هایکو چیست؟
هایکو درک زیبایی از هستی و فضای پیرامون را ترسیم می‌کند.
«هایکو» (Haiku) شعری کوتاه است و معمولا تصویری از طبیعت را در ذهن خواننده خلق می‌کند. هایکو کوتاه‌ترین شعر جهان محسوب می‌شود و تاریخچه ظهورش به ژاپن و قرن ۱۶ میلادی برمیگردد. این سبک شعری با تکیه بر فصل‌ها و نشانه‌های خود، تصویری شگفت‌انگیز را خلق می‌کند.
قالب شعری هایکو از به هم پیوستن ۱۷ هجا به‌صورت ۵-۷-۵ شکل گرفته است. هایکوها دارای کی‌گُو (Kigo) یا فصل‌واژه‌ها و کایره‌جی (Kireji) یا برش‌واژه‌ها هستند.
هایکو در طول زمان به زبان‌های مختلف دنیا ترجمه شده و سایر ملل دنیا هم با توجه به فرهنگ‌شان با آن ارتباط برقرار کرده‌اند و قطعات متعددی را بدین سبک سروده‌اند. این اشعار ساده و بی‌تکلف، درک زیبایی از هستی و فضای پیرامون را ترسیم می‌کنند که برای هر شخص، معنای متفاوتی را به ذهن متبادر می‌سازد. به همین دلیل، قافیه‌پردازی در آن دیده نمی‌شود تا سادگی این سبک بکر بماند و معنای‌اش برای همه، بدون پیچیدگی قابل تفسیر باشد.
گاهی این اشعار حس یک ایهام بزرگ را همراه‌شان دارد و همین امر، شاعرانگی و زیبایی ادبی این سبک را دوچندان کرده است. هایکو آغاز و پایانی را به شیوه پند و اندرز دنبال نمی‌کند و سعی می‌کند زندگی را فراتر از تصور در زمان حال بیافریند.
معمولا معنای پنهان در هر قطعه خواننده را به دنیایی سرشار از تخیل، رنگ‌ها و فصل‌ها هدایت می‌کند و شاید یکی از دلایل محبوبیت این سبک، همین سادگی و تصویرگری آن باشد.
از مهم‌ترین سرایندگان هایکو در ژاپن می‌توان به «ماتسوئو باشو» و «کوبایاشی ایسا» اشاره کرد. یکی از هایکوهای باشو این است:
به زمستان از باران خیس شدن
حتی چتر و کلاهی نداشتن-
باشد! باشد!
البته در هایکوی ژاپنی مضامین با طبیعت بسیار آمیخته است اما زمانی که این سبک به سایر کشورها و فرهنگ‌ها وارد شد، نوع نگاه، با کمی تغییر همراه شده و سراینده تحت تاثیر بخشی از تاریخچه‌ی هویت خود و سرزمین‌اش به سرایش می‌پردازد.
هایکو در ایران
نکته قابل توجه در هایکو، بومی شدن آن با فرهنگ هر ملیت است.
«احمد شاملو» با برگردان کتاب هایکو از آغاز تا امروز و «ع.پاشایی» با برگردان کتاب صد هایکوی مشهور اثر «دانیل سی بیوکانن»، نخستین افرادی هستند که به معرفی این سبک شعر در ایران پرداختند و مهم‌ترین سرایندگان هایکوی ژاپنی را به ایران معرفی کردند.
«سیروس نوذری» یکی دیگر از سرایندگان هایکوی معاصر است و تالیف و ترجمه‌ی قابل تحسینی از جمله کتاب هایکونویسی و درباره‌ی هایکو از خود بر جای گذارده است.
نکته قابل توجه در هایکو، بومی شدن آن با فرهنگ هر ملیت است که نمونه آن را در هایکوی فارسی می‌توان در شعر سیروس نوذری مشاهده کرد:
این بوی توست
می‌بردم کنار پرتگاه
کنار آویشن
تنها شخصی که در ایران ترجمه های بی نظیر در هایکو دارد و در حوزه هایکو بهترین است علی پرچمی است که من بشخصه با ترجمه ها و هایکوهای ایشان معنی هایکو را فهمیدم
این شعری که نوشتید از باشو می باشد یا بد ترجمه شده است یا اصلن از باشو نیست چون اصلن هایکو نیست. در هر هایکو باید و تنها باید یک فصل واژه باشد نه کمتر و نه بیشتر وگرنه هایکویی سروده نشده است در این شعر نسبت داده شده با باشو پنج فصل واژه نوشته شده است: زمستان / باران/ خیس شدن/ چتر/ کلاه.
در مقدمه کتاب بامداد چشمه از نشر ثالث آقای اسماعیل ایینی، شعر های کوتاه مازندرانی به نام اسا شعر و شعر کوتاه گیلانی به نام هسا شعر و شعر ژاپنی هایکو در یک مقایسه تحلیلی نوشته شده است و جهان بینی هر کدام شان توضیح داده شده است.
با سلام
آیا هایکوی ما حتما باید از قسمت عطف کتاب باشه
یا میتونه از بالای کتابم عکس گرفته بشه
چون اکثر هایکو هایی که تو نت سرچ کردم همه از قسمت عطف کتاب بودن
و هایکو هایی که تو مسابقه شرکت کردن از روی جلد
اگه از روی جلدم میشه بگین چون اینجوری خلاقیت تو عکاسی بیشتر هم میشه
مهم تر از اینکه کامنتم رو تایید کنید این بود که بهش جوابم میدادین
سلام.
بی نظرم با عکس زیبا تر جلوه می ده…
من خودم تا حالا نمی دونستم همچین سبک شعری وجود داره …
ولی کنار هر عکس هنری که خودم می گیرم ، تیکه شعری به اصطلاح هایکو می نویسم و از طرف منتقدان اهل ، مورد تشویق زیادی قرار گرفته اند….
????
اینی که شما میگین بهش میگن هایکو کتاب .
هایکو کتاب اینطوریه که اسم کتاب ها رو طوری بچینید که یک هایکو شعر بشه. مثل :
دختر پرتقال
خودت را فتح کن نه دنیا را
مردی که نرفته ست، برمیگردد.