ویرایش ژنتیکی کریسپر هم نتوانست HIV را شکست دهد
شکست دادن ویروس HIV روز به روز سخت‌تر می‌شود چون این ویروس همیشه راه‌هایی برای فرار پیدا می‌کند. اخیرا هم استفاده از تکنیک ویرایش ژنتیکی «کریسپر» (CRISPR) برای تضعیف این ویروس، در برخی موارد آن را قوی‌تر کرده است.
توانایی ویروس HIV برای مقابله با داروهای ضدویروسی روز به روز بیشتر می‌شود. دانشمندان فکر می‌کردند که استفاده از تکنیک امیدبخش کریسپر می‌تواند موفقیت بیشتری داشته باشد و باعث می‌شود ژنوم ویروس در تمام سلول‌های آلوده شده از بین برود. اما حالا به نظر می‌رسد که امید آنها واهی بود.
درمان افراد مبتلا به HIV تاکنون غیرممکن بوده است. سه سال پیش چندین گزارش از درمان این بیماری منتشر شده بود، اما پس از بازگشت این ویروس، مشخص شد که آن گزارش‌ها فقط امید کاذب داده بودند.
مشکل از اینجا ناشی می‌شود که HIV ژنومش را با DNA سلول میزبان ادغام می‌کند. کار داروهای ضدویروسی این است که آلودگی‌های ویروسی را از بدن بیماران بزداید، اما DNA این ویروس در بخشی‌هایی از بدن بیمار پنهان می‌شود که داروها نمی‌توانند به آن دسترسی داشته باشند. پس از اینکه درمان دارویی متوقف می‌شود، این ویروس دوباره فعالیت را در بدن فرد مبتلا از سر می‌گیرد.
استفاده از تکنیک کریسپر برای از بین بردن ژنوم HIV در تمام سلول‌ها یکی از روش‌های نویدبخش برای پاک‌سازی این ویروس است. اما یک مانع مهم و جدی برای موفقیت این روش وجود دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده از کریسپر برای نابود کردن ویروس در سلول‌های سفید، یک شمشیر دو لبه است.
«چن لیانگ» از مرکز ایدز دانشگاه مک‌گیل در کانادا به همراهی تیمش از تکنیک کریسپر استفاده کرد تا DNA ویروسی درون سلول میزبان را از سلول برش دهد. در ادامه‌ی کار، مکانیسم‌های ترمیمی طبیعی سلول، توالی ژنتیکی شکسته شده را به هم وصل می‌کند. در نتیجه‌ی آن یک بافت ترمیمی ژنتیکی ایجاد می‌شود که مانع از عملکرد DNA ویروس می‌شود.
گاهی اوقات همین اتفاق می‌افتاد. این تغییرات در ژن ویروس را می‌کشت. اما در کمال تعجب محققان، در بعضی از موارد این بافت ترمیمی ویروس را قوی‌تر کرد. مثلا گاهی اوقات می‌توانست سریع‌تر خودش را بازتولید کند.
از آن گذشته، چون DNA ترمیم شده شکل متفاوتی پیدا می‌کند، سیستم برش کریسپر دیگر نمی‌تواند آن را تشخیص دهد و دوباره به آن حمله کند. به عبارت دیگر، ویروس HIV در مقابل تکنیک ویرایش ژنتیکی هم مقاوم شده بود.
لیانگ می‌گوید: «از یک طرف، کریسپر جلوی ویروس HIV را می‌گیرد، اما از طرف دیگر به این ویروس کمک می‌کند که فرار کند و زنده بماند. نکته‌ی تعجب‌آور اینجاست که این جهش‌های ژنتیکی مقاومتی نتیجه‌ی بروز خطا در کپی DNA ویروس نیست، بلکه سیستم ترمیمی خود سلول آنها را به وجود می‌آورد.
البته هنوز نباید امیدمان را به طور کامل از دست بدهیم. لیانگ می‌گوید: «نکته‌ی مثبت این است که وقتی ریشه‌ی مشکل را می‌دانیم، می‌توانیم روش‌هایی برای حل آن پیدا کنیم. همانطور که HIV می‌تواند از تمام داروهای ضد ویروسی فرار کند، ما هم می‌توانیم بفهمیم که این ویروس چگونه فرار می‌کند و در نتیجه داروها یا روش‌های درمانی بهتری کشف کنیم.»
یک راه حل احتمالی این است که با کریسپر به مکان‌های مختلفی از DNA ویروس HIV حمله کنیم. لیانگ می‌گوید این باعث می‌شود مقاومت برای این ویروس سخت‌تر شود. «کامل خلیلی» از دانشگاه تمپل (Temple) در فیلادلفیا می‌گوید: «راه حل اصلی این مشکل ویرایش ژنتیکی در چند نقطه است. این کار شانس فرار ویروس و مقاومت آن در مقابل درمان اولیه را کاهش می‌دهد.»
منبع: New Scientist
