همهی آنچه دربارهی مناقشهی اپل و FBI باید بدانید
درست در روزهایی که چشم تمام رسانههای فعال در عرصهی تکنولوژی به نمایشگاه MWC 2016 و محصولاتاش دوخته شده بود، یکی از بزرگترین مناقشات حقوقی تاریخ شرکت اپل شکل گرفت. مناقشهای که در ابتدا خیلی جدی بهنظر نمیرسید؛ اما حالا میرود تا به ماجرایی جنجالی که میتواند آیندهی تکنولوژی، خصوصا صنعت تلفنهای همراه هوشمند را تغییر دهد، تبدیل بشود.
در دادگاههایی که در چند هفتهی گذشته درخصوص پروندهی قضایی میان شرکت اپل و سازمان FBI برگزار شد، اپل در مواردی ملزم به تحویل کدهای بازیابی اطلاعات گوشی آیفون عوامل حملهی تروریستی «سن برناردینو» شده است. اما «تیم کوک»، مدیرعامل مجموعهی اپل تاکنون از اجرای این حکم سر باز زده و مخالفت خود را با این تصمیم در دادگاه اعلام کرده است. وی در این خصوص توضیح داده: “این یک اقدام بیسابقه است که امنیت کاربران ما را تهدید خواهد کرد.”
مدتی پیش در مهمانی کارمندان بخش بهداشت عمومی سن برناردینو، یک زن و مرد به نامهای «تشفین مالک» و «سید رضوان فاروق» اقدام به تیراندازی کردند. در پی این حمله ۱۴ نفر کشته و ۲۲ نفر مجروح شدند. عاملان تیراندازی هم در جمع کشتهشدگان این حمله هستند. منطقهی سن برنادینو در ایالت کالیفرنیای آمریکا قرار دارد. ماموران سازمان FBI بعد از این حادثه سریعا به بررسی شواهد و مدارک موجود پرداختند.
بازرسان ضمن تجسس برای یافتن سرنخ، به وجود اطلاعاتی در گوشی آیفون ۵c سید فاروق، یکی از دو متهم پرونده، مشکوک شدند و دریافتند محتوای ثبت شده روی این گوشی میتواند اطلاعات بسیار مفیدی از جزییات حادثه، شریکجرمها و حتی رابطهای احتمالی در اختیار آنها قرار بدهد. اما دسترسی به این محتوا نیازمند طراحی یک برنامهی backdoor بود؛ همهی اینها در حالی اتفاق میافتاد که تنها اپل، شرکت تولیدکنندهی گوشی قادر به طراحی این برنامه است.
اپل ضمن اشاره به عواقب طراحی این سیستم اعلام میکند که اطلاع از این اطلاعات، سازمان FBI را قادر میسازد تا به محتوای کامل تمامی گوشیهای آیفون دسترسی داشته باشد و در این صورت حریم خصوصی کاربراناش بهطور کامل از بین خواهد رفت.
امنیت و حریم خصوصی کاربران از جمله ملاحظاتی است که پیوسته توسط شرکت اپل در نظر گرفته میشود. در صورت تخطی از این سیاست، میزان قابل توجهی از اعتماد کاربران از این شرکت سلب خواهد شد. به طور قطع این روند به ضرر شرکت تمام میشود و این اعتماد از دسترفته قابل بازیابی نیست.
از همین جا بود که کشمکش قضایی بین اپل و FBI آغاز شد، ماجرا به دادگاه کشیده شد و اپل از دادگاه درخواست کرد تا برای پاسخ به درخواست FBI، پنج روز کاری به او مهلت بدهد. در جلسات بعدی، دادگاه سه روز دیگر به این مهلت افزود. فرصتی که هنوز کش پیدا میکند. در ادامه میتوانید در جریان مراحل مختلف این پروندهی حقوقی قرار بگیرید.
چهارشنبه ۲۸ بهمن
مقاومت اپل در برابر حکم دادگاه
در تیتر خبرها نوشته شد که «بر اساس حکم دادگاه، اپل باید در حل پروندهی کشتار سن برناردینو با پلیس FBI همکاری کند». اما اپل همچنان از ارایهی اطلاعات برای دسترسی به محتوای آیفون ۵c که متعلق به سید فاروق بود، ممانعت میکند.
تیم کوک ضمن اشاره به مسالهی حریم خصوصی کاربراناش، دسترسی به اطلاعات backdoor را خطرناک دانشته و اعلام کرد: “اپل در مقابل درخواست FBI برای دسترسی به اطلاعات گوشیهای آیفون ممانعت خواهد کرد.”
شرکت اپل طی یک سال گذشته بیانیههای متعددی دربارهی اهمیتی که این شرکت به مسالهی حریم و اطلاعات خصوصی کاربران میدهد، منتشر کرده و در این روند پافشاری خود به حفظ این تعهد را بیش از هر زمان دیگری نشان داده است.
ترامپ وارد بازی میشود
در پی این مجادلهها «دانلد ترامپ» (Donald Trump)، نامزد جمهوریخواه ریاست جمهوری آمریکا هم به اظهار نظر پرداخت. او که در این پرونده با قوت، جانب FBI را گرفته، اعلام میکند که دولت آمریکا هیچگونه مسامحهای با تروریستها نخواهد کرد و مخالفت با حکم دادگاه بدون جواب نخواهد ماند.
این اولین بار نیست که ترامپ سعی میکند علاوه بر ریاست جمهوری آمریکا، مدعی ریاست شرکتهای تکنولوژیک هم باشد. وی مدتی پیش در سخنرانیهای خود اعلام کرده بود که “آمریکا باید اینترنت را از دست تروریستها پس بگیرد” و مدتی بعد خطاب به بیل گیتس از او خواست تا “اینترنت را تعطیل کند“.
FBI مقاومت اپل را به چالش میکشد
اپل همیشه به استفاده از قویترین سیستمهای امنیتی در آیفونهایاش معروف بوده؛ اما حالا ادارهی تحقیقات فدرال آمریکا، FBI از این شرکت خواسته تا سیستمی برای دستیابی به اطلاعات مخفی و پاکشدهی کاربراناش را در اختیار آنها قرار بدهد.
در واقع FBI از اپل درخواست کرد که سیستمعاملی برای آیفونها طراحی کند که بتواند گوشی آیفون سید فاروق را هک کند. اما با این سیستم میتوان به تمام اطلاعات «هر» گوشی آیفون دست پیدا کرد.
تیم کوک بیانیهای روی صفحهی فیسبوکاش منتشر کرد و به توضیح دلایل ممانعت خود از طراحی این سیستم و عواقب آن پرداخت.
حمایت بنیانگذار واتسآپ از تیم کوک
«جن کوم» (Jan Koum)، مدیر ارشد شبکهی اجتماعی واتسآپ ضمن بازنشر بیانیهی تیم کوک روی صفحهی فیسبوک خود، از سیاستهای این شرکت در مقابل سازمان FBI حمایت کرد و گفت: “نباید این بنیان غلط را راه بیندازیم. آزادی ما در خطر قرار است.”
FBI پای کنگرهی آمریکا را هم به میان میکشد
قوانین و بندهایی که سازمان FBI بر اساس آنها اپل را ملزم به همکاری میکند، در واقع بر مبنای قوانینی است که بالغ بر ۲۰۰ سال پیش در آمریکا وضع شدهاند. گرچه این قوانین طی چند مرحله اصلاح شده، اما هنوز هم مغایرتهایی با روند فعلی تکنولوژی و سیاست شرکتهای امروزی دارد.
اپل ضمن ارجاع به قوانین مکتوب اعلام میکند که: “دولت میتواند تمامی تلاش خود را در جهت حل یک پروندهی قضایی به کار ببندد؛ اما نمیتواند شرکتها را مجبور به اقدامی کند که به ضرر شرکت (و در مجموع به ضرر سیستم بازرگانی ایالات متحده) تمام خواهد شد.”
FBI در نظر دارد فشار عمومی را نهتنها روی اپل، بلکه روی کنگرهی آمریکا هم وارد کند. به عقیدهی این سازمان، کنگره باید لایحهای وضع کند که شرکتها مجبور به تولید دستگاههایی شوند که سیستم Backdoor توکار داشته باشند.
حمایت گوگل از اپل
«ساندار پیچای» (Sandar Pichai)، مدیر ارشد گوگل ضمن اطلاع از جزییات این پرونده حمایت خودش را از سیاست اپل اعلام کرد. او همکاری اپل با FBI را “آغازگر یک روند دردسرساز” عنوان کرد و گفت: “مجبور کردن شرکتها بمنظور تسهیل روند هک اطلاعات، مسالهی حریم خصوصی را تحتالشعاع قرار میدهد.”
سیستمهای اندروید که در حال حاضر تحت مدیریت گوگل اداره میشوند هم مجهز به سیستم کدگزاری ویژه برای اطلاعات خصوصی کاربران هستند.
پنجشنبه ۲۹ بهمن
حمایت مایکروسافت از اپل
مایکروسافت هم بهعنوان یکی دیگر از شرکتهای تکنولوژیک، در مجادلهی بین اپل و FBI ساکت ننشست. این شرکت با اشاره به بخشی از بیانیهی Reform Government Surveillance حمایت خود از اپل را ابراز کرد. در بخشی از این بیانیه اشاره شده که: «مقابله با تروریستها و مجرمین یک الزام است و باید به دولت در اطلاعرسانی عمومی در این خصوص کمک بشود. اما دولت نمیتواند شرکتهای تکنولوژیک را مجبور به ارایهی backdoor برای دسترسی به اطلاعات خصوصی کاربرانشان کند.»
Reform Government Surveillance بیانیهای در خصوص حریم خصوصی کاربران، آزادی بیان و دسترسی دولتها به اطلاعات شخصی افراد است که مایکروسافت، یاهو، فیسبوک، لینکدین، توییتر، اپل، دراپباکس، اورنوت و گوگل زیر آن را امضا کردهاند. مایکروسافت با اشاره به مفاد این بیانیه به طور غیرمستقیم حمایت خود از مقاومت اپل را نشان داده است.
حمایت سازمانهای حقوقی از اپل
در این مجادله سازمانهای حقوقی بینالمللی مانند «اتحادیهی آزادی مدنی آمریکا» (ACLU)، «بنیاد مرزهای الکترونیکی» (EFF) و «سازمان عفو بینالملل» (AI) هم توافق خود از اپل را اعلام کردند. آنها اقدام FBI را “عملی غیرمنطقی، بیسابقه و غیرقانونی” نامیدند و اقدام اپل در مقابله با درخواست غیرمنطقی FBI که میتواند پایهگذار بدعت غلطی در حوزهی امنیت اطلاعات و حریم خصوصی باشد را مورد تقدیر قرار دادند.
فیسبوک و توییتر هم از اپل حمایت میکنند
این دو غول بزرگ شبکههای اجتماعی هم ضمن اعلام مخالفت خود با تروریسم، اقدام FBI برای مجبور کردن اپل به نادیده گرفتن حق امنیت و حریم خصوصی کاربران را نادرست دانستند.
جمعه ۳۰ بهمن
مهلت سهروزهی دادگاه به اپل
دادگاه سه روز کاری دیگر به اپل فرصت داد تا در مورد پاسخ به درخواست FBI تغییر عقیده بدهد. در این روز اخبار CNN اعلام کرد که دادگاه آمریکا سه روز دیگر به اپل مهلت داده تا طبق درخواست FBI نسبت به هک گوشیهای آیفون اقدام کند. به این ترتیب اپل تا چهارشنبه ۵ اسفند فرصت پیدا میکند تا با این سازمان وارد همکاری شود.
دپارتمان قضایی آمریکا، دفاعیات اپل را یک نمایش بازاریابی میداند
اپل به خطرناک بودن اجرای این درخواست FBI اشاره میکند اما FBI همچنان تاکید دارد که این کار هیچ ضرری برای این شرکت و کاربراناش نخواهد داشت.
ترامپ: “اپل را بایکوت کنیم”
دانلد ترامپ طی یک سخنرانی برای طرفداراناش اعلام کرد که: “اپل باید کدهای امنیتی لازم برای آن گوشی را در اختیار FBI قرار بدهد. باید این شرکت را بایکوت کنیم و آنقدر به این کار ادامه بدهیم تا کد امنیتی را تحویل بدهد.”
جالبتر از همه، توییتهایی است که وی همان روز در صفحهی خود نوشت: “من هم گوشی آیفون دارم و هم از گوشیهای سامسونگ. اما اگر اپل بخواهد از دادن کدها خودداری کند، فقط از گوشی سامسونگام استفاده میکنم تا اپل کوتاه بیاید.”
وی در توییت دیگری نوشت: “باید تمام محصولات اپل را تا زمانی که کدهای آیفون زوج تروریست را تحویل بدهد، بایکوت کنیم.“
اپل به FBI در بازیابی اطلاعات کمک میکند
مدیران اپل اعلام کردند که چند روز بعد از واقعهی ترور، مقامات رمز عبور گوشی آیفون تروریستها را تغییر دادند. در صورتی که این رمز عوض نمیشد، آنها میتوانستند با استفاده از قابلیت بکآپ خودکار گوشی، اطلاعات مورد نظرشان را بازیابی کنند. این اطلاعات روی سیستم Cloud ذخیره میشوند. اما هیچ اطمینانی وجود ندارد که در صورت عوض نشدن رمز عبور، حتما اطلاعات بازیابی میشدند؛ چون گوشی فاروق از اواسط مهر ماه به اینترنت وصل نشده و از اطلاعات آن روی سیستم Cloud بکآپی تهیه نشده بود.
مقامات اطلاع دادند که رمز عبور تحت نظارت کامل FBI عوض شده بود.
اپل چهار راهکار برای بازیابی اطلاعات در اختیار FBI قرار داد. اما آنها موفق نشدند و از اپل خواستند تا سیستم backdoor برای هک کردن گوشی را طراحی کند.
در صورت برد FBI سایر دولتها هم خواستار دسترسی به این کدها میشوند
اپل در جواب FBI اعلام میکند که این اولین بار است که یک کشور چنین درخواستی را دارد و اگر سازمان FBI کدها را به دست بیاورد، احتمالاش بسیار زیاد است که سایر کشورها مانند چین هم خواستار دسترسی به کدها باشند.
دولت پاسخ داد که این کار فقط یکبار و آن هم برای مشاهدهی اطلاعات آیفون مورد نظر استفاده میشود؛ اما اپل بهصراحت گفت که اگر این سیستم طراحی شود، دیگر محدودیتی برای استفاده از آن وجود نخواهد داشت.
یکشنبه ۲ اسفند
حمایت قربانیان حادثه از FBI
وکیل تعدادی از افرادی که در محل حادثه حضور داشتند، اعلام کرد که موکلان مایل هستند بدانند این اتفاق چهطور رخ داده و چند نفر در این کار دخالت داشتند؟ به عبارتی آنها مایل به هک آیفون فاروق هستند. در حادثهی تیراندازی سن برناردینو ۱۴ نفر کشته و ۲۲ نفر مجروح شدند.
تاکید اپل به پیامدهای وحشتناک طراحی این کار
اپل اشاره میکند که در صورت طراحی این برنامه و استفاده از آن، سارقین و هکرها به راحتی میتوانند اطلاعات خصوصی قربانیانشان را بدزدند. به همین دلیل هم هست که اپل در فکر طراحی سیستم امنیتی قویتری برای کدنویسی نسخهی سیستم عامل iOS 8 بوده است.
دوشنبه ۳ اسفند
بیل گیتس: اپل باید قفل آیفون را برای FBI باز کند
در حالی که شرکتها و افراد مختلفی از اپل به خاطر همکاری نکردن با FBI پشتیبانی میکنند، «بیل گیتس»، مدیرعامل پیشین شرکت مایکروسافت از این قضیه خوشحال نیست. مدیرعامل سابق مایکروسافت و ثروتمندترین فرد دنیا، تاکید کرد که اپل باید آیفونی که FBI دربارهاش اطلاعات میخواهد را باید باز کند.
یکشنبه ۹ اسفند
اپل سازندهی برنامهی پیامرسان Signal را استخدام میکند
شرکت اپل فردی که برنامهی پیام رسان Signal را ساخته، استخدام میکند. برنامهی پیامرسان Signal از جمله برنامههایی بهشمار میرود که به واسطهی محیط ایمن و رمزگذاری شدهای که دارد مورد توجه افراد زیادی قرار گرفته است. این برنامه نمیگذارد افراد ناشناس پیامهای کاربران را مشاهده کنند و همچنین روش ارتباطی امنی را در اختیار کاربران قرار میدهد.
دوشنبه ۱۰ اسفند
حمایت قاضی نیویورک از اپل در همکاری نکردن با FBI
یکی از قاضیهای نیویورک اشاره میکند که دولت امریکا هیچ حقی برای مجبور کردن شرکت اپل به باز کردن قفل آیفون مورد مناقشه را ندارد. برای پیشبرد پروندهی حملهی سن برناردینو، سازمان FBI سعی میکند تا از قانون All Writs Act آمریکا استفاده کند. طبق این قانون که بیش از ۲۰۰ سال پیش تصویب شده، سازمانهای قضایی ایالات متحده میتوانند طبق قانون، از هر روشی برای پیشرفت پروندههای خود استفاده کنند.
ماجراهای بین اپل و FBI با روز گذشته و با حضور نمایندههای هر دو طرف مناقشه به کنگرهی آمریکا کشیده شد. در جریان این جلسه رییس پلیس فدرال آمریکا از اظهارات خودش و همکاراناش دفاع کرد و وکلای حقوقی اپل هم از دلایل عدم همکاریشان با سازمان FBI گفتند. «جاش ارنست»، سخنگوی کاخ سفید هم در نشستی با خبرنگاران با بیان اینکه رای دادگاه برای گشودن همهی گوشیهای آیفون نیست تاکید کرد FBI فقط خواستار دسترسی به اطلاعات یک دستگاه تلفن متعلق به این عامل تیراندازی است.
منبع: The Verge
شرکت اپل نیازی ب تبلیغات اینطور نداره..بعضیاهم ک میگن اپل خودش نمیتونه اطلاعاتو برداره خندم گرف اپل ب حریم خصوصی اهمیت میده هرکی هم میخواد باشه..
من هم یک گوشی آلکاتل قدیمی دارم افتاده تو کشو داره خاک می خوره! اگر جناب ترامپ سامسونگ هم دوست نداشت میتونم با کمال میل بهشون هدیه بدم!!!
امنیت ؟ !!!!!!! کدوم امنیت ؟
تمام این شرکت هایی که به حمایت از اپل پرداختن هم ناقض امنیت کاربرا برای اهداف تجاری و … هستن ؛ واگرنه بدون انجام Data mining گسترده نمیتونن درآمد ایده آل خودشون رو داشته باشن !
یکی اون تراپ رو بگیره الان سکته میکنه .
اون کارش از روانشناس و دکتر گذشته ، خدا بهش کمک کنه .
انگار اپل مهتاج استفاده ی اونه
Ios یعنی امنیت
بعضی از دوستان گفتن که فدرال گوشیو میداد به اپل و اون اطلاعات رو استخراج می کرد!!! واقعا من به این دوستان که انقدر هوش و ذکاوت وصف نشدنی دارند تبریک میگم و واقعا این عزیزان دارن اینجا حروم میشن.
من متخصص آی تی نیستم و نمیدونم شرایطایجاد این بک دور ها چطور هستش.
ولی مطمئنن اگر هم یک روش بازاریابی باشه روش کاملا کاملا زیرکانه و تاثیر گذاری هستش.اتفاقا باید به اپل تبریک گفت که همچین روشی رو دنبال کرده برای بالابردن اعتبار خودش.به قول معروف چیزی به نام تبلیغ بد وجود نداره!بخصوص در کشورهای پیشرفته که بیشتر از هر چیزی به حریم خصوصی خودشون اهمیت میدن.چیزی که شرکت سامسونگ یا الجی مانوری روش نداده (یا تابحال من چیز جالب توجهی در موردش نشنیدم).ولی مطمئنا به کام کسانی که به حریم خصوصی خودشون اهمیت میدن خوش میاد.
fbiسرش برا دعوا درد میکنه خوب بره ازciaبگیره
این ها همش دروغه و جنبه تبلیغاتی داره
حتما هم این اطلاعات تا حالا بدست FBI رسیده (همون طور که دوستان اشاره کردن اپل مایکروسافت و … همشون با FBI همکاری دارن و اطلاعات رو طبقه بندی شده در اختیارش میزارن این رو هم من نمیگه اسنودن افشا گری کرده کسی که کارمند FBI و CIA بوده)
کاملا یه ترفند تبلیغاتی دیگه از اپل هست.
ماکروسافت و اپل هردو همکاری تنگاتنگی با NSA دارند و تمامی اطلاعات کاربران خودشون رو نه تنها نمیدن بلکه طبقه بندی شده به سازمان امنیتی امریکا میدن. گوگل هم همینطور ولی نه به اندازه ماکروسافت و اپل. سنودن سالهاست به این مسئله اشاره کرده.
http://www.techtimes.com/articles/28517/20150124/edward-snowden-apple-iphone-with-secret-ifeature-that-allows-government-to-spy-on-you.htm
به کاربرها توصیه میکنم از سیستم عامل هایی که توسط مردم نه شرکت ها توسعه پیدا میکنه استفاده کنید مثلا cyanogenmod یا مثلا دبیان برای دستکتاپ.
اپل یکی بزرگترین دزدها اطلاعات دنیا هست.
اینکه اپل نگران از دست رفتن اطلاعات و همچنین اعتبار خود هست خیلی خوبه
اما وقتی که یک حمله تروریستی اتفاق افتاده و ممکنه باز هم اتفاق بیفته اپل باید با FBI همکاری کنه اما نه به این صورتی که FBI میخواد!
FBI باید موبایل رو به اپل بده تا اپل اطلاعات دستگاه رو استخراج و در اختیار FBI قرار بده. نه اینکه از اپل خواسته بشه که برنامه ای برای بدست اوردن اطلاعات موبایل در اختیار FBI قرار بده.
به نظر من بیشتر یه بازی تبلیغاتی هست برای بدست آوردن آبروی از دست رفته اپل در همکاری با سازمان های جاسوسی آمریکایی.
در واقع اکثر شرکت های آی تی امروزی مثل فیس بوک، گوگل، اپل ، مایکروسافت و از این دست همکاری تنگاتنگی با دولت آمریکا دارند که هم قابل دفاع است و هم قابل رد ولی سوای از خوب یا بد بودن این اتفاق، بعد از گزارشات اسنودن و اعلام همکاری وسیع اپل و فیش بوک با دولت آمریکا، با این اتفاق و نمایش خبری اپل سعی دارد چهره ی نا امن خود را بازسازی کند خصوصا در نسل جدید گوشی ها که قابلیت انگشت نگاری و احتمالا اسکن عنبیه را هم دارند.
به نظرم اگر واقعا مسئولین می خواستند این مشکل را حل کنند لازم نبود برنامه ای برای باز کردن گوشی نوشته شود و آن برنامه به دولت واگذار شود، فقط کافی بود FBI تحت نظارت خود گوشی را برای مدتی به اپل داده و اطلاعات استخراج شده آن را بدست آورد. یقینا اپل در حال حاضر هم برنامه ای برای ورود به گوشی های ساخت خود دارد ولی افشا شدن این مورد حتی از افشاگری اسنودن هم بدتر است.
اپل در تبلیغات غیرمستقیم سابقه زیادی دارد، همانطور که سالها با نمایش آیفون در دست بازیگران نقش اول فیلم های هالیودی، این گوشی را به یک نماد ملی آمریکا تبدیل کرده است امروز هم قصد دارد با تبلیغات غیرمستقیم امنیتش را نشان دهد.
احتمالا نتیجه این دعوای حقوقی هم همان می شود که در پاراگراف قبل گفتم، اپل فقط به صورت انحصاری اطلاعات را برای FBI بازگشایی کرده و هیچ برنامه در اختیار آنها قرار نمی دهد. (البته این چیزی است که آنها اعلام خواهند کرد. )
دقیقا، موافقم باهاتون
اگه اپل میخاست میتونست خیلی راحت خودش اطلاعات و خارج کنه و به FBI بده
یعنی خود اپل هم نمیتونه دستگاهی که خودش ساخته رو بازیابی کنه !!!!
همش تبلیغ ع برای بازاریابی بیشتر
چقد این شرکت حریص ع برای سود بیشتر ! حتی برای تبلیغات کار و به اینجا کشیده .
منم کاملن با نظر دوستای عزیز موافقم و فکر میکنم نیازی به این همه ادا و اطوار نیست.می تونستن تموم این مذاکراتو ببرن پشت پرده و بی سر و صدا حل و فصلش کنن، رسانه ای کردنش اونم تا این حد، مشکوکه. نه در ایران و نه در هیچ جای دنیا هیچ شرکتی بدون حمایت دولت ها و بزرگ سرمایه داران که دولت های در سایه هستند، تبدیل به یه غول اقتصادی نمیشه.اپل اگه با نهادهای جاسوسی آمریکا و چین و خیلی کشورای دیگه همکاری نمی کرد، اینجوری بزرگ و ثروتمند نمیشد.