پرواز در مرزهای فضا

هواپیمای جاسوسی آمریکایی یو ۲ دراگون لیدی (U2 Dragon Lady)، برای سال‌ها در اوج جنگ سرد بر فراز آسمان شوروی پرواز می‌کرد. این هواپیما چنان بلند‌پرواز بود که عملا در مرز زمین و فضا حرکت می‌کرد و خلبان‌های U2 باید به کمک ستارگان رهیابی می‌کردند. روس‌ها همیشه می‌دانستند که ناوگان هواپیماهای U2 در حال تماشای آن‌ها هستند، ولی کار زیادی از دستشان ساخته نبود چرا که پوشش راداری شوروی نمی‌توانست آن‌ها را ببیند. روس‌ها فقط یک بار توانستند در سال ۱۹۶۰ یکی از آن‌ها را ردیابی و ساقط کنند. پس از ۶۰ سال از ساخته شدن این هواپیما و باوجود ماهواره‌های پیشرفته‌ی امروزی، U2 همچنان پرواز می‌کند. البته ظاهرا که قرار است در سال ۲۰۱۵ ناوگان آن‌ها بازنشسته ‌شود. قطعا اگر قرار باشد از چند شغل شگفت‌انگیز دنیا نام ببریم، خلبانی هواپیمای U2 یکی از آن‌هاست. با یکی از خلبان‌های U2 مصاحبه کرده‌ایم. «ریچارد هالینگهام» (Richard Hollingham) گزارش می‌دهد.

کاپیتان «هافمن» (Hoffman) قطعا یکی از بهترین خلبان‌های دنیاست. او اکنون یکی از فرماندهان مدرسه‌ی خلبانی نیروی هوایی آمریکا در «پایگاه نیروی هوایی ادواردز» (Edwards Air Force Base) واقع در صحرای موجاوه است. او در این مدرسه جانشین افرادی مثل، «باز آلدرین» (Buzz Aldrin) دومین کسی بر روی ماه قدم گذاشت و «چاک اییگر» (Chuck Yeager) اولین کسی که با سرعت فراصوت حرکت کرد است. در طول راهروهای مدرسه‌ی هوانوردی، عکس‌های قهرمانان مختلف هوانوردی به دیوار چسبانده شده است. جالب اینجاست که بیشتر کوچه خیابان‌های پایگاه ادواردز به نام ۲۰۰ خلبان آزمایشی که جان خود را در راه پیشرفت هوانوردی از دست دادند نام‌گذاری شده است.

کاپیتان هافمن درست مثل قهرمانان خوشتیپ فیلم‌های فضایی است. چهارشانه، بلند قد، دارای چانه‌ی پهن و جذاب. او در سال ۱۹۹۷ از این مدرسه فارغ‌التحصیل شده و تقریبا همه نوع هواپیما، از جنگنده‌های جدید گرفته تا کشتی‌های هوایی هیدروژنی را به پرواز در آورده است. ولی هواپیمای U2 را بیشتر از همه دوست دارد. احتمالا به این دلیل که U2 می‌تواند در ارتفاع ۲۱ کیلومتری از سطح زمین، یعنی دو برابر هواپیماهای مسافربری پرواز کند. در پرواز با U2 احساس فضانوردی به او دست می‌دهد. خیلی خوشحالم که توانستم با او ملاقات و صحبت کنم.

هواپیمای U2 نخستین پرواز خود را در سال ۱۹۵۵ انجام داد و هنوز فعال است، آیا اکنون ماموریتی متفاوت از دوران جنگ سرد برای آن در نظر گرفته شده است؟

واقعیت این است که نوع ماموریت این هواپیما در طول این ۶۰ سال تغییر زیادی نکرده، ولی خود هواپیما تغییرات چشمگیری داشته است. آن‌هایی که اکنون پرواز می‌کنند عمدتا در دهه‌ی ۱۹۸۰ ساخته شدند. در دهه‌ی ۱۹۹۰ آپگریدهای زیادی بر روی آن‌ها انجام شد. از موتورهای جدید گرفته تا الکترونیک و اویونیک (Avionics) مدرن و حسگرهای پیشرفته. ما اکنون در این هواپیما می‌توانیم با ماهواره‌ها، دیگر هواپیماها و پایگاه‌های زمینی یک شبکه‌ی ارتباطی درست کنیم. هواپیماهای U2 کنونی کاملا متعلق به قرن ۲۱ هستند.

U2‌های کنونی تفاوت فناوری زیادی با مدل‌های اولیه دارند

ماموریت کنونی این هواپیماها چیست؟

این هواپیما برای ماموریت‌های شناسایی تاکتیکی و استراتژیک استفاده می‌شود. با آن‌ها در طول نوار مرزی کشوری مثل کره‌ی شمالی پرواز می‌کنیم. در این پرواز عکس‌هایی می‌گیریم یا سیگنال‌هایی را دریافت می‌کنیم تا از اوضاع و تحرکات مختلف آن کشور باخبر شویم. بعلاوه از این هواپیما برای پرواز بر روی میادین جنگ هم استفاده می‌کنیم. بدین ترتیب می‌توانیم تصاویری با جزییات فراوان از یک جنگ زمینی زنده داشته باشیم، در ارتباط با مراکز زمینی آن‌ها را از آخرین تحرکات دشمن آگاه کنیم و در کل وضعیت تاکتیکی جنگ را به اطلاع آن‌ها برسانیم.

دوربین U2

گاهی اوقات از ارتفاع ۲۱ کیلومتری،‌ به عنوان مرز فضا نیز یاد می‌شود. آیا پرواز در آن ارتفاع خطرناک است؟

ما در آسمان مرزی داریم به نام «مرز آرمسترانگ» (Armstrong’s Line)، این مرز در فاصله‌ی ۱۵ کیلومتری از سطح زمین قرار گرفته است. اگر بالاتر از این ارتفاع باشید و اتفاقی بیفتد که فشار داخل کابین را از دست بدهید، بر اثر فشار کم هوا، خون شما به معنی واقعی کلمه به جوش می‌آید و جان خود را از دست می‌دهید. بنابراین ما درست مثل فضانوردان لباس‌های تحت فشار می‌پوشیم تا حتی اگر فشار هوای داخل کابین کم شد، مشکلی برای ما پیش نیاید. با این حال همین کابین تحت فشار نیز نمی‌تواند شرایطی مثل نشستن در ارتفاع سطح دریا را بوجود بیاورد. فشار داخل کابین معادل فشار هوای ۹ کیلومتری سطح زمین است. مثل این است که برای ساعت‌ها بالای قله‌ی اورست بنشینید. با اینکه خلبان‌های U2 لباس تحت فشار می‌پوشند و اکسیژن کافی دریافت می‌کنند، ولی قرار داشتن در کابینی که فشاری به کمی قله‌ی اورست دارد واقعا خسته کننده است.

فشار داخل کابین U2 مثل فشار هوای نوک قله‌ی اورست است!

U2 در ارتفاع ۲۱ کیلومتری و دور از دسترس هر پدافند هوایی پرواز می‌کند

قرار گرفتن در آن ارتفاع چه حسی به شما می‌دهد؟ به خصوص اینکه می‌دانید بالاتر از هر انسان دیگری در زمین هستید.

احساس شگفت‌انگیزی است. آخرین پرواز طولانی که با U2 داشتم، سفر از «پایگاه نیروی هوایی بیل» (Beale Airforce Base) کالیفرنیا تا انگلستان بود. این پرواز ۱۲ ساعت طول کشید. از فراز اقیانوس، کانادا، گرینلند و ایسلند گذشتم. آن ۱۲ ساعت برای من واقعا جالب بود. دور از هر انسانی بر روی زمین بودم. شاید چیزی شبیه به احساسی که فضانوردان در ایستگاه فضایی بین‌المللی دارند. فرایند کم کردن ارتفاع و فرود حدود ۱ ساعت طول می‌کشد، باید حواستان جمع باشد چرا که فشار فیزیکی زیادی به بدن انسان وارد می‌کند.

U2 فقط یک بار توسط پدافند هوایی شوروی هدف قرار گرفت و سقوط کرد

چطور می‌توانید تنهایی برای ۱۲ ساعت در آن کابین تنگ و کوچک هشیار باشید؟

در بیشتر طول پرواز، هواپیما بر روی حالت خلبان خودکار قرار دارد. این خیلی خوب است چرا که در آن ارتفاع، فاصله‌ی بین بیشترین و کمترین سرعتی که هواپیما می‌تواند پرواز کند بسیار کم و در حدود ۱۸ کیلومتر بر ساعت است. یعنی اینکه اگر سرعت اندکی بیشتر شود بدنه‌ی هواپیما از هم می‌پاشد و اکر اندکی کمتر شود، هواپیما دچار واماندگی می‌شود و سقوط می‌کند. به طور کلی به دلیل فشار هوای خیلی کم، کنترل هواپیما در آن ارتفاع کار خیلی سختی است. مثل این است که بخواهید یک مداد را بر روی نوک انگشت خود نگه دارید. برای اینکه کنترل هواپیما را کاملا در دست بگیرید باید ارتفاع کم کنید. ما از طریق لوله‌هایی که در کلاه خلبانی وجود دارد می‌توانیم بخوریم و بنوشیم و حتی می‌توانیم در آن‌جا به موسیقی گوش دهیم. بدین ترتیب هم وقت می‌گذرد و هم می‌توانیم کاملا هشیار بمانیم. در ضمن در طول پرواز همیشه کارهایی از جمله ثبت داده‌های دستگاه‌های مختلف را داریم و بنابراین وقتمان پر است.

هواپیمای U2 کابین بسیار تنگ و کوچکی دارد که فشار هوای آن به اندازه‌ی نوک قله‌ی اورست است

آیا احساس یک فضانورد را دارید؟

همانطور که گفتم، ما شبیه آن لباس‌های تحت فشاری را می‌پوشیم که فضانوردان در جایی مثل شاتل فضایی بر تن می‌کنند. این لباس و احساس تنهایی که در آن ارتفاع زیاد داریم باعث می‌شود تا حد زیادی شبیه به فضانوردان شویم. احساس غالبی که دارم نوعی دل‌کندن از همه‌ی انسان‌ها و چیزهای زمینی است. به خصوص وقتی از آن بالا یک هواپیمای مسافربری را می‌بینم که در ارتفاعی نصف ارتفاع من پرواز می‌کند، تازه می‌فهمم چقدر بالا آمده‌ام و چقدر از همه چیز دور هستند. این احساسی است که مطمئنم فضانوردان در ایستگاه فضایی مقدار بیشتری از آن را دارند.

وقتی از بالا یک هواپیمای مسافربری را می‌بینم که در نصف ارتفاع من پرواز می‌کند، تازه می‌فهمم چقدر دور هستم

آیا آن بالا از تیررس موشک‌های زمین به هوا یا هر حمله‌ی دیگری مصون هستید؟

در بیشتر مکان‌هایی که پرواز می‌کنیم فراسوی برد راداری و موشک‌های زمین به هوا هستیم. ولی جاهایی هم وجود دارد که در برابر حملات آسیب‌پذیرتر هستیم. برای آن مکان‌ها لایه‌هایی دفاعی را در نظر گرفته‌ایم تا در ایمنی کامل پرواز کنیم.

منبع: Future