کارتریج‌های تبدیل دی‌اکسید کربن ماژول فرماندهی به ماژول ماهنورد با امکاناتی که در اختیار داشتند بود. این سفر ناسا در سال ۱۹۷۰ به‌وقوع پیوست، و فضانوردان آن جیمز لاول، جک سویگرت و فرد هایسه بودند.
البته که جمله به‌یادماندنی «هیوستون، ما یه مشکلی داریم» شاید از عملیات فضایی واقعی آپولو ۱۳ در سال ۱۹۷۰ برگرفته شده باشد؛ اما این فیلم محصول ۱۹۹۵، که عنوانش با عنوان عملیات یکی است، بود که این جمله را بر سر زبان‌ها انداخت. این فیلم با بازی بازیگرانی همچون تام هنکس و اد هریس و کوین بیکن از سوی منتقدان تحسین شد و دو جایزه اسکار بهترین صدا و بهترین تدوین را دریافت کرد. خود فیلم هم طرفداران خود را دارد اما مخاطبان مدرن اگر بخواهند فیلمی درباره فضا ببینند، به فیلم‌هایی مثل «جاذبه» (Gravity) ساخته آلفونسو کوارون، «نخستین مرد» (First Man) شاخته دیمین شزل یا «میان‌ستاره‌ای» (Interstellar) ساخته کریستوفر نولان رجوع می‌کنند.
۵. «من دارم راه می‌رم اینجا» در فیلم «کابوی نیمه‌شب» (Midnight Cowboy)، دیالوگ معروف در فیلم‌ها
- سال اکران: ۱۹۶۹
- کارگردان: جان شلزینجر
- بازیگران: داستین هافمن، جان ویت، برندا واکارو، سیلویا مایلز، جان مک‌گیور
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: 89 از ۱۰۰
- خلاصه داستان: یک جوان تگزاسی به نیویورک می‌رود تا معاشر زنان ثروتمند شود و با جیب پر از پول به فلوریدا بازگردد؛ ولی آشنایی او با مردی مسلول باعث می‌شود که دوران سختی را بگذراند.
«من دارم اینجا راه می‌رم» جمله‌ای است که با نیویورک و فرهنگ شلوغ پلوغش عجین است، با این حال، شاید عده معدودی بدانند که این جمله از سینما آمده است. این جمله را امروز با ویدیوهای وایرال و ترندهای تیک تاک می‌شنویم، اما در واقع اولین بار این دیالوگ در فیلم برنده اسکار بهترین فیلم سال ۱۹۶۹ «کابوی نیمه‌شب»، درامی با بازی به یادماندنی داستین هافمن و جای وویت از زبان شخصیت داستین هافمن گفته شده است.
۶. «قدرت مسیح تو را ملزم می‌دارد» در فیلم «جن‌گیر» (The Exorcist)
- سال اکران: ۱۹۷۳
- کارگردان: ویلیام فریدکین
- بازیگران: الن برستین، ماکس فون سیدو، جیسون میلر، لی جی کاب، لیندا بلر، آیلین دیتز
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۷۸ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: در جرج تاون در حومه واشینگتن دی سی، کریس مک‌نیل، بازیگر زن تلویزیون، نگران سلامت دخترش، رِیگِن، است که دچار تشنج شدید شده و در رختخواب به خود می‌پیچد. پزشکان از درمان دخترک ناتوان‌اند تا وقتی که به کریس پیشنهاد می‌کنند از یک جن‌گیر کمک بگیرد.
بعید است هیچ مخاطب سینما به‌خصوص فیلم ترسناکی اسم «جن‌گیر» را نشنیده باشد؛ دلیلی وجود دارد که این فیلم ترسناک محصول ۱۹۷۳ ویلیام فریدکین یکی از ترسناک‌ترین فیلم تمام دوران به حساب می‌آید. این فیلم واقعاً ترسناک است. این فیلم که بر اساس رمانی به همین نام نوشته ویلیام پیتر بلاتی ساخته شده، که در نوشتن فیلمنامه هم نقش داشته است، داستان دختر جوانی را روایت می‌کند که وقتی شیطان روحش را تسخیر می‌کند، دچار تشنج و حملاتی وحشتناک می‌شود. مادر این دختر برای حل این مشکل سراغ دو کشیش که با بحران ایمان مواجهند می‌رود. این دیالوگ معروف در فیلم‌ها که در اینجا به آن اشاره شده است، در واقع از مراسم واقعی جن‌گیری کاتولیک‌ها می‌آید، اما جای شکی نیست که این فیلم آن را بر سر زبان‌ها انداخت، و آن را به نمادی برای ترساندن دیگران تبدیل کرد.
۷. «پول رو نشونم بده» در فیلم «جری مگوایر» (Jerry Maguire)، دیالوگ معروف فیلم‌ها
- سال اکران: ۱۹۹۶
- کارگردان: کامرون کرو
- بازیگران: تام کروز، جرمی سوارز، کوبا گودینگ جونیور، هایدن والش، ریگان گومز-پرستون
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۴ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: جری مگوایر مدیر برنامه موفق بازیکنان ورزشی است و همیشه به دنبال یافتن کارها و موکلانی پرسود است تا اینکه اتفاقی موجب می‌شود تا نگاهش به شغلش به عنوان یک مدیر برنامه تغییر کند. او با نوشتن گزارشی بیان می‌کند که بهتر است تعداد موکلان یک مدیر برنامه کاهش یابد تا او بتواند رابطه عمیق‌تری با هر یک از آنان برقرار کند. انتشار این گزارش زندگی جری را برای همیشه تغییر می‌دهد.
تام کروز بازیگر محبوب و مشهوری است و طبیعی است که بسیاری از جملات و مونولوگ‌هایش ورد زبان سینمادوستان شود. مثلاً خیلی‌ها این جمله او در فیلم اکشن «تاپ گان» (Top Gun) اصلی محصول ۱۹۸۶ را شنیده‌اند: «من سرعت می‌خوام». اما انتخاب ما برای این فهرست یکی از معروف‌ترین دیالوگ‌های او را در یکی از گمنام‌ترین فیلم‌هایش «جری مگوایر» است. جمله «پول رو نشونم بده» را او در این فیلم کامرون کرو فریاد می‌زند. امروز مدیران فروش امریکایی هر زمان که تحت فشار رسیدن به اهداف ماهانه‌شان هستند، این جمله را فریاد می‌زنند. در واقع، به لطف «جری مگوایر» این جمله تبدیل به فریاد همبستگی سرمایه‌داری شده است.
۸. «تو نمی‌تونی حقیقت رو تحمل کنی» در فیلم «چند مرد خوب» (A Few Good Men)
- سال اکران: ۱۹۹۲
- کارگردان: راب راینر
- بازیگران: تام کروز، دمی مور، جک نیکلسون، کوین پولاک، جی تی والش، جیمز مارشال، کوین بیکن، کیفر ساترلند
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۴ از ۱۰۰
- خلاصه داستان: یک وکیل نظامی به نام دنیل کفی از تعدادی تفنگداری نیروی دریایی که متهم به قتل هستند دفاع می‌کنند. آنها اظهار می‌کنند که تحت دستور عمل کرده‌اند.
باز هم فیلم دیگری از تام کروز که البته دیالوگ مورد نظر انتخابی ما برای این فهرست از دهان او نقل نمی‌شود. کروز در این فیلم نقش یک وکیل نظامی به نام سرگرد دنیل کافی را بازی می‌کند که باید از چند تفنگدار نیروی دریایی متهم به قتل دفاع کند. در یکی سکانس‌های پایانی فیلم، او در حال بازجویی از کلنل نیتان آر.جسپ که نقش‌اش را جک نیکلسون بازی می‌کند، است و از او می‌خواهد که «حقیقت» را بگوید. وقتی شخصیت نیکلسون در جوابش می‌گوید: «تو نمی‌تونی حقیقت رو تحمل کنی» یکی از به‌یادماندنی‌ترین لحظات در تاریخ سینما ثبت می‌شود. با اینکه این دیالوگ امروز معروف است، بسیاری شاید ندانند که از کجا آمده است. البته که «چند مرد خوب» که چهار نامزدی اسکار را دریافت کرده است، در زمان خود فیلم مهم و بزرگی بوده باشد، اما امروز بسیاری فقط آن را به خاطر این جمله به‌یادماندنی در خاطر دارند.
منبع: faroutmagazine
