۱۰ شاخص سلامتی که حتما باید دربارهی خودتان بدانید
زمان حال باید بیش از هر زمان دیگری مراقبت سلامتیمان باشیم و این کار با شناخت بدن بسیار سادهتر میشود. ممکن است قد، وزن، گروه خونی و برخی حالتهای استاندارد آمار سلامتی را بدانید، اما در حالت کلی چقدر بدنتان را میشناسید؟ در صورتی که چند آمار سلامتی را بشناسیم میتوانم وجود هرگونه مشکل در رابطه با سلامتی را تشخیص داده و ریشهیابی کنیم.
شناخت آمار سلامتی بدن فایدههای بسیاری دارد. متخصصان پزشکی میگویند از دهان، خالها، متابولیسم تا موارد دیگر ناحیهها و اعداد بسیاری وجود دارند که اطلاعاتی بیشتر از آنچه فکرش را بکنید مشخص کرده و به حداقل رساندن خطرات مربوط به سلامتی در آینده کمک میکنند.
با نظارت و مدیریت برخی چیزهایی که به ظاهر کوچک و بیاهمیت هستند، میتوانید اثر بزرگی روی سلامت و حال خوب خود داشته باشید. به گفتهی پزشکها، در بسیاری از موارد مربوط به سلامتی، تشخیص زودهنگام کلید اصلی است و بسیاری از ارزیابیها میتواند توسط خود فرد هم انجام شود.
۱. گروه خونی
دلیل اهمیت: اولین آمار سلامتی مربوط به گروه خونی است. نوع گروه خونی، خون را بر اساس وجود یا عدم وجود آنتیژنها (A یا B) یا وجود آنتیبادیها در سلول خونی دستهبندی میکند. دکتر الکساندرا کرپس (Alexandra Kreps) پزشک متخصص داخلی میگوید: «عامل Rh خون، پروتئینی است که در پوشش گلبولهای قرمز خون یافت شده و باعث مثبت بودن گروه خونی میشود.»
شناخت نوع گروه خونی به دلیل اینکه موقعیت بدن برای انتقال یا دریافت خون را مشخص میکند، مهم است. دکتر کرپس میگوید: «فردی که گروه خونیاش O منفی است، به دلیل عدم وجود آنتیژنهای A و B و عامل Rh میتواند به همهی انواع گروههای خونی، خون انتقال دهد، اما تنها از فردی که O منفی باشد میتواند خون دریافت کند. همچنین فردی که گروه خونی AB مثبت داشته و آنتی بادیهایی که با گروههای دیگر واکنش نشان دهند را نداشته باشد، میتواند از همهی گروههای خونی، خون دریافت کند، اما فقط به فردی که گروه خونیاش AB مثبت است میتواند خون انتقال دهد.»
علاوه بر این، به گفتهی دکتر کرپس تحقیقات نشان دادهاند که بین انواع گروه خونیهای مختلف و مشکلات مربوط به سلامتی ارتباط وجود دارد. به عنوان مثال گروه خونی O با خطر بیشتر زخم معده و احتمال کمتر انعقاد خون مرتبط است، در حالی که به ترتیب کاهشی، گروههای خونی AB ،B و A با خطر بیشتری در رابطه با احتمال ابتلا به سرطان پانکراس مواجه هستند. گروه خونی AB هم با خطر بیشتر ابتلا به زوال عقل و اختلالهای شناختی روبرو است.
در نهایت، دکتر کرپس اشاره میکند که برخی پزشکها نظریههایی را ارائه دادهاند که گفتهاند مرتبط کردن برخی گروههای خونی را با رژیمهای غذایی خاص موجب بهبود سیستم گوارش، افزایش انرژی، کمک به حفظ وزن خاص و کاهش خطر ابتلا به سرطان و بیماریهای قلبی و عروقی میشود.
کاری که باید انجام دهید: دکتر کرپس توصیه میکند در رابطه با این آمار سلامتی، برای تشخیص نوع گروه خونی خود از یک پزشک یا متخصص خونشناسی بخواهید گروه خونیتان را مشخص کنند. این کار به سادگی با آزمایش خون ساده مانند آزمایش شمارش کامل خون (CBC) انجام میشود.
در صورتی که در بیمارستان بستری شدید و به انتقال خون نیاز داشتید، به احتمال زیاد دوباره برای تائید گروه خونی از شما آزمایش گرفته خواهد شد یا در حالت اضطراری خون O منفی به شما تزریق خواهد شد زیرا به طور معمول کمترین خطر ایجاد واکنش با خون شما را در پی دارد.
۲. فشار خون
دلیل اهمیت: فشار خون دومین آمار سلامتی مهم است. دکتر مایکل باربر میگوید: «با وجود پیشرفتهای بسیار در طول دهههای گذشته، بیماریهای قلبی عروقی همچنان بزرگترین دلیل مرگومیر مردان و زنان هستند. در طی سالهای گذشته، تاکید بیشتری روی سلامت عمومی ایجاد شده است و با شناخت عددهای مربوط به فشار خون آغاز میشود.»
طبق گفتهی دکتر باربر، انجمن قلب آمریکا فشار خون طبیعی را به این صورت تعریف میکند: در صورتی که فشار خون سیستولیک یا انبساطی کمتر از ۱۲۰ میلیمتر جیوه و فشار خون انقباضی یا دیاستولیک کمتر از ۸ میلیمتر جیوه باشند، فشار خون طبیعی است. هنگامی که محدودهی سیستولیک از ۱۲۰-۱۲۹ میلیمتر جیوه بیشتر شده و فشار خون دیاستولیک طبیعی است، بالا میرود.
دکتر باربر میگوید فشار خون بالا بسیار واضح و مشخص است زیرا اغلب در مرحلههای مختلف ابتدا سیستولیک ۱۳۰-۱۳۹ یا دیاستولیک ۸۰-۸۹ و سپس در مرحلهی دوم سیستولیک بالای ۱۴۰ یا دیاستولیک بالای ۹۰ میتوانند احتمال خطر افزایش فشار خون، بیماری قلبی آترواسکلروز، حملهی قلبی یا سکته را افزایش دهند.
کاری که باید انجام دهید: اندازهگیری فشار خون در منزل امکانپذیر است. همچنین برای اندازهگیری فشار خون میتوانید به پزشک خود هم مراجعه کنید. دکتر باربر میگوید: «در حالت کلی فشار خون بالا بدون علامت است اما در صورتی که فشار خون بالاتر از ۱۸۰/۱۲۰ برود و فرد علامتهایی مانند درد قفسهی سینه، تنگی نفس، درد پشت، بیحسی، ضعف، تغییر در بینایی یا دشواری در صحبت کردن را تجربه کند، پایین آوردن فشار خون و انجام درمان فوری ضروری است.»
دکتر باربر هم مانند دکتر کرپس بر این باور است که باید نوع گروه خونی و اینکه گروههای خونی A، B و AB خطر بیشتری در رابطه با ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی دارند را بدانید.
۳. سطح کلسترول
دلیل اهمیت: دکتر باربر میگوید: «باید مواظب سطح بالای کلسترول باشید زیرا با وجود اینکه کلسترول برای زنده بودن ضروری است، مقدار زیاد آن میتواند بسیار مضر باشد به ویژه زمانی که فشار خون بالا هم داشته باشید. کلسترول به عنوان واحد سازندهی سلولها، هورمونهای خاص و تولید صفرا در کبد عمل میکند اما میزان بسیار زیاد آن میتواند منجر به تجمع پلاک در دیوارههای سرخرگها شود که به آن گرفتگی عروق هم میگویند.»
طبق گفتهی دکتر باربر، انجمن قلب آمریکا توصیه میکند که کلسترول کلی باید کمتر از ۲۰۰ میلیگرم در دسیلیتر باشد. مرز حد بالای کلسترول ۲۴۰ میلیگرم در دسیلیتر است. هرچیزی بالای این مقدار کلسترول بالا محاسبه میشود اما این پارامترها اغلب برای افرادی که در معرض بیمارهای قلب و عروق هستند بسیار بالا شناخته میشوند.
دکتر باربر میگوید در حالت مطلوب باید کلسترول لیپوپروتئین با وزن معمولی پائین (LDL) یا کلسترول بد کمتر از ۱۰۰ میلیگرم در دسیلیتر بوده و کلسترول لیپوپروتئین با غلظت بالا (HDL) یا کلسترول خوب اغلب بالاتر از ۶۰ میلیگرم در دسیلیتر باشد.
کاری که باید انجام دهید: به گفتهی دکتر باربر لیپیدها میتوانند با استفاده از آزمایش خون ساده اندازهگیری شوند. این اعداد میتوانند به کمک تغییر سبک زندگی مانند اجتناب از سیگار کشیدن، ورزش کردن و داشتن رژیم غذایی سالم کاهش پیدا کنند، در صورتی که تغییرهای سبک زندگی کافی نبودند، درمانهای کاهش سطح کلسترول یا مکملها میتوانند کمککننده باشند. در خصوص انتخاب بهترین روش کاهش سطح کلسترول در شرایط خاص با پزشک خود صحبت کنید.
۴. سطح تری گلیسیرید
دلیل اهمیت: کارشناسها میگویند تریگلیسیریدها سومین عاملی هستند که هنگام ارزیابی خطر بیماریهای قلبی باید در نظر گرفته شوند. بر اساس گفتههای دکتر استیون گاندری (Steven Gundry) پزشک جراح قلب، تری گلیسیریدها اغلب اولین شکل چربی هستند که از سوختوساز شکر و نشاسته به وجود میآیند.
تریگلیسیریدها باعث افزایش کلسترول بد، به ویژه کلسترولهای با غلطت کم و اکسید شده که فرایند گرفتگی رگها را آغاز میکنند. هرچقدر میزان تریگلیسیرید بالاتر باشد، پتانسیل تجمع که میتواند منجر به بیماری قلبی شود بیشتر است. با افزایش تری گلیسیرید، کلسترول خوب کم شده و خطر بیماری بیشتر میشود.
دکتر گاندری میگوید:«بیشتر آزمایشگاههای پزشکی حد بالای ۱۵۰ یا ۱۰۰ را در نظر میگیرند. اگرچه با توجه به تجربهی ۲۵ سالهام در پیشگیری از بیماریهای قلب و عروق، تری گلیسیرید برای بیشترین تاثیر باید بین ۴۰-۵۰ باشد.»
کاری که باید انجام دهید: دکتر گاندری پیشنهاد میکند تری گلیسیرید را توسط یک پزشک اندازهگیری کنید. اگر سطح انسولین خود را هم با آن اندازه بگیرید، بسیار ایدئال خواهد بود. سطح انسولین ناشتا سادهترین روش ارزیابی مقاومت انسولین، عامل محرک دیابت و پیش دیابت است. انسولین بالا به خودی خود تکثیر عضلات صاف در دیوارهی رگهای خونی را تشدید میکند. کاهش مصرف کربوهیدراتهای ساده شامل غلات و میوهها میتواند به کاهش این عدد کمک کند.
۵. سوختوساز و سطح تیروئید
دلیل اهمیت: دکتر سین بورک (Sean Bourke) میگوید: «سوختوساز تحت تاثیر سطح هورمونها قرار دارد؛ به گونهای که عامل اصلی متابولیسم بدن، هورمون تیروئید است.»
دکتر بورک میگوید: «سطح تیروئید اغلب با افزایش سن، کاهش مییابد و این روند از میانهی ۳۰ سالگی آغاز میشود. حتی سطوح پائینتر از حد طبیعی این هورمون میتوانند باعث بروز مشکل در کاهش وزن، کاهش انرژی، خلقوخوی پائین، مه مغزی، فراموشی، احساس سرما، یبوست یا نشانههای دیگر شده و علاوه بر این، افزایش کلسترول، خطر ابتلا به بیماری قلبی، کاهش کارایی قلب و خطر بالاتر مرگ را به همراه دارند.»
کاری که باید انجام دهید: دکتر بورک توصیه میکند برای شناخت بهتر عملکرد تیروئید، از سن ۴۰ سالگی هر سال آزمایش تیروئید انجام دهید.
به صورت ایدئال، پنل آزمایش باید شامل T3 آزاد، TSH (هورمون محرک تیروئید) و T4 آزاد باشد. دکتر بورک میگوید: «اگرچه همیشه این روند وجود ندارد اما سطوح T3 آزاد بسیار مهم هستند زیرا نوعی از تیروئید است که به گیرندههای اندام هدف متصل میشود و میزان کمتر از سطح نرمال آن اغلب با بروز نشانههایی که در بالا گفته شد همراه است.»
دکتر بورک میگوید: «در صورتی که متوجه شدید سطح T3 آزاد بدنتان پائین است، درمان هورمونی تیروئید T4 و T3 میتواند به افزایش آنها کمک کند. علاوه بر بهبود کیفیت زندگی، درمان این مساله میتواند به بهبود وضعیت کلسترول و عملکرد قلب کمک کرده و خطر حملهی قلبی را کاهش دهد. اطمینان حاصل کنید که آزمایشهای بعدی را برای تائید سطح بهینه و بهبود نشانهها انجام دهید.»
۶. وضعیت دهان
دلیل اهمیت: طبق گفتهی دکتر Marc Lazare دندانپزشک در نیویورک، ارتباط اساسیای بین دهان و سایر قسمتهای بدن وجود دارد و بسیاری از بیماریهای سیستمیک ریشه در دهان دارند.
دکتر لزیر (Lazare) میگوید: «تحقیقات به این نتیجه دست پیدا کردهاند که باکتریهای موجود در پلاک با بیماری قلبی مرتبط هستند و افرادی که به بیماری لثه مبتلا هستند دو برابر بیشتر از خطر حملهی قلبی کشنده رنج برده و نزدیک به سه برابر بیشتر از افراد بدون بیماری لثه در معرض خطر سکته قرار دارند. باکتریهای موجود در دهان باعث تجمع پلاکتها در جریان خون و تشکیل لختههای خونی شده که میتوانند رگهای خونی را مسدود کرده و دریچههای قلب را با مشکل مواجه کنند.»
دکتر لزیر میگوید: «مطالعههای بیشتر همچنین نشان دادهاند که در صورتی که سیگار بکشید، بیماری دهان همچنین میتواند باعث تشدید دیابت شده، جریان تغذیهرسانی به بدن و حذف مواد زائد از آن را کاهش داده و منجر به تضعیف مقاومت دهان و بافت استخوانی در برابر گسترش عفونت شده که در صورت نادیده گرفتن، مشکلات سلامتی جدی بسیار دیگری را در پی خواهد داشت. افرادی که دیابت دارند، همچنین بیشتر از حد معمول در معرض خطر بیماریهای لثه قرار دارند.»
کاری که باید انجام دهید: برای به حداقل رساندن تجمع پلاک، دکتر لزیر توصیه میکند که از خوب و موثر بودن شیوهی مسواک زدن خود مطمئن شوید، حداقل دو بار در روز مسواک بزنید، از دهان شویه و نخ دندان به شیوهی صحیح و اصولی استفاده کرده و برای بررسی سالیانهی دندانهایتان به دندانپزشک مراجعه کنید.
دکتر لزیر میگوید: «در صورتی که به دیابت مبتلا هستید، باید بیشتر به دندانپزشک مراجعه کنید (هر سه تا شش ماه). اطمینان حاصل کنید که دندانپزشک خود را از داروهایی که برای درمان بیماری خود استفاده میکنید، مطلع سازید؛ زیرا این داروها ممکن است باعث کاهش جریان بزاق شده و بر دهان و لثه اثر منفی بگذارند. در صورتی که جریان بزاقتان کاهش یافته است، تا جای ممکن به آب رسانی توجه داشته باشید.»
علاوه بر این باید از سایر عاملهای خطر مانند سیگار هم دوری کنید.
۷. خالها
دلیل اهمیت: در رابطه با خال که یک آمار سلامتی مهم دیگر است، استیون گرین بام (Steven Greenbaum) پزشک متخصص پوستومو دارای بورد تخصصی در فیلادلفیا میگوید: «خالها که اغلب به صورت رنگی روی پوست ایجاد میشوند، بسیار رایج هستند و از کودکی و در ۲۵ سال اول زندگی افراد ظاهر میشوند. شکل خالها اغلب متقارن است و در طی سالها به همان شکل باقی میماند.»
طبق صحبت دکتر گرین بام خالهای غیرمعمول که دیس پلستیک هم نامیده میشوند، باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرند. او همچنین اشاره میکند که مطالعات نشان دادهاند که برخی انواع سرطانهای پوست ریشه در خالهای غیرمعمول دارند که اغلب ویژگیهای نامنظمی مانند حاشیههای ناهموار و تغییر شکل و رنگ در طول زمان دارند.
هر چقدر تعداد این خالها بیشتر باشد، خطر جدیتر است. درکتر گرین بام میگوید: «تعداد معینی از خالهای غیرمعمول بالینی به ملانوم یا سرطان پوست بدخیم تبدیل میشوند، بنابراین افرادی که خالهای زیادی دارند از نظر آماری شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان پوست دارند که در صورت پیشرفت میتواند کشنده شود. کسانی که تعداد ۱۰ یا بیشتر خال غیرمعمول دارند اغلب ۱۲ برابر بیشتر در معرض خطر ملانوم قرار دارند.»
کاری که باید انجام دهید: دکتر گرین بام بر اهمیت شناخت و توجه به تفاوتها در بدن تاکید میکند. به طور ایدئال باید به صورت منظم و ماهانه با دقت پوست خود را بررسی کنید. باید در پوست خود به دنبال هر چیز جدید، تغییر یافته یا غیرمعمول باشید. مسالههای خاصتر شامل زخمهایی است که پس از سه هفته بهبود پیدا نمیکنند و به خارش، پوسته شدن و خونریزی ادامه میدهند یا خالهایی که اندازهی آنها بزرگتر شده و مرواریدی، شفاف، قهوهای، سیاه یا چند رنگ به نظر میرسند.
سازمان سرطان پوست توصیه میکند که هر سال برای معاینهی تخصصی به یک متخصص پوست مراجعه کنید. دکتر گرین بام میگوید افرادی که سابقهی شخصی یا خانوادگی از خالهای غیرمعمول یا ملانوم دارند باید بیشتر به پزشک متخصص پوست مراجعه کنند.
در این میان، از پوست خود مراقبت کنید. دکتر گرین بام استفاده از ضدآفتاب با SPF 15 یا به صورت ایدئال، SPF 30 یا بالاتر را برای گذراندن زمان بیشتر در بیرون از منزل توصیه میکند. همچنین بر این باور است که باید از لباسهای محافظ در برابر آفتاب، کلاه با لبههای پهن و عینک آفتابی ضد اشعهی UV برای محافظت کامل از پوست استفاده کرد.
پیش از بیرون رفتن از منزل از ضد آفتاب استفاده کنید و به خاطر داشته باشید روی نواحی خاصی از بدن مانند گردن، گوش، دستها و پاها هم در زمان اوج تابش آفتاب که اغلب بین ساعت ده صبح تا چهار بعدظهر است، ضد آفتاب بزنید.
۸. انحنای ستون فقرات
دلیل اهمیت: انحنای ستون فقرات یک آمار سلامتی دیگر است که باید از آن مطلع باشید. مطابق گفتهی استیون ناف (Steven Knauf) نزدیک به سه درصد جمعیت ایالات متحدهی آمریکا به اسکولیوز (انحنای ستون فقرات) مبتلا هستند. اغلب افراد مبتلا به اسکولیوز نوع متوسط این اختلال را دارند اما بدتر شدن شرایط میتواند باعث ناهمواری باسن، شانهها، دندههای برجسته و حتی جابهجایی کمر شده و مشکلات اساسی کمر و از دست دادن تعادل و قابلیت تحرک را به وجود آورد.
دکتر ناف میگوید عوارض این اختلال میتواند به ریه و قلب هم برسد؛ زیرا قفسهی سینه به اندامها فشار آورده و باعث دشوار شدن تنفس و پمپاژ قلب شود.
کاری که باید انجام دهید: در حالی که دکتر ناف میگوید هیچ درمان شفافی به غیر از معیارهای درمان تهاجمی برای اسکولیز وجود ندارد، اما ممکن است راههایی برای ایجاد آرامش و بهبود کیفیت زندگی افراد تحت تاثیر وجود داشته باشد.
در صورتی که شک دارید که به اختلال انحنای ستون فقرات دچار هستید، دکتر ناف توصیه میکند که به یک متخصص کایروپراکتیک (شکستهبندی) مراجعه کنید تا درجهی انحنا را تشخیص داده و برنامهی درمان تخصصی به شما بدهد.
افرادی که کمتر از ۴۰ درجه انحنا دارند، باید درمان کایروپراکتیک را برای دریافت درمان آرام، غیرتهاجمی و غیر اعتیادآور برای کمک به رفع، کاهش یا به تاخیر انداختن انحنای بیشتر در ستون فقرات به کار گیرند.
۹. شدت سردردها
دلیل اهمیت: در رابطه با این آمار سلامتی، دکتر ژوزه پوزاس (José Posas) پزشک متخصص مغز و اعصاب میگوید: «سردردها میتوانند از آزاردهنده تا وحشتناک با علامتهای رایج سردرد شامل درد ملایم سر تا میگرن ناتوانکننده دستهبندی شوند.» همچنین وی اشاره میکند که هنگامی که علائم دیگر هم رخ میدهند، سردردها میتوانند نشاندهندهی مسالهای جدیتر یا تهدیدکننده باشند.
دکتر پوزاس اشاره میکند که نشانههای نگرانکننده شامل از دست دادن کنترل روده، نابینایی، افتادگی صورت، ضعف دست یا پا و از دست دادن قابلیت گفتار، درک زبان یا خواندن هستند. در صورت داشتن بی حسی یا گزگز یک طرف صورت، دست یا پا ممکن است لازم باشد به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشکی که شما را معاینه میکند دربارهی نوع درمان تصمیم میگیرد یا در صورتی که نشانههای هشداردهندهی بالا را داشتید، ممکن است بخواهند از تکنیکهای تصویربرداری از مغز برای بررسی مسائلی مانند سکتهی مغزی یا اماس استفاده کنند.
کاری که باید انجام دهید: دکتر پوزاس میگوید بهترین دفاع این است که دشمن را بشناسید. از یک کاغذ و خودکار یا یک اپلیکیشن دیجیتال برای کمک به ردیابی عاملهای محرک سردرد، تعداد تکرار، شدت، مدت و موقعیت آنها استفاده کنید.
زمانی که عاملهای محرک سردرد را شناختید، در صورت امکان به دنبال کاهش آنها باشید. درکتر پوزاس میگوید: «در صورتی که بیش از یک بار در هفته سردرد دارید برای بررسی گزینههای درمان سردرد یا میگرن خود به یک متخصص سردرد مراجعه کنید و زمانی که هر کدام از نشانههایی گفتیم را به صورت ترکیبی داشتید، به صورت فوری به دنبال درمان پزشکی باشید.»
۱۰. سطح گلوکز خون
دلیل اهمیت: در مورد این آمار سلامتی، رابی باربارو (Robby Barbaro) پزشک متخصص دیابت میگوید: «حفظ گلوکز خون در محدودهی سالم (۷۰ تا ۱۴۰ میلیگرم بر دسیلیتر) برای محافظت از بافتهای بدن در برابر آسیب گلوکز خون بالا بسیار مهم است. سطح بالای گلوکز خون که با عنوان هایپرگلیسمی هم شناخته میشود میتواند باعث ایجاد التهاب و آسیب به رگهایی که خون را به اندامهای حیاتی میرسانند شود. میزان ۲۰۰ میلیگرم بر دسیلیتر یا بالاتر گلوکز خون نشاندهندهی دیابت است. هایپرگلیسمی منجر به عوارض بیشتری شامل بیماری قلبی، سکته، بیماری اساسی کلیه، نوروپاتی، کبد چرب، تنبلی تخمدان و بسیاری بیماری دیگر میشود.»
کای که باید انجام دهید: طبق گفتهی باربارو، انجام آزمایش سطح گلوکز خون در منزل به سادگی با استفاده از یک گلوکز سنج خون که از داروخانه میتوان تهیه کرد، قابل انجام است. بهترین زمان برای انجام این آزمایش دو ساعت بعد از خوردن غذای سالم است که توانایی بدنتان را برای سوخت گلوکز مشخص میکند. در صورتی که نتیجهی آزمایش بالای ۱۴۰ میلیگرم بر دسیلیتر باشد باید به پزشک خود مراجعه کنید. این کار برای همهی افراد و حتی کودکان است.
باربارو خاطر نشان میکند افرادی که وزن بالاتری دارند در معرض خطر بیشتری از اختلال تحمل گلوکز هستند. کاهش مصرف غذاهای با چربی بالا مانند گوشت قرمز، مرغ و تخممرغ و افزایش مصرف غذاهای گیاهی، کم چرب و کامل عملکرد کبد و سلولهای ماهیچه را بهبود بخشیده و منجر به کاهش گلوکز خون در کوتاه مدت یا بلند مدت شود.
در پایان
در این مطلب با ۱۰ آمار سلامتی که باید دربارهی بدن خود بدانیم آشنا شدیم. شما تا چه اندازه با بدن خود و چند آمار سلامتی معرفی شده آشنا هستید؟
منبع: Real Simple