از نوکیا تا موتورولا؛ قربانیان استیو جابز

استیو جابز زمانی که قصد داشت در تاریخ ۹ ژانویه سال ۲۰۰۷ با معرفی آیفون نسل اول دنیای گوشی‌های موبایل را برای همیشه دگرگون کند، آشکارا به چهار گوشی موبایل اشاره کرد که نام تصویر و نام آن‌ها روی پرده حک شده بود. شاید استیو جابز این مثال‌ها را به عنوان نمونه‌ای از وضعیت کلی بازار موبایل در آن زمان نمایش داد، ولی در واقع خیلی زیرکانه مهم‌ترین رقبای اپل را از همان ابتدا نشانه گرفت. پس واقعا بیراه نیست اگر این چهار گوشی را قربانیان استیو جابز بنامیم: نوکیا E62، پالم تریو، بلک‌بری پرل و موتورولا Q. سرگذشت و سرنوشت تولیدکنندگان این گوشی‌ها در سال‌های پس از معرفی آیفون هم تا حد زیادی این فرضیه را تایید می‌کند. این هفته قصد داریم در موزه گجت‌های رترو به این چهار گوشی و سرنوشت تولیدکنندگان آن‌ها نگاهی کوتاه بیندازیم. پیشنهاد می‌کنیم پیش از خواندن ادامه‌ی مطلب، ویدیوی بالا را تماشا کنید که بخش مورد نظر ما در کنفرانس معرفی نسل اول آیفون است.

نوکیا E62

نوکیا E62 در زمان معرفی آیفون در سال ۲۰۰۷ آخرین مدل از سری E نوکیا بود. سری E که شامل گوشی‌های طبقه‌ی تجاری یا Business Class نوکیا می‌شد به طور ویژه کاربران تجاری مانند مدیران و مشاوران شرکت‌ها را هدف گرفته بود. مهم‌ترین ویژگی مشترک قربانیان استیو جابز یعنی کیبورد فیزیکی کامل در نوکیا E62 هم دیده می‌شد. در واقع اتکا به کیبورد فیزیکی برای کنترل گوشی دقیقا همان پاشنه‌ی آشیلی بود که اپل با آیفون نشانه گرفت. نوکیا E62 از نظر سخت‌افزاری به صفحه‌نمایش ۲.۹ اینچی با رزولوشن ۳۲۰ در ۲۴۰ پیکسل، پردازنده‌ی ARM 9 با فرکانس کاری ۲۳۵ مگاهرتز، ۳۲ مگابایت حافظه‌ی رم، ۸۰ مگابایت حافظه‌ی داخلی با پشتیبانی از کارت حافظه‌ی miniSD و باتری قابل تعویض ۱۵۰۰ میلی‌آمپر ساعتی مجهز بود. از نظر نرم‌افزاری هم این گوشی از سیستم‌عامل سیمبین ۹.۱ با رابط کاربری سری ۶۰ استفاده می‌کرد. هنوز هم ممکن است دل بسیاری از ما برای اس‌ام‌اس دادن با کیبورد کامل نوکیا E62 تنگ شود، ولی این گوشی و نسل‌های بعدی آن تاب مقاومت در مقابل آیفون و گوشی‌های لمسی پس از آن را نداشتند.

پالم تریو

شرکت «پالم» (Palm) در ایران زیاد شناخته‌شده نیست. ولی در واقع پالم یکی از پیشگامان تولید گوشی‌های هوشمند بوده است. پالم در سال ۱۹۹۶ میلادی یعنی ۲۱ سال پیش اولین کامپیوترهای جیبی خود را که در آن زمان با عنوان PDA یا «دستیار شخصی دیجیتال» (Personal Digital Assistant) شناخته می‌شد روانه‌ی بازار کرد. مدلی که استیو جابز در مراسم معرفی آیفون به آن اشاره می‌کند باید یکی از دو مدل ۷۰۰W یا ۷۰۰P از گوشی‌های سری «پالم تریو» (Palm Treo) باشد. برند تجاری تریو در اصل متعلق به شرکتی به نام «هندسپرینگ» (Handspring) بود. پالم در سال ۲۰۰۳ میلادی شرکت هندسپرینگ را خرید و تولید سری پالم تریو را آغاز کرد. دو مدل ۷۰۰W و ۷۰۰P از نظر ظاهری شباهت بسیار زیادی به هم داشتند. تفاوت اصلی آن‌ها در این بود که اولی از سیستم‌عامل ویندوز موبایل و دومی از سیستم‌عامل Palm OS استفاده می‌کرد. اکثر گوشی‌های سری تریو با وجود صفحه‌کلید کامل به صفحه‌نمایش لمسی هم مجهز بودند. ولی قطعا صفحه‌نمایش مقاومتی کوچک آن‌ها توان رقابت با صفحه‌نمایش بزرگ‌تر خازنی آیفون و رابط کاربری انقلابی آن را نداشت. پس از افول پالم در صنعت گوشی‌های موبایل، این شرکت در سال ۲۰۱۰ میلادی توسط HP خریده شد و به این ترتیب رفته‌رفته نام آن از خاطر مردم رفت.

بلک‌بری پرل

بلک‌بری زمانی یکی از قدرتمندترین شرکت‌های تولیدکننده‌ی گوشی موبایل در جهان محسوب می‌شد و اتفاقا همگان گوشی‌های بلک‌بری را به دلیل کیبوردهای خوش‌دست آن دوست داشتند. ولی استیو جابز در مراسم معرفی آیفون همین کیبورد را به عنوان اشکال اصلی بلک‌بری مطرح کرد. مدلی که استیو جابز انتخاب کرده بوده یک گوشی «بلک‌بری پرل» (BlackBerry Pearl) سری ۸۱۰۰ است. سری پرل در واقع اولین گوشی‌های هوشمند بلک‌بری بودند که دوربین و مدیاپلیر داشتند. واکنش اولیه‌ی بلک‌بری به حمله‌ی اپل بسیار خونسردانه و با اعتمادبه‌نفس بود. مسئولان بلک‌بری اعلام کردند کیبورد مجازی آیفون به هیچ عنوان راحتی کیبوردهای فیزیکی را ندارد و به همین دلیل چیزی ما را تهدید نمی‌کند. با این حال در سال‌های پس از آن و به ویژه پس از سال ۲۰۱۳ میلادی، با محبوب‌تر شدن گوشی‌های لمسی مبتنی بر iOS و اندروید، سهم بازار بلک‌بری به شدت افت کرد. تا جایی که سرانجام بلک‌بری سیستم‌عامل اختصاصی خود را کنار گذاشت و به تولید گوشی‌های هوشمند لمسی مبتنی بر اندروید روی آورد. گرچه هنوز در برخی از مدل‌های جدید بلک‌بری هم شاهد حضور کیبورد فیزیکی کامل هستیم.

موتورولا Q

موتورولا در کنار نوکیا جزو پیشگامان صنعت موبایل محسوب می‌شود که علاوه بر تولید گوشی به پیشرفت تکنولوژی شبکه‌های ارتباطی هم کمک بسیار زیادی کرده است. موتورولا تا پیش از انقلاب آیفون و رونق گرفتن بازار گوشی‌های هوشمند تجربه‌ی بسیار موفقی با گوشی‌های ساده‌ی تاشو نظیر «موتورولا ریزر» (Motorola Razr) داشت؛ با این حال در زمینه‌ی گوشی‌های هوشمند هم تلاش‌هایی کرده بود. موتورولا Q یکی از اولین گوشی‌های هوشمند موتورولا بود و از سیستم‌عامل ویندوز موبایل استفاده می‌کرد. موتورولا Q همانند اکثر گوشی‌های هوشمند زمان خود یک صفحه‌نمایش کوچک غیرلمسی و کیبورد فیزیکی کامل داشت؛ مشخصاتی که آن را به یک قربانی مناسب برای استیو جایز تبدیل کرده بود. موتورولا تا سال ۲۰۰۸ تولید سری Q را ادامه داد. ولی از آنجا که می‌دید گوشی‌های هوشمند لمسی روز به روز بیشتر بر بازار مسلط می‌شوند، از سال ۲۰۰۹ به تولید گوشی‌های هوشمند اندرویدی مانند «موتورولا دروید» (Motorola Droid) روی آورد.