نه به دانلود غیرقانونی

احتمالا‭ ‬بارها‭ ‬شنیده‌اید‭ ‬که‭ ‬ایران‭ ‬عضو‭ ‬قانون‭ ‬کپی‌رایت‭ ‬نیست؛‭ ‬این‭ ‬قانون‭ ‬چیست‭ ‬و‭ ‬دقیقا‭ ‬چه‭ ‬مواردی‭ ‬را‭ ‬شامل‭ ‬می‌شود؟‭ ‬

مدت‭ ‬زمان‭ ‬زیادی‭ ‬طول‭ ‬کشید‭ ‬تا‭ ‬هنرمندان‭ ‬و‭ ‬خالقان‭ ‬آثار‭ ‬اعم‌‭ ‬از‭ ‬هنری،‭ ‬ادبی‭ ‬و‭ ‬علمی‭ ‬برای‭ ‬حفظ‭ ‬مالکیت‭ ‬معنوی‭ ‬اثر‭ ‬خود‭ ‬به‌فکر‭ ‬بیفتند‭.‬ شاید‭ ‬ضرورت‌های‭ ‬مدرنیته‭ ‬آن‌ها‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬نقطه‭ ‬رساند‭ ‬تا‭ ‬مدت‌ها‭ ‬فکر‭ ‬کنند‭ ‬و‭ ‬مدل‌های‭ ‬مختلف‭ ‬حفظ‭ ‬اثر‭ ‬را‭ ‬روی‭ ‬کاغذ‭ ‬بنویسند‭ ‬تا‭ ‬درنهایت‭ ‬پیمان‭ ‬برن‭ ‬در‭ ‬روزی‭ ‬اواسط‭ ‬سال‭ ‬۱۸۸۶‭ ‬در‭ ‬شهر‭ ‬برن،‭ ‬بین‭ ‬کشورهای‭ ‬پادشاهی،‭ ‬منعقد‭ ‬شد‭.‬ قبل‭ ‬از‭ ‬آن،‭ ‬حقوق‭ ‬قانونی‭ ‬یک‭ ‬اثر‭ ‬متعلق‭ ‬به‭ ‬نویسنده‌ی‭ ‬آن‭ ‬بود‭ ‬اما‭ ‬نویسنده‭ ‬در‭ ‬خارج‭ ‬از‭ ‬کشور‭ ‬خود،‭ ‬فاقد‭ ‬حقوق‭ ‬قانونی‭ ‬بود‭ ‬و‭ ‬مثلا‭ ‬در‭ ‬فرانسه،‭ ‬کتاب‭ ‬یک‭ ‬نویسنده‌ی‭ ‬انگلیسی‭ ‬بدون‭ ‬اجازه‌ی‭ ‬او‭ ‬چاپ‭ ‬می‌شد‭ ‬و‭ ‬نویسنده‭ ‬حق‭ ‬اعتراض‭ ‬نداشت‭.‬ پیمان‭ ‬برن‭ ‬داشتن‭ ‬حق‭ ‬قانونی‭ ‬بر‭ ‬مالکیت‭ ‬یک‭ ‬اثر‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬تمام‭ ‬کشورها‭ ‬قابل‭ ‬اجرا‭ ‬دانست‭ .‬پیمان‭ ‬برن‭ ‬تاکنون‭ ‬بارها‭ ‬مورد‭ ‬تجدیدنظر‭ ‬قرار‭ ‬گرفته‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬سال‭ ‬۱۹۶۷‭ ‬مدیریت‭ ‬آن‭ ‬برعهده‌ی‭ ‬سازمان‭ ‬جهانی‭ ‬حمایت‭ ‬از‭ ‬حقوق‭ ‬مالکیت‭ ‬معنوی‭ ‬Word Intellectual Property‭ ‬Organization‭ ‬یا‭ ‬WIPO‭ ‬قرار‭ ‬گرفته‭ ‬است‭.‬

اگر‭ ‬بخواهیم‭ ‬ساده‭ ‬و‭ ‬سرراست‭ ‬بگوییم‭ ‬‮«‬این‭ ‬حق‭ ‬چیست؟‮»‬‭ ‬باید‭ ‬گفت‭ ‬‮«‬حفاظت‭ ‬قانونی‭ ‬از‭ ‬هر‭ ‬اثری‌‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬دارای‭ ‬ماهیت‭ ‬قابل‭ ‬درک‭ ‬باشد‭. ‬اگر‭ ‬این‭ ‬اثر‭ ‬یک‭ ‬مقاله،‭ ‬نمایشنامه،‭ ‬ترانه،‭ ‬یک‭ ‬حرکت‭ ‬جدید‭ ‬در‭ ‬رقص،‭ ‬کد‭ ‬HTML‭ ‬یا‭ ‬گرافیک‭ ‬کامپیوتری‭ ‬باشد‭ ‬به‌نحوی‌که‭ ‬قابل‭ ‬ثبت‭ ‬بر‭ ‬کاغذ،‭ ‬نوار‭ ‬کاست،CD‭  ‬یا‭ ‬هارد‭ ‬درایو‭ ‬کامپیوتر‭ ‬باشد،‭ ‬شامل‭ ‬قانون‭ ‬کپی‌رایت‭ ‬می‌شود‭.‬‮»

قانون‭ ‬کپی‌رایت‭ ‬به‭ ‬خالق‭ ‬اثر‭ ‬اجازه‭ ‬می‌دهد‭ ‬تا‭ ‬از‭ ‬حقوق‭ ‬انحصاری‭ ‬تکثیر،‭ ‬اقتباس‭ ‬در‭ ‬شیوه‌ی‭ ‬بیان‭ ‬نو‭ ‬مانند‭ ‬به‭ ‬فیلم‭ ‬تبدیل‌کردن‭ ‬یک‭ ‬رمان‭) ‬پخش‭ ‬و‭ ‬نمایش‭ ‬عمومی‭ ‬اثر‭ ‬استفاده‭ ‬کند. انحصاری‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬معناست‭ ‬که‭ ‬تنها‭ ‬خالق‭ ‬اثر،‭ ‬نه‭ ‬کسی‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬نحوی‭ ‬به‭ ‬اثر‭ ‬دسترسی‭ ‬دارد،‭ ‬می‌تواند‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬حقوق‭ ‬استفاده‭ ‬کند‭.‬ قانون‭ ‬کپی‌رایت‭ ‬از‭ ‬زمانی‭ ‬که‭ ‬اثری‭ ‬در‭ ‬شکلی‭ ‬ملموس‭ ‬به‭ ‬وجود‭ ‬بیاید،‭ ‬شامل‭ ‬آن‭ ‬اثر‭ ‬می‌شود‭ .‬مثلا‭ ‬یک‭ ‬نویسنده‌ی‭ ‬انگلیسی،‭ ‬داستان‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬می‌نویسد،‭ ‬نام‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬امضا‭ ‬می‌کند‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬گذاشتن‭ ‬نشانه‭ ‬©‭ ‬در‭ ‬کنار‭ ‬آن‭ ‬تاکید‭ ‬می‌کند‭ ‬که‭ ‬نویسنده‌ی‭ ‬این‭ ‬داستان‭ ‬است. ‬نوشته‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬پاکتی‭ ‬می‌گذارد‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬آدرس‭ ‬خودش‭ ‬پست‭ ‬می‌کند‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬پاکت‭ ‬را‭ ‬دربسته‭ ‬نگه‭ ‬می‌دارد‭. ‬درواقع‭ ‬شاهد‭ ‬او‭ ‬تاریخ‭ ‬مهر‭ ‬پست‭ ‬بر‭ ‬پاکت‭ ‬است‭. ‬حالا‭ ‬او‭ ‬با‭ ‬در‭ ‬دست‭ ‬داشتن‭ ‬این‭ ‬نامه،‭ ‬اثر‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬دفتر‭ ‬کپی‭ ‬رایت‭ ‬انگلستان‭ ‬به‭ ‬ثبت‭ ‬می‌رساند‭ ‬تا‭ ‬از‭ ‬هرگونه‭ ‬سوءاستفاده‭ ‬جلوگیری‭ ‬کند‭.   ‬خالقان‭ ‬آثار‭ ‬دیجیتالی‭ ‬هم‭ ‬می‌توانند‭ ‬هنگام‭ ‬حفظ‭ ‬یک‭ ‬اثر‭ ‬در‭ ‬کامپیوتر،‭ ‬تاریخ‭ ‬و‭ ‬ساعت‭ ‬آن‭ ‬‌را‭ ‬حفظ‭ ‬کنند‭ ‬تا‭ ‬با‭ ‬در‭ ‬دست‭ ‬داشتن‭ ‬فایل‭ ‬اصلی‭ ‬ثابت‭ ‬کنند‭ ‬زودتر‭ ‬از‭ ‬شخصی‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬نحوی‭ ‬برای‭ ‬مثال‭ ‬از‭ ‬وب‌سایت‭ ‬به‭ ‬آن‌ها‭ ‬دست‭ ‬یافته،‭ ‬آن‌‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬وجود‭ ‬آورده‌اند‭.‬

در‭ ‬نمایشگاه‭ ‬بین‏‌المللی‭ ‬کتاب‭ ‬تهران‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬نزدیک‭ ‬به ‭ ‬۱۰هزار‭ ‬علاقه‌مند‭ ‬به‭ ‬کتاب،‭ ‬دستبندهای‭ ‬کمپین‭ ‬‮«‬نه‭ ‬به‭ ‬دانلود‭ ‬غیرقانونی‭ ‬کتاب‮»‬‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬دست‭ ‬خود‭ ‬بستند‭ ‬و‭ ‬به‌صورت‭ ‬نمادین‭ ‬حمایت‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬کمپین‭ ‬اعلام‭ ‬کردند. 

وقتی‭ ‬از‭ ‬یک‭ ‬سایت‭ ‬دیدن‭ ‬می‌کنید،‭ ‬کپی‌کردن‭ ‬مطالب،‭ ‬تصاویر‭ ‬یا‭ ‬کد‭ ‬HTML‭ ‬آن‭ ‬با‭ ‬چند‭ ‬کلیک‭ ‬امکان‌پذیر‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬ما‭ ‬به‭ ‬دلایل‭ ‬مختلف‭ ‬این‭ ‬کار‭ ‬را‭ ‬انجام‭ ‬می‌دهیم. ‬ما‭ ‬گمان‭ ‬می‌کنیم‭ ‬اینترنت‭ ‬یک‭ ‬فضای‭ ‬عمومی‌ست‭ ‬و‭ ‬برداشت‭ ‬مطالب‭ ‬آن‭ ‬آزاد‭ ‬است،‭ ‬به‭ ‬خصوص‭ ‬که‭ ‬ذخیره‭ ‬یا‭ ‬کپی‭ ‬فایل‌های‭ ‬آن‭ ‬به‭ ‬سادگی‭ ‬میسر‭ ‬است.‭ ‬اما‭ ‬باید‭ ‬بدانیم‭ ‬آن‌چه‭ ‬در‭ ‬اینترنت‭ ‬می‌بینیم‭ ‬در‭ ‬صورتی‭ ‬قابل‭ ‬کپی‌کردن‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬یا‭ ‬دولتی‭ ‬باشد؛‭ ‬مانند‭ ‬اسناد‭ ‬سفارت‌خانه‌ها،‭ ‬دانشگاه‌ها‭ ‬و‭‬ غیره ‬یا‭ ‬تاریخ‭ ‬کپی‌رایت‭ ‬آن‭ ‬منقضی‭ ‬شده‭ ‬باشد،‭ ‬یا‭ ‬صاحب‭ ‬وب‌سایت‭ ‬حقوق‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬لغو‭ ‬یا‭ ‬واگذار‭ ‬کرده‭ ‬باشد.‭ ‬از‭ ‬سویی‭ ‬دیگر‭ ‬اگر‭ ‬با‭ ‬اجازه‌ی‭ ‬صاحب‭ ‬اثر،‭ ‬در‭ ‬متن،‭ ‬تصویر،‭ ‬کد‭ ‬HTML‭ ‬و‭ ‬موارد‭ ‬مشابه‭ ‬آن‭ ‬تغییر‭ ‬کلی‭ ‬ایجاد‭ ‬کنید‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬تغییرات‭ ‬موافق‭ ‬با‭ ‬شرایط‭ ‬صاحب‭ ‬اثر‭ ‬باشد،‭ ‬شما‭ ‬صاحب‭ ‬اثر‭ ‬جدید‭ ‬هستید.‭ ‬در‭ ‬غیر‭ ‬این‭ ‬صورت‭ ‬به‭ ‬دزدی‭ ‬ادبی‭/‬هنری‭ ‬محکوم‭ ‬خواهید‭ ‬شد‭.‬

‭ ‬ایران‭ ‬متاسفانه‭ ‬جزو‭ ‬کشورهای‭ ‬امضاکننده‌ی‭ ‬قانون‭ ‬برن‭ ‬نیست.‭ ‬بنابراین‭ ‬قوانین‭ ‬بین‌المللی‭ ‬و‭ ‬محافظت‭ ‬از‭ ‬آثار‭ ‬به‭ ‬شکل‭ ‬قانونی‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬ما‭ ‬اتفاق‭ ‬نمی‌افتد؛‭ ‬اما‭ ‬کمپین‌ها‭ ‬و‭ ‬فعالیت‌های‭ ‬فرهنگی‭ ‬بسیاری‭ ‬در‭ ‬تلاش‭ ‬هستند‭ ‬برای‭ ‬حفظ‭ ‬مالکیت‭ ‬اثر‭ ‬تا‭ ‬آن‌جا‭ ‬که‭ ‬قابل‭ ‬کنترل‭ ‬و‭ ‬اجراست‭ ‬قانون‭ ‬کپی‌رایت‭ ‬را‭ ‬رعایت‭ ‬کنند‭.‬

از‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬و‭ ‬هم‌زمان‭ ‬با‭ ‬نمایشگاه‭ ‬کتاب،‭ ‬وب‌سایت‭ ‬فروش‭ ‬آ‌نلاین‭ ‬کتاب‭ ‬‮«‬فیدیبو‮»‬‭ ‬حرکتی‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬عنوان‭ ‬‮«‬نه‭ ‬به‭ ‬دانلود‭ ‬غیرقانونی‮»‬‭ ‬راه‭ ‬انداخت‭ ‬تا‭ ‬از‭ ‬حقوق‭ ‬نویسندگان‭ ‬محافظت‭ ‬کند‭. ‬این‭ ‬کمپین‭ ‬بزرگ‭ ‬‮«‬رصد‮»‬‭ ‬نام‭ ‬دارد؛‭ ‬کمپین‭ ‬صیانت‭ ‬از‭ ‬حقوق‭ ‬ناشران‭ ‬و‌‭ ‬نویسندگان.‭ ‬در‭ ‬نمایشگاه‭ ‬بین‏المللی‭ ‬کتاب‭ ‬تهران‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬نزدیک‭ ‬به‭ ‬۱۰هزار‭ ‬علاقه‌مند‭ ‬به‭ ‬کتاب،‭ ‬دستبندهای‭ ‬کمپین‭ ‬‮«‬نه‭ ‬به‭ ‬دانلود‭ ‬غیرقانونی‭ ‬کتاب‮»‬‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬دست‭ ‬خود‭ ‬بستند‭ ‬و‭ ‬به‌صورت‭ ‬نمادین‭ ‬حمایت‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬کمپین‭ ‬اعلام‭ ‬کردند‭.‬

در‭ ‬سال‭ ‬جاری‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬نمایشگاه‭ ‬کتاب‭ ‬امسال‭ ‬هم‭ ‬قرار‭ ‬است‭ ‬هرکدام‭ ‬از‭ ‬ما‭ ‬با‭ ‬مشارکت‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬طرح‭ ‬و‭ ‬قبول‭ ‬حفظ‭ ‬مالکیت‭ ‬معنوی‭ ‬اثر‭ ‬برای‭ ‬خالق‭ ‬آن‭ ‬اثر،‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬کمپین‭ ‬بپیوندیم‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬پرداخت‭ ‬هزینه‌هایی‭ ‬بسیار‭ ‬ناچیز‭ ‬به‭ ‬نویسنده،‭ ‬فیلم‌ساز،‭ ‬محقق‭ ‬و‭ ‬هر‭ ‬تولید‌کننده‌ی‭ ‬اثری‭ ‬که‭ ‬راهی‭ ‬برای‭ ‬فروش‭ ‬حقیقی‭ ‬اثر‭ ‬خود‭ ‬ندارد‭ ‬احترام‭ ‬بگذاریم،‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬او،‭ ‬در‭ ‬تولید‭ ‬آثار‭ ‬بعدی‌اش‭ ‬کمک‭ ‬کنیم‭.‬

هم‌چنین‭ ‬می‌توانید‭ ‬اگر‭ ‬کتاب‭ ‬یا‭ ‬اثری‭ ‬بدون‭ ‬اجازه‌ی‭ ‬صاحب‌امتیاز‭ ‬آن‭ ‬به‌صورت‭ ‬فرمت‌های‭ ‬دیجیتالی‭ ‬مثل‭ ‬PDF‭ ‬در‭ ‬وب‌سایتی‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬انتشار‭ ‬است،‭ ‬به‭ ‬مسئولان‭ ‬سایت‭ ‬فیدیبو‭ ‬اطلاع‭ ‬دهید‭.‬

اگر به این مطلب علاقه داشتنید، سایر مطالب مجله را هم مطالعه کنید. برای مطالعه‌ روی عکس زیر کلیک کنید.

‌‌‌