نخستین کتاب صوتی ریشه در ایران دارد
کتاب سخن‌گو امروزه تبدیل به ایده‌ای کارآمد برای افراد پرمشغله شده است… اما آیا می‌دانید پیشینه‌ی این کتاب‌ها چیست و نخستین کتاب صوتی ریشه در ایران دارد؟
اگرچه بسیاری از ما دوست داریم فرصتی مناسب داشته باشیم تا با خیال راحت بنشینیم و کتاب موردعلاقه‌ی خود را در دست بگیریم و بخوانیم، اما این روزها کم‌تر چنین فرصتی به‌دست می‌آوریم. چون وقتی برای این کار نداریم یا آن قدر کارهای مهم‌تر- یا به نظر مهم‌تر- داریم که خیلی وقت‌ها از لذت خواندن کتاب‌های دل‌خواه‌مان محروم می‌مانیم.در دنیای امروز، مردم عموماً عجله دارند و به ندرت فرصتی پیدا می‌کنند تا با خاطری آسوده از خواندن کتابی لذت ببرند. از همین تعجیل و بی‌وقتی است که ایده‌ی کتاب سخن‌گو، تبدیل به ایده‌ای کارآمد برای افراد پرمشغله می‌شود.
امروزه صنعت نشر کتاب سخن‌گو در دنیا، صنعتی بزرگ با گردش مالی قابل توجه است.اما کتاب گویا یا کتاب صوتی دقیقاً چیست؟ کتاب‌هایی که توسط یک یا چند گوینده خوانده می‌شود و به‌صورت فایل صوتی درمی‌آید و یا گاهی اوقات به‌صورت نمایش‌نامه بازی می‌شود. گاهی اوقات نویسنده با صدای خودش کتاب را می‌خواند و گاهی گویندگان حرفه‌ای این کار را انجام می‌دهند.
نخست: در ایران
این نکته‌ای‌ست که شاید چندان در ایران به آن توجه نشده ولی جالب است بدانید که کتاب گویا نخستین بار و در پاسخ به نیاز نابینایان در ایران و در سال ۱۹۲۹ توسط دکتر جواد شوکولاتخور که خود نابینا بود ارائه شد؛ اتفاقی که به سرعت و به دلیل جذابیت مورد استقبال عموم مردم قرار گرفت.
پس از این تک‌اتفاق رخ‌داده در ایران، تولید این کتاب‌ها به صورت رسمی از سال ۱۹۳۱ میلادی یعنی دو سال بعد کلید خورد. زمانی که در آمریکا اولین‌بار این نوع کتاب‌ها برای نابینایان تحت پروژه‌ای به نام «پروژه‌ی کتاب برای افراد نابینا» مطرح شد و اولین کتاب گویا از این سری حدود ۷۹ سال پیش در سال ۱۹۳۲ میلادی تولید شد. در سال ۱۹۳۳ جی. پی هارینگتون که در رشته مردم‌شناسی کار می‌کرد، آمریکای شمالی را درنوردید تا تاریخ قبایل بومی امریکا را روی دیسک‌های آلومینیومی با استفاده از گرامافونی که با برق اتومبیل کار می‌کرد ضبط کند. کتاب سخن‌گو، سنت قصه‌گویی را که هارینگتون سال‌ها پیش تحقیقاتی درباره‌ی آن انجام داده بود، زنده می‌کرد. تا سال ۱۹۳۵ که پس از آن کنگره تصویب کرد کتاب‌های سخن‌گو برای شهروندان نابینا به رایگان ارسال شود، پروژه‌ی «کتاب برای نابینایان بزرگسال» به‌طور جدی دنبال می‌شد. ابتدا برخی از کتاب‌های آموزشی و درسی روی کاست پیاده شد و به دنبال آن کتاب‌های ادبی،داستان و حکایات ارائه شدند.
وضعیت امروز
هم‌اکنون کتاب گویا پدیده‌ای شناخته شده در کشورهای توسعه یافته است. بعدها با اختراع و گسترش استفاده از نوار کاست و به دلیل سهولت استفاده از این کتاب‌ها و زیبایی و جذابیت آن‌ها مورد استفاده عموم مردم قرار گرفت و تولیدکنندگان کتاب، حجم وسیعی از کتاب‌های خود را بدین شکل تولید کردند. کتاب گویا به دو صورت روخوانی و نمایش‌نامه تولید می‌شود. بهای کتاب‌های صوتی که روی سی‌دی یا کاست منتشر می‌شوند اغلب بیش از نسخه‌های چاپی با جلد سخت است. کتاب‌های صوتی که با پیاده‌کردن از اینترنت خریداری می‌شوند اغلب کمی ارزان‌تر از نسخه‌های چاپی با جلد سخت، اما گران‌تر از نسخه‌های چاپی با جلد شومیز هستند. به طور کلی کتاب‌های صوتی ارائه شده در غالب لوح فشرده مخاطبان بیشتری دارند؛ تا سال ۲۰۰۵ نوار کاست ۱۶درصد، لوح فشرده ۷۴درصد و لینک‌های قابل دانلود ۹درصد از بازار کتاب‌های گویا را به خود اختصاص داده‌است. بر اساس نتایج پیمایشی در آمریکا سود حاصل از این صنعت در سال ۲۰۰۵ در این کشور بیش از ۸۷۱ میلیون دلار بوده‌است.
نسل جدید کتاب گویا در ایران
موسسه نوین کتاب گویا در سال ۱۳۸۶ با مجوز رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با هدف تولید و تکثیر کتاب‌های گویا تاسیس شد و به‌عنوان اولین و تنها موسسه‌‌ای که به طور تخصصی درکشور، به کار تولید و انتشار کتاب گویا می‌پردازد، شروع به کار کرد. کاری که سال‌هاست در کشورهایی همچون فرانسه، آلمان، انگلستان و بسیاری اقلیم‌های صاحب فرهنگ به روالی مرسوم تبدیل شده است: این‌که به همراه نسخه‌ی مکتوب، نسخه‌ی صوتی آن نیز منتشر شود.
نوین کتاب گویا از سال ۹۳ همکاری خود را با دیجی کالا آغاز کرد و ۶۰ عنوان کتاب صوتی در کنار کتاب‌های چاپی موجود برای فروش عرضه شد. از همان زمان این مجموعه کتاب‌ها که توسط افراد سرشناس خوانده شده‌اند بیش‌ترین توجه و علاقه را به خود اختصاص دادند. درحال‌حاضر بیش از ۷۵عنوان کتاب صوتی در قالب لوح فشرده در دیجی‌کالا به فروش می‌رسند که به‌مرور در حال افزایش‌اند. کتاب‌های «استیو جابز و شیوه‌های رهبری استیو جابز» با صدای میکاییل شهرستانی، «یک عاشقانه‌ی آرام» با صدای پیام دهکردی، «گوگل چه‌گونه کار می‌کند» با صدای منوچهر زنده‌دل، «عاشقانه‌های حافظ» با صدای احمدرضا احمدی، «جاناتان مرغ دریایی» با صدای مهرداد اسکویی و «چهارمیثاق» با صدای نیما رئیسی از پرفروش‌ترین کتاب‌های گویا در سال گذشته‌ی دیجی‌کالا بوده‌اند.
اگر به این مطلب علاقه داشتنید، سایر مطالب مجله را هم مطالعه کنید. برای مطالعه روی عکس زیر کلیک کنید.
