۱۰ کتاب نویسندههای زن ایرانی که به زبان انگلیسی ترجمه شدهاند
نویسندههای زن در طول تاریخ ادبیات کشور ما آثار فاخری تولید کردند که با خواندن کتابهای آنها احساس میکنیم که باید خوانندههای بیشتری در جهان از وجود آنها آگاه بشوند. ولی چندین کتاب زنان ایرانی با ترجمه انگلیسی در کشورهای دیگر به چاپ رسیدهاند که باعث دیده شدن بیشتر ایران در عرصه بین المللی شدهاند. این لیست شامل ۱۰ رمان نوشته شده توسط زنان نویسندهی ایرانی است که به قدری موفق بودهاند به زبان انگلیسی ترجمه شدهاند و در سطح جهانی به چاپ رسیدهاند. معرفی این آثار بهانهای است که مانند تمام زنهای فیلسوف و نویسندهی بزرگ تاریخ که در جهان مشهور هستند، ما نیز نویسندگان زن خود را در سطح جهانی با افتخار مطرح کنیم. اگر دوستی خارجی زبان دارید که علاقهمند است با قلم نویسندگان زن ایرانی آشنا بشود ولی توانایی خواندن زبان فارسی را ندارد، این کتابها بهترین راه برای ورود او به جهان ادبیات ایرانی است.
۱۰- Drowned (اهل غرق)
اثری جذاب و در عین حال دردناک نوشتهی نویسندهی معاصر زن ایرانی منیرو روانیپور، روایتی است با شیوهی رئالیسم جادویی که دورهی تلخی از تاریخ ایران را به روشی نو و جذاب بازگو میکند. این اثر با ترجمهی محمدرضا قانونپرور بخاطر خاص بودن و قلم شیوای منیرو روانیپور، در لیست کتاب زنان ایرانی با ترجمه انگلیسی قرار گرفته است. داستان «اهل غرق» در مورد زندگی یک خانواده در شهری ساحلی در جنوب غربی ایران حدود یک سال پس از جنگ ایران و عراق است. این منطقه بخاطر آسیبهای جنگ تقریبا رو به ویرانی است. اهالی آن شهر ساحلی که فرهنگی عجیب و غنی دارند، تحت تأثیر جادوی دریا قرار گرفتهاند و زندگی آنها با دنیای جادویی افسانههای جنوب ایران عجین شده است.
۹- The Book of Fate (سهم من)
اثری جذاب از نویسنده معاصر ایرانی پرینوش صنیعی که نام آن در نسخهی انگلیسی توسط سارا خلیلی «The Book of Fate» ترجمه شده است. داستانی در مورد مادر بودن، دختر ر بودن و در کل درمورد زن بودن است. نویسندهی این کتاب برای این اثر چندین جایزهی بینالمللی را دریافت کرده است. داستان درمورد معصومه است؛ یک شاگرد موفق و درسخوان که عاشق مردی که در نزدیکی داروخانهی مدرسهی او کار میکند میشود؛ ولی این عشق با مخالفت سرسختانهی خانوادهی خود مواجه میشود. پرینوش صنیعی با قلم خود، یک پیوند عاطفی بین مخاطب و شخصیت اصلی ایجاد میکند و در این میان حقایقی زیرین از جامعه را به تصویر میکشد.
۸- Being Forty (چهل سالگی)
اثری دیگر در مجموعه کتاب زنان ایرانی با ترجمه انگلیسی، رمان زیبای ناهید طباطبائی توسط امیر مرعشی ترجمه شده و توسط نشر آفتاب به چاپ رسیده است. داستان «چهل سالگی» درمورد زنی است که بحران میانسالی خود را میگذراند. آلاله که در گذشته نوازندهی ویالون سل بوده، هم اکنون در دوران میانسالی در تالاری بزرگ کار میکند. آلاله زن موفقی است و زندگی خوبی را در کنار خانوادهی خود دارد. ولی در تولد چهلسالگی خود، ناخواسته به یاد گذشتهی خود میافتد. مشکلات حال حاضر زندگی او با خاطرات دلپسندش از گذشتهای که با معشوق قدیمی خود داشته تداخل پیدا میکند. بحران میانسالی اتفاقی است که تمام افراد در هرجای دنیا بالاخره آن را تجربه میکنند؛ ولی شکلی که ناهید طباطبائی این تجربه را به تصویر میکشد، یک دریچهی جذاب به زندگی زنان مدرن در ایران است.
۷- From The Devil Learned and Burned (از شیطان آموخت و سوزاند)
«از شیطان آموخت و سوزاند» اثری زیبا از فرخنده آقایی است که توسط مهران تقواییپور به زبان انگلیسی ترجمه شده است. این کتاب، داستان زنی عجیب را روایت میکند. ولگا یک زن تحصیلکردهی عاشق هنر است که از تبار ارمنی است که در اواخر دههی هفتاد شمسی، بخاطر بیخانمان بودن در هر مکانی که بتواند ساکن میشود. از یادداشتهای او، مخاطب با روابط او، جامعه اطرافش، روشهای کسب درآمدش و اینکه چگونه در نهایت همه چی دست به دست هم داده تا زندگی او از هم فرو بپاشد آشنا میشود. کتاب در حالت دفترچه خاطرات است و ما هیچوقت نمیدانیم که میتوانیم حرفهای او را باور کنیم یا اعترافاتش صرفا بخاطر قوه تخیل او است. این تنش و نامطمئن بودن در تمام لحظات کتاب حضور دارد و مخاطب را با خود همراه میکند.
۶- Winter Sleep (خواب زمستانی)
گلی ترقی یکی از مشهورترین نویسندههای ایرانی است که قلم ساده و خاطرهنویس او در قالب داستان کوتاه و اقتباسهایی که از کتابهای او در سینما شده، باعث شهرتش در ادبیات کشور ما شده است. کتاب «خواب زمستانی» او که شاید معروفترین اثر او باشد، مجموعهی ده داستان کوتاه است که هرکدام به شکلی به همدیگر مربوط هستند. یک پیرمرد، زمانی به دوستان دوران مدرسهی خود قول داده که تا ابد در کنار یکدیگر باشند؛ ولی با گذشت سالها، سرنوشت این دوستها از یکدیگر جدا شده و هرکدام مسیر خود را رفتهاند. هر فصل داستان سرنوشت یکی از این دوستها را روایت میکند و ما با بخشهای متفاوتی از فرهنگ و تاریخ ایران آشنا میشویم. در نهایت تمام این داستانها، یک تصویر کلی از زندگی ایران را به ما نشان میدهد. این کتاب توسط خود گلی ترقی به انگلیسی ترجمه شده و در آثار کتاب زنان ایرانی با ترجمه انگلیسی قرار گرفته است.
۵- In Case of Emergency (نگران نباش)
داستانی زیبا و تکاندهندهی «نگران نباش» به قلم مهسا محبعلی که در نسخهی ترجمه شدهی خود توسط مریم رحمانی با نام «In Case of Emergency» نامگذاری شده، از برترین آثار نوشتهی زنان معاصر ایران است که با افتخار جزو لیست کتاب زنان ایرانی با ترجمه انگلیسی قرار میگیرد. این رمان جایزهی بهترین رمان بنیاد گلیشری و همچنین جایزهی برندهی دهمین دوره جایزهی منتقدان و نویسندگان مطبوعات را در کارنامهی خود دارد. پس از زلزلهای هولناک که تهران را در آستانه نابودی قرار داده، تمام ساکنین تهران به دنبال راهی برای زنده ماندن هستند به غیر از شادی؛ دختری معتاد که با وجود اصرار خانوادهی خود، تمایلی به ترک خانه ندارد و در جهان مملو از توهمات خود پس از مصرف مواد به سر میبرد. این داستان روایتی تلخ از سردرگمی جوانهای ایرانی را برای مخاطب به تصویر میکشد.
۴- Year of the Tree (سال درخت)
این رمان نوشتهی نویسندهی معاصر زن ایرانی ضحی کاظمی است که با ساختاری جذاب، زندگی یک خانوادهی ایرانی را نسل به نسل روایت میکند. این اثر توسط کارولاین کراسکی، یکی از بهترین مترجمهای ادبیات معاصر از فارسی به زبان انگلیسی ترجمه شده است. داستان از دیدگاه دوم شخص روایت میشود. پریسا تصمیم به مهاجرت دارد و برادر کوچک او که سندروم داون است، درکی از اتفاقاتی که در اطراف او در حال افتادن است ندارد و این شرایط را برای پریسای درمانده که تنها سرپرست او است مدام سختتر میکند. در میان تلاش او برای مهاجرت، او کم کم با تاریخچهی گذشتهی خانوادهی خود آشنا میشود و شناختی بیشتر از خانوادهی خود پیدا میکند. با اینکه نویسندهی این اثر بیشتر در مبحث نویسندگی آثار ژانری مانند علمی تخیلی و فانتزی در ادبیات ایران فعالیت دارد، این کتاب او در دستهبندی رئالیسم جادویی قرار میگیرد و به مخاطب خود تصاویری از نسل خانوادههای ایرانی در طول دورانهای مختلف ایران را نشان میدهد.
۳- The Things We Left Unsaid (چراغها را من خاموش میکنم)
کتاب «چراغها را من خاموش میکنم» اثر زویا پیرزاد به آلمانی، ترکی، یونانی، فرانسوی، چینی و نروژی ترجمه شده و بدیهی است که این اثر او در آثار کتاب زنان ایرانی با ترجمه انگلیسی نیز قرار دارد. تنها تفاوت نسخه اصلی و نسخهی ترجمه شده به انگلیسی آن توسط فرانکلین لوئیس «Things We left Unsaid» نامگذاری شده است. داستان درمورد یک خانوادهی ارمنی در آبادان است. مادر این خانواده از زندگی یکنواخت خود خسته شده است و تشنهی یک تغییر در زندگی خودش است. در تصورات خود، او با همسایه به همسرش خیانت میکند و زندگی مهیجی دارد. در عین حال شرایط پیچیده و ترسناک سیاسی زمان توسط همسر او کم کم به زندگی آنها وارد میشود.
۲- My Bird (پرندهی من)
اثری زیبا از فریبا وفی که توسط مهناز کوشا و نسرین جول به انگلیسی ترجمه شده، روایتی است از زنی که میخواهد در کنار همسر خود بماند، درحالی که همسر او تمام فکر و ذکرش ترک کردن او است. شخصیت اصلی که نامی ندارد، هیچوقت برای چیزی در زندگی خود نجنگیده است و بزرگترین لذت او، خانهی کوچکی است که با همسر خود خریده و در آن زندگی میکند؛ ولی حالا همسر او اصرار دارد که خانه را فروخته و مهاجرت کند. تصویری زیبا از پیچیدگیهای زندگی در ایران مدرن برای زنها در این کتاب به تصویر کشیده میشود که جایزه بهترین رمان هوشنگ گلشیری و جایزه سومین دوره جایزه ادبی یلدا را نیز در کارنامهی خود دارد. این رمان کوتاه ولی زیبا است و لیاقت اینکه در آثار کتاب زنان ایرانی با ترجمه انگلیسی باشد باشد تا در عرصه بین المللی بیشتر دیده بشود را کاملا دارد.
۱- Savushun (سووشون)
قرار گرفتن سووشون، اثر سیمین دانشور که بسیاری آن را اولین رمان جدی ایرانی میدانند در لیست کتاب زنان ایرانی با ترجمه انگلیسی، امری کاملا طبیعی است. این اثر فاخر سیمین دانشور تا به امروز به هفده زبان زندهی دنیا ترجمه شده است. این شاهکار ادبیات ایران با اسم «Savushun: A Novel about Modern Iran» توسط محمدرضا قانونپرور به زبان انگلیسی ترجمه شده و در مجموعهی Persian Classics چاپ شده است. داستان «سووشون» در شیراز روایت میشود. در دورانی که ایران تحت مستعمرهی انگلیس بوده و ایرانیها در شرایط خاصی زندگی میکردند. این رمان فشارها و زورگوییهای زمان خود را از طریق روایتی زیبا و دلنشین برای مخاطب خود مطرح میکند. داستان درمورد زری است. شوهر زری صاحب ملک است و علاقهای به همکاری با انگلیسیها ندارد؛ و بخاطر این مقاومتها به قتل میرسد. داستان با درونمایههای نمادین، اثری رئالیستی و در عین حال سمبلیک است و با الهام از داستان سیاوش در شاهنامه نوشته شده است.
منبع: Electric Literature