وارناک و گشکی؛ خالقان فوتوشاپ و PDF

مثل بیل گیتس و استیو جابز پر سروصدا نبودند و چندان شناخته‌شده نیستند؛ ولی اگر نوآوری‌های آن‌ها نبود به جرات دنیای ما شکل دیگری داشت. شرکت «ادوبی» (Adobe) با نرم‌افزارهایی مانند «فوتوشاپ»، «ایلاستریتور» و «ایندیزاین» دنیای نشر دیجیتال را متحول کرد. در ادامه با زندگی‌نامه‌ی «جان وارناک» (John Warnock) و «چارلز گشکی» (Charles Geschke)، موسسان شرکت ادوبی همراه دیجی‌کالا مگ باشید.

‌‌‌  ‌‌‌‌

جان وارناک

«جان ادوارد وارناک» متولد ششم اکتبر ۱۹۴۰ است. او در شهر «سالت‌لیک» در ایالت یوتای آمریکا به دنیا آمد و همان‌جا بزرگ شد و درس خواند. می‌گویند جان، ریاضیات سال نهم را افتاده، ولی دلیلش هرچه بوده به هر صورت، او در ۱۹۵۸ از دبیرستان «المپوس» دیپلم گرفت. در دانشگاه رشته‌ی ریاضیات و فلسفه را انتخاب کرد، اما برای فوق لیسانس، ریاضیات محض خواند و درنهایت دکترای خود را در رشته‌ی مهندسی برق دریافت کرد. جان تمام این مدارج را از دانشگاه «یوتا» گرفت، و علاوه بر این‌ها بعدها و از همین دانشگاه یک دکترای افتخاری هم به او اعطا شد. وارناک در یوتا عضو یکی از بزرگ‌ترین اتحادیه‌های دانشجویی بود و خود را حسابی با فعالیت‌های خارج از برنامه مشغول می‌کرد.

وارناک اصولا فردی دانشگاهی است؛ او در پایان‌نامه‌ی فوق لیسانس خود به حل «رادیکال جاکوبسان» پرداخته بود؛ اما طی تهیه‌ی رساله‌ی دکترایش به الگوریتمی رسید که اکنون به نام او (الگوریتم وارناک) شناخته می‌شود. این الگوریتم درباره‌ی «بُعد پنهان سطح در گرافیک‌های رایانه‌ای» بود. الگوریتم وارناک توانست مشکل تفسیر یک تصویر پیچیده را با دور زدن خود مسئله حل کند. رساله‌ی جان وارناک تا آن زمان کوتاه‌ترین و مختصرترین رساله‌ی دکترا در دانشگاه یوتا بود. اولین جایی که کار کرد شرکتی به نام Evans & Sutherland بود که یکی از استادانش آن را اداره می‌کرد. زمینه‌ی فعالیت این شرکت گرافیک رایانه‌ای بود و در «لیک‌ساید»، زادگاه جان، قرار داشت. کار روی گرافیک دیجیتال باعث شد به فکر ایجاد یک زبان برنامه‌نویسی مختص این زمینه بیفتد و همین، ایده‌ی اولیه‌ی زبان PostScript را شکل داد. از E&S که در آمد به شرکت «زیراکس» (Xerox) یکی از پیشتازان آن زمان رفت. مسیر زندگی جان، با این جابه‌جایی که به آشنایی با شریک آینده‌اش «چارلز گشکی» (Charles Geschke) انجامید، دست‌خوش تغییر شد.

چارلز گشکی

«چارلز ام. گشکی» در ۱۱ سپتامبر ۱۹۳۹ در آمریکا متولد شد. از کودکی، دوستانش او را چاک صدا می‌کردند. دیپلم را از دبیرستان «سنت ایگناتیوس» گرفت که یکی از مدارس خصوصی مشهور در «کلیولند» ایالت اوهایو است. برای تحصیلات عالی به دانشگاه «زویر» رفت و لیسانس و فوق لیسانس خود را در رشته‌ی ریاضیات محض گرفت. از آن‌جا که همیشه دوست داشت ارتباط بیش‌تری با رایانه‌ها داشته باشد دوره‌ی دکترا را در دانشگاه «کارنگی ملون»، علوم رایانه خواند. طی همین دوره وارد بازار کار شد و در شرکت زیراکس نه‌تنها شغل مورد علاقه بلکه دوست و شریک آینده‌اش را هم پیدا کرد.

از زیراکس تا ادوبی

چارلز تقریبا از اوایل دهه‌ی ۷۰ میلادی در «مرکز تحقیقاتی پالو آلتو» (زیرمجموعه‌ی پژوهشی شرکت زیراکس) مشغول به کار شد. او بود که آزمایشگاه علوم تصویربرداری آن مرکز را در ۱۹۷۸ شکل داد و خودش مدیریت امور را هم بر عهده گرفت. هدف این آزمایشگاه تمرکز روی علوم، گرافیک، پردازش تصویر، اُپتیک و خلاصه هر چیز مرتبط با تصاویر رایانه‌ای بود. همان سال ۱۹۷۸ بود که چارلز، جان وارناک را برای اضافه شدن به تیم استخدام کرد.

هم‌افزایی حاصل از پیوستن جان به تیم، سرعت پیشرفت را چند برابر کرد؛ در جریان پژوهش‌هایی که انجام می‌شد جان و چارلز یک زبان توصیف صفحه ( Page Description Language یا PDL) ابداع کردند؛ ابداع آن‌ها این امکان را فراهم می‌کرد که بتوان شکل‌های پیچیده‌ای مانند تایپ‌فیس‌ها (خانواده قلم) را به‌طور الکترونیک توصیف کرد. جان و چارلز نام این زبان را InterPress گذاشتند و آن را به مدیران ارشد زیراکس عرضه کردند. آن‌ها می‌خواستند زبان ابداعی‌شان را با حمایت شرکت مادر، تجاری کنند تا برای کنترل فرآیند چاپ به کار گرفته شود؛ اما مدیریت زیراکس زیر بار این کار نرفت و علی‌رغم تلاش جان و چارلز، متقاعد نشد که InterPress ارزش سرمایه‌گذاری دارد. همین شد که آن‌ها به همراه یکی دیگر از همکاران‌شان به نام «پوتمن» (Putman) زیراکس را ترک کردند و در ۱۹۸۲ شرکت خودشان، «ادوبی» (Adobe) را راه انداختند.

ادوبی و انقلاب نشر دیجیتال

وارناک و گشکی، با تاسیس شرکت ادوبی، توسعه‌ی زبان «اینترپرس» را به میل خود پیش بردند و از دل آن زبان «پست‌اسکریپت» (PostScript) را خلق کردند. هم‌زمان با توسعه‌ی این زبان مذاکراتی با اپل انجام شد تا بر پایه‌ی رایانه‌های این شرکت اولین نرم‌افزار نشر رومیزی یا Desktop Publishing به وجود بیاید. این نرم‌افزار که LaserWriter نام داشت امکان تایپ و تولید اسناد را فراهم می‌کرد و کاربر می‌توانست از آن‌ها همان‌طوری که در نمایشگر مشاهده می‌کرد چاپ بگیرد. زبان پُست‌اسکریپت مستقل از سخت‌افزار توسعه داده شده بود و این انعطاف‌پذیری بالا، بازارپسندی آن را هم بالا می‌برد. این دستاورد، اوضاع آن‌ها را از نظر مالی بهتر کرد و توانستند با عرضه‌ی محصول خود به بازار و برای کاربران تجاری، بهره‌وری و کیفیت آن را بسیار بیش‌تر کنند؛ این‌گونه بود که یک صنعت جدید به وجود آمد.

موسسان شرکت ادوبی در سال ۱۹۹۰ نرم‌افزار ویرایشگر تصویر «فوتوشاپ» (Photoshop) را عرضه کردند.

ادوبی کمی بعد در ۱۹۸۷ ویرایشگر گرافیک بُرداری خود را با نام  «ایلاستریتور» (Illustrator)معرفی کرد؛ سه سال بعد هم، اولین نسخه‌ی نرم‌افزار ویرایشگر تصویر این شرکت با نام «فوتوشاپ» (Photoshop) عرضه شد که از همان ۲۶ سال پیش تاکنون به عنوان نرم‌افزار استاندارد و پیش‌گام این حوزه شناخته می‌شود. با تلاش‌های وارناک، شرکت ادوبی در بهار ۱۹۹۱ سیستمی به نام Camelot را بیرون داد که توسعه‌ی آن به خلق Portable Document Format یا فرمت سند قابل‌حمل (PDF) منجر شد. هدف Camelot این بود که اسناد را از هر نرم‌افزاری بگیرد تا نسخه‌ی الکترونیک آن‌ها را فارغ از نوع رایانه و سیستم عامل آن، بتوان مشاهده و چاپ کرد.

«جان وارناک» و «چارلز گشکی»؛ استیو جابز فقید را هم در وسط تصویر می‌بینید.

چارلز گشکی هم از ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۴ مدیریت عملیاتی ادوبی را بر عهده داشت؛ البته از ۱۹۸۹ تا ۲۰۰۰ میلادی ریاست شرکت را هم در دست داشت. بیش‌تر این مدت مدیریت عامل ادوبی با وارناک بود اما او اواخر دهه‌ی ۹۰ میلادی از سمت خود کنار رفت. گشکی هم کمی بعد، ریاست شرکت را رها کرد و هردو موسس اصلی ادوبی به‌نوعی خود را از امور اجرایی بازنشسته کردند.

ماجرای آدم‌ربایی ۱۹۹۲

صبح روز ۲۶ام می ۱۹۹۲ چارلز گشکی در محوطه‌ی پارکینگ ادوبی واقع در منطقه‌ی مانتین ویوی کالیفرنیا ربوده شد. ربایندگان، دو مرد مسلح بودند که او را به‌محض ورود به پارکینگ با خود بردند. آن‌ها از خانواده‌ی گشکی ۶۵۰ هزار دلار پول طلب کردند. چارلز چهار روز در اسارت‌شان بود تا نهایتا در پی انجام تبادل این پول، محل نگه‌داری او به‌وسیله‌ی پلیس فدرال آمریکا کشف و او آزاد شد. ربایندگان هم به حبس ابد محکوم شدند.

زندگی شخصی و افتخارات جان وارناک

یکی از محبوب‌ترین خانواده‌ی قلم‌های ادوبی به یاد او، وارناک، نام‌گذاری شده. دکتر وارناک ۷ پتنت به نام خود ثبت کرده. به جز شرکت ادوبی که خود از موسسانش بود در هیات مدیره‌ی شرکت‌های Ebrary، KnightWidder، MongoNet، Netscape Communications و گروه رسانه‌ای «سالون» عضویت داشته یا دارد. به جز این شرکت‌ها، او در موزه‌ی نوآوری سن خوزه، بنیاد فیلم آمریکا (AFI) و بنیاد ساندنس (Sundance) سمت‌هایی دارد. وارناک به عکاسی، اسکی، نقاشی، کوه‌نوردی و عتیقه علاقه دارد. او از حامیان و مشوقان تحصیلات عالی جوانان است. وارناک به همراه همسرش، «ماروا»، در سال ۲۰۰۳ دویست هزار سهم شرکت ادوبی به ارزش ۵٬۷ میلیون دلار به دانشگاه یوتا بخشیدند تا ساختمان مهندسی این دانشگاه تکمیل شود.

جان بارها جوایز مختلف فنی و علمی را دریافت کرده؛ او جایزه‌ی سامانه‌های نرم‌افزاری را در ۱۹۸۹ از انجمن رایانش ماشینی گرفت. در ۱۹۹۵ از دانشگاه یوتا به عنوان فارغ‌التحصیل برگزیده مفتخر شد. در سال ۲۰۰۰ از انجمن اپتیک آمریکا مدال «ادوین لند» را دریافت کرد. نام او در ۲۰۰۲ موزه‌ی تاریخ رایانه‌ی آمریکا آمده و بارها با او ارجاع داده شده. دانشگاه آکسفورد در سال ۲۰۰۳ مدال «بادلی» خود را به او اعطا کرد. انجمن رایانه‌ی بریتانیا در سال ۲۰۰۴ مدال «لاولیس» را به او داد. به‌علاوه وارناک جزو آکادمی ملی مهندسی آمریکا، آکادمی دانش و هنر آمریکا و انجمن فلسفه‌ی این کشور هم است. او به جز دکترای افتخاری‌ای که از دانشگاه گرفته دو درجه‌ی افتخاری دیگر از موسسه‌ی فیلم آمریکا و دانشگاه «ناتینگهام» بریتانیا دریافت کرده.

زندگی شخصی و افتخارات چارلز گشکی

چارلز گشکی در سال ۱۹۹۵ با همسرش، «نَن»، ازدواج کرد. چارلز که یک مسیحی کاتولیک معتقد است هیچ‌گاه از همسرش جدا نشد. آن‌ها در کنار فرزندان و نوه‌های خود زندگی می‌کنند. گشکی در ۱۹۹۹ به عضویت افتخاری انجمن رایانش ماشینی در آمد. در ۲۰۰۲ نامش را به همراه شریکش وارناک در موزه‌ی تاریخ رایانه‌ی آمریکا در کنار بزرگان این صنعت قرار دادند.

در ۲۰۱۲ دانشگاه «اوهایو» به واسطه‌ی خدمات انسان‌دوستانه‌، دکترای افتخاری به او اعطا کرد. گشکی به جز ادوبی عضو هیات مدیره‌ی چندین شرکت و موسسه‌ی دیگر مانند آکادمی ملی مهندسی و ACM هم است. او هم‌چنین تا سال ۲۰۱۰ رییس هیات امنای دانشگاه «سن فرانسیسکو» بود.

افتخارات مشترک جان وارناک و چارلز گشکی

در سال ۲۰۰۶ وارناک و گشکی توامان مفتخر به دریافت مدال سالانه‌ی «دستاورد» از انجمن الکترونیک آمریکا شدند. آن‌ها اولین مدیرانی بودند که تا آن زمان این جایزه را دریافت می‌کردند. در سال ۲۰۰۸ انجمن رایانه‌ی IEEE جایزه‌ی کارآفرین رایانه‌ی خود را به خاطر «ابداع PostScript و PDF و نقش به‌سزا در ایجاد انقلاب نشر دیجیتال و تغییر در نحوه‌ی تعامل بشر با اطلاعات و سرگرمی» به این‌دو داد.

وارناک و گشکی در سال ۲۰۰۹ به دریافت مدال ملی فناوری و نوآوری از دست باراک اوباما مفتخر شدند؛ این مدال یکی از ارزشمندترین مدال‌های ملی آمریکا است که به دانشمندان، مهندسان و مخترعان اعطا می‌شود. این دو یار قدیمی در سال ۲۰۱۰ باز هم قدردانی شدند و جایزه‌ی «مارکونی» (marconi prize) به آن‌ها داده شد. این، ارزشمندترین جایزه در علم اطلاعات و ارتباطات است. دو موسس شرکت ادوبی تاکنون روحیه‌ی دانشگاهی خود را حفظ کرده‌اند و هنوز هم بیشتر به عنوان دانشمند شناخته می‌شوند تا کاسب.

‌    ‌

حتما شما هم لااقل اسم نرم‌افزارهای ادوبی به‌خصوص فوتوشاپ را شنیده‌اید؛ فکر می‌کنید چه عاملی باعث نفوذ و محبوبیت این نرم‌افزارها شده که حتی نام آن‌ها به فعل (این عکس فوتوشاپ شده!) تبدیل می‌شود؟ اگر روزی بتوانید کارآفرین شوید دوست دارید شما را مانند «بیل گیتس» و «استیو جابز» تاجری کاردرست بدانند یا مانند موسسان ادوبی، دانشمندی پرکار؟

‌‌‌