گذشته و حال ۱۷ شرکت اینترنتی برتر دهه ۹۰ میلادی

حباب دات-کام (یک حباب اقتصادی در خلال سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰) دوره‌ای را پدید آورد که باعث درخشش ستاره بخت و اقبال شرکت‌های تکنولوژیک اینترنتی شد. یک درخشش سریع و کوتاه. در این دوره شرکت‌های مدرن اینترنتی زیادی تاسیس شدند، در دوره‌ای کوتاه سودهای بسیار کسب کردند و افزایش قیمت سهام‌شان را دیدند اما با ترکیدن حباب در سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۱ آسیب‌های بسیاری متحمل شدند و بعضا کاملا شکست خوردند. ریشه‌های بسیاری از شرکت‌های بزرگ تکنولوژیک را باید در این دوره جست و جو کرد. در واقع گرچه بسیاری از این شرکت‌ها در توسعه کسب و کار خود ناکام ماندند اما مقدمات حضور شرکت‌های بزرگ و قدرتمند امروزی را فراهم آوردند.

در این نوشته قصد داریم تعدادی از بزرگترین شرکت‌هایی که در این سال‌ها پاگرفتند را بررسی کنیم و ببینیم بازیگران کلیدی آن دوره در حال حاضر چه شرایطی دارند؟

۱- Broadcast.com

این شرکت در حوزه رادیوی اینترنتی فعالیت می‌کرد. با نام AudioNet در سال ۱۹۹۵ شروع به کار کرد و نهایتا در سال ۱۹۹۹ با قیمت ۵.۷ میلیارد دلار به یاهو فروخته شد. سه موسس این شرکت در پی فروش آن میلیاردر شدند و در حوزه‌های متفاوتی به سرمایه‌گذاری پرداختند.

۲- GeoCities

یک سرویس میزبانی وب و مسئول طراحی بسیاری از سایت‌هایی که در پایان دهه نود می‌دیدیم و طراحی ضعیف و عجیبی هم داشتند. این شرکت در سال ۱۹۹۴ تاسیس شد، در سال ۱۹۹۸ عرضه عمومی سهام را تجربه کرد و یک سال بعد بوسیله یاهو خریداری شد.

۳- theGlobe.com

این شرکت در زمینه سایت‌های شبکه‌های اجتماعی فعال بود و در سال ۱۹۹۴ تاسیس شد. ۴ سال بعد در سال ۱۹۹۸ عرضه عمومی شد و بیشترین افزایش قیمت سهام (۶۰۶ درصد) در روز اول عرضه را تجربه کرد که تا آن تاریخ اتفاق افتاده بود. در سال ۲۰۰۱ با ترکیدن حباب اقتصادی دات-کام قیمت سهام این شرکت هم از ۹۷ دلار برای هر سهم به زیر ۱۰ سنت برای هر سهم رسید. از آن زمان تا سال ۲۰۰۸ که شرکت به کار خود پایان دهد تلاش‌های زیادی برای کاهش هزینه‌ها انجام داد اما نهایتا در سال ۲۰۰۸ فعالیت‌های این شرکت متوقف شدند.

۴- Napster

Napster یکی از اولین و پرکاربردترین سایت‌های به‌اشتراک‌گذاری موسیقی بود. این شرکت درگیر شکایت‌ها‌‌ و جدال‌های حقوقی بود و در نهایت تعطیل شد. پس از آن ابتدا بوسیله شرکت Roxio و بعد توسط شرکت Best Buy خریداری و نهایتا در سرویس موسیقی آنلاین Rhapsody ادغام شد.

۵- (Infospace (Blucora

Naveen Jain شرکت مایکروسافت را رها کرد و Infospace را در سال ۱۹۹۶ تاسیس کرد. این سایت طراحی شده بود تا یک سایت زرد باشد که منابع مالی خود را از طریق تبلیغات تامین می‌کند و چت‌روم‌هایی هم برای ایجاد استقبال مخاطبان دارد. در سال ۱۹۹۸ با عرضه عمومی InfoSpace موفق شد ۷۵ میلیون پول به جیب بزند و پس از آن در سال ۲۰۰۰ شرکت Go2Net را خریداری کرد. شیوه‌های حسابرسی و برخی فعالیت‌های جنجال‌برانگیز و غیرقانونی که باعث شدند ضرر ۲۸۲ میلیون دلاری شرکت اعلام نشود و به جای آن در صورت‌های مالی سود ۴۶ میلیون دلاری درج شود کار را برای مدیر عامل Infospace دشوار کرد و با فشار هیات مدیره در سال ۲۰۰۲ از کار برکنار شد. در همین سال سهام شرکت از قیمت ۱۳۰۵ دلار در سال ۲۰۰۰ به قیمت ۲.۶۷ دلار رسید. این شرکت تحولات دیگری را هم طی کرده و در حال حاضر به Blucora تغییر نام داده است.

۶- lastminute.com

این سایت بریتانیایی که در حوزه‌های مسافرتی فعال بود در سال ۱۹۹۸ بنیان‌گذاشته شد و در سال ۲۰۰۲ نزدیک به ۵۰۰ هزار کاربر روزمره داشت. lastminute.com در سال ۲۰۰۰ عرضه عمومی سهام را پشت سرگذاشت و در سال ۲۰۰۱ حدود ۵۴ میلیون دلار خسارت را گزارش کرد. در سال ۲۰۰۵ هم این شرکت توسط شرکت Sabre خریداری شد؛ شرکتی که حوزه تکنولوژی توریسم و جابه‌جایی مسافر فعال است و در آمریکای شمالی بزرگترین سیستم رزرو سفرهای هوایی را دارد.

۷- Lycos

سایت Lycos در سال ۱۹۹۴ آغاز به کار کرد و به سرعت به عنوان یک درگاه وب در دهه ۹۰ محبوب شد که درآمدش را هم از طریق آگهی‌ها به دست می‌آورد. سهام Lycos در سال ۱۹۹۶ عرضه عمومی شد و برخلاف بسیاری از شرکت‌های این لیست هنوز سرپا است و به کارش ادامه می‌دهد.

۸- AltaVista

یکی از اولین موتورهای جستجوگر وب AltaVista بود. این شرکت در سال ۱۹۹۵ تاسیس شد، یک سال بعد AltaVista تامین‌کننده اصلی نتایج جستجو برای وبسایت یاهو بود. گرچه این شرکت پیشرو بود و نسبت به بسیاری از رقبا زودتر در حوزه کار موتورهای جستجوگر فعال شده بود اما بازی را به گوگل باخت؛ با این حال یاهو این شرکت را هم در سال ۲۰۰۳ خرید و نهایتا در سال ۲۰۱۳ هم آن را تعطیل کرد.

۹- Yahoo

اینکه یاهو چه سرنوشتی خواهد داشت هنوز مشخص نیست، ورایزن بخش اصلی کسب و کار یاهو را به قیمت ۴.۸ میلیارد دلار خریداری کرده و باید دید چه در انتظار این شرکت است اما در میانه دهه نود هیچکس فکر نمی‌کرد چنین روزهایی هم برای یاهو فرا برسد. یاهو در سال ۱۹۹۴ تاسیس شد. سایتی با قابلیت جستجوی وب، خواندن خبر، ارسال ایمیل و … یاهو برای بسیاری از کاربران در آن سال‌ها خود اینترنت بود. با این حال یاهو به مرور و با گذر ایام یک زوال تدریجی را تجربه کرد. گرچه حتی در سپتامبر ۲۰۱۶ یاهو هنوز یکی از سایت‌های پربازدید جهان است  اما باید پذیرفت که این شرکت با وجود همه تلاش‌هایش مثل استخدام مریسا مایر و خرید تامبلر در رقابت با غول‌های دیگر دنیای تکنولوژی بازی را واگذار کرد

۱۰- Pets.com

این سایت همانطور که از نامش هم پیداست یک نام و یک وظیفه ساده و سرراست داشت. فروش لوازم مربوط به حیوانات خانگی. Pets.com در سال ۱۹۹۸ تاسیس شد. در دوره خود بسیار نوپا بود و گرچه در آغاز کار از حمایت‌های خوبی برخوردار شد اما ظرف دوسال ۳۰۰ میلیون دلار سرمایه را به باد داد و شکست خورد.

۱۱- Kozmo

۱۵ سال پیش از اینکه آمازون با قدرت فعلی‌اش شیوه‌ خرید آنلاین را متحول کند سایت Kozmo.com تاسیس شد. این سایت که در سال ۱۹۹۸ کار خود را آغاز کرد به مخاطبان وعده داده بود ظرف یک ساعت به صورت مجانی گستره وسیعی از اقلام را به دست‌شان برساند. برخی از تحلیل‌گران این پرسش را مطرح کردند که چنین شرکتی، شرکتی که بخواهد یک ساعته و به شکل مجانی همه کالاهایش را به دست مخاطبان برساند، اصولا چطور می‌تواند سودآور هم باشد؟ این پرسش کاملا منطقی بود و شرکت هم دقیقا به همین دلایل نتوانست سودآور باشد و در سال ۲۰۰۱، سه سال پس از آغاز به کار تعطیل شد.

۱۲- Startups.com

در این سال‌ها شرکت‌هایی که فضاهای کاری مشترک ایجاد کنند و به رشد کسب و کارها سرعت بخشند همه جا به وفور دیده می‌شوند اما در دهه نود زیرساخت‌های لازم برای وجود چنین شرکت‌هایی چندان فراهم نبودند. در آن سال‌ها بود که Startups.com وارد صحنه شد. این شرکت با نرخ ۲۵ هزار دلار، برنامه کسب و کار شما را تنظیم می‌کرد و تنظیم دکور، مبلمان، سرویس‌های قانونی، بازاریابی و بیمه را هم به‌عهده می‌گرفت. مواردی که در سال‌های بعد اساسا از هم جدا و به سرویس‌هایی مجزا تبدیل شدند. این شرکت در سال ۲۰۰۰ کار خود را به شکل رسمی آغاز کرد اما با ترکیدن حباب دات-کام مثل بسیاری از شرکت‌های دیگر دچار بحران شد و در سال ۲۰۰۲ به کار خود پایان داد.

۱۳- Boo.com

این شرکت یک خرده فروشی آنلاین پوشاک بود که در سال ۱۹۹۹ تاسیس شد. ۱۸ ماه طول کشید تا شرکت نابود شد و در نهایت ۱۳۵ میلیون دلار سرمایه هم به هدر رفت. البته موسس این شرکت، Ernst Malmsten مدتی بعد از این شکست کتابی نوشت با نام Boo Hoo: A dot.com Story from Concept to Catastrophe تا درس‌های این شکست را برای سایر مدیران و اندیشمندان مکتوب کند.

۱۴- Webvan

در سال ۱۹۹۶ مردی با نام Louis Borders موسس کتاب‌فروشی‌های Borders سعی کرد با تاسیس شرکت Webvan یک ایده جسورانه را عملی کند. ایده یک فروشگاه آنلاین خرده فروشی که کاری کند مردم برای خرید نیازی نداشته باشند از خانه خارج شوند. شرکت برای عملی کردن این ایده چند سالی دست و پا زد اما نهایتا در سال ۲۰۰۱ کاملا شکست خورد. با این حال رویای Louis Borders هرگز رها نشد. آمازون این ایده را پی گرفت و با یک دهه تلاش این ایده را عملی کرد. آمازون در روند کار خود از برخی زیرساخت‌ها و مدیران شرکت Webvan هم استفاده کرد.

۱۵- Excite

Excite از اولین سرویس‌های آنلاین اینترنت بود که در سال ۱۹۹۴ بوسیله تعدادی از دانشجوهای دانشگاه استنفورد تاسیس شد. این سایت با قابلیت‌ جستجوی وب، یک درگاه وب بود. این سرویس به شکل رسمی در سال ۱۹۹۵ به راه افتاد و یک سال بعد هم سهام آن عرضه عمومی شد. در این عرضه شرکت Intuit حدود ۱۹ درصد از سهام Excite را خرید. در ادامه این شرکت یکی از رقبا با نام Netbot را هم خرید و با Ticketmaster برای فراهم کردن رزرو آنلاین بلیت قرارداد بست. با این حال سال ۱۹۹۸ ضرر و زیان بالا گرفت به شکلی که شرکت اعلام کرد در این سال، ۳۰ میلیون دلار ضرر داده است. نهایتا Excite مجبور شد با @Home Network ادغام شود و Excite@Home تشکیل شد. این ادغام نتوانست نجات بخش باشد و در سال ۲۰۰۱ Excite@Home برشکست شد.

۱۶- Infoseek

Infoseek در سال ۱۹۹۴ تاسیس شد. سال ۱۹۹۷ بود که تعداد بازدیدکننده‌های ماهانه سایت به ۷.۳ میلیون نفر رسید. یک سال بعد شرکت Disney آن را خریداری کرد و با یک شرکت دیگر که تحت تملک داشت یعنی Starwave ادغام کرد تا Go.com تشکیل شود. از خلاقیت‌های مهم شرکت Infoseek فروش تبلیغات بر مبنای «پرداخت به ازای مشاهده» و ایجاد اولین موتور جستجوگر که تحلیل رفتاری را از مبانی کار خود قرار می‌داد بود. گرچه همه این خلاقیت‌ها هم نتوانست کاری کند که دیزنی متقاعد شود فعالیت این شرکت به‌صرفه است بنابراین کمپانی دیزنی در سال ۲۰۰۱ این شرکت را تعطیل کرد.

۱۷- (Ask Jeeves (Ask.com

این شرکت در سال ۱۹۹۶ تاسیس شد. پیش از آنکه گوگل وارد میدان شود و دوره جدیدی را رقم بزند Ask Jeeves بسیار محبوب بود. این سایت کاربران را به استفاده از زبان طبیعی در جستجو تشویق می‌کرد (زبان طبیعی یعنی همانطور که در زندگی عادی سوالی را می‌پرسید آن را در موتور جستجوگر هم تایپ کنید نه آنکه صرفا چند کلید‌واژه مهم را تایپ کنید). این سایت هم از بحران حباب دات-کام متاثر شد اما با این وجود هنوز هم به کار خود ادامه می‌دهد. سایت در سال ۲۰۱۰ به Ask.com تغییر نام داد و وقتی برای مدیران آن روشن شد که موتور جستجوگرشان توان رقابت با گوگل را ندارد به کار موتور جستجوگر پایان دادند اما سایت پرسش و پاسخ به قوت خود باقی ماند.

‌

منبع: Cbinsights

‌