هوای پس از باران آنقدرها هم دو نفره نیست

در دفتر دیجی‌کالا مشغول کار بودم که عطر هوای بارانی، توجه‌ام را به خودش جلب کرد. برای چند دقیقه کارم را تعطیل کردم تا به حیاط دیجی‌کالا بروم و به‌قول معروف از عطر دل‌انگیز هوای دو نفره‌ی پاییزی لذت ببرم. هوایی که هر کس به نوعی از آن استفاده می‌کند؛ یکی دوست دارد در این هوا چند نخ سیگار بکشد، بعضی‌ها کتاب خواندن روی کاناپه‌ی منزل‌شان را ترجیح می‌دهند و عده‌ای هم از پیاده‌روی زیر نم نم باران لذت می‌برند.

اما تا به‌حال به این فکر کرده‌اید که عطر لذت‌بخش و تمیز پس از باران، از کجا تولید می‌شود؟ معمولا هم این عطر در باران‌های پاییزی مهر و آبان بیش‌ترین غلطت را دارد. مختص مکان‌ خاصی هم نیست و در همه‌ جای جهان، تجربه کردن‌اش امکان‌پذیر است. اما آیا واقعا تنفس عمیق در چنین شرایطی، طبق باور عام، کار مفید و مفرحی‌ است؟

بحث را به‌شکل فنی‌تر شروع می‌کنم. نتایج تحقیقات چندین موسسه و وب‌سایت تخصصی نشان داده که بیش‌ترین میزان عطر این هوا، به‌خاطر وجود «ازون» (Ozone) است. در هوای عادی، اتم‌های اکسیژن به صورت دو جفتی وجود دارند؛ ولی ‌وقتی این جفت از هم جدا شوند، هر اتم اکسیژن به جفت دیگری می‌چسبد و تشکیل یک مولکول ازون یا O3 می‌دهد. ازون خاصیت تصفیه کنندگی زیادی دارد و به همین دلیل، پس از باران، هوای آلوده، پر از دود و راکد را تمیز می‌کند. به طور کلی، تنفس ازون بسیار خطرناک است و می‌تواند ریه‌های‌تان را به راحتی از بین ببرد. ولی حجم اندک ازونی که بعد از باران ایجاد می‌شود، خطر زیادی ندارد و تنفس آن در مقابل لذتی که ایجاد می‌کند، کاملا ارزش دارد. در حقیقت عطری که در این شرایط از آن لذت می‌بریم، عطر هوای تصفیه شده‌ی بدون آلودگی است.

قسمت دوم کمی جذاب‌تر است. در تمام خاک‌های زمین، نوعی باکتری به نام «اکتینومایست» (Actinomycetes) وجود دارد. این باکتری‌ها تنها در خاک مرطوب فعالیت می‌کنند و هنگامی که خاک خشک است، غیرفعال می‌شوند. پس از باران و هنگامی که خاک مجددا مرطوب می‌شود، باکتری‌های مجددا وارد خاک و هوا می‌شوند. پس قسمت دیگری از هوای خوش عطری که پس از باران تنفس می‌کنیم، باکتری‌های جدیدی هستند که مشغول فعالیت شده‌اند.

خب پس ‌وقتی در چنین شرایط جوی ‌نفس‌های عمیق ‌می‌کشیم، در واقع ریه‌های‌مان را از ازون و باکتری پر می‌کنیم.

دوره و زمانه‌ی عجیبی شده. برای سالم زیستن باید حواس‌مان به همه جا باشد. چون هر روز گروهی محقق از ناکجا آباد خبر می‌دهند که تهدیدی جدید برای بشریت به وجود آمده؛ تهدیدی که تا همین چند روز پیش کلی هم مفرح و لذت‌بخش به‌نظر می‌رسید. بعد از بحران‌های قلیان‌، گوشت قرمز ‌فرآوری شده و Clash of Clans این هم از وضعیت هوای دل‌انگیز پاییزی!