ارباب حلقه‌های منظومه شمسی در بهترین شرایط رصدی
اگر برای اولین بار از دریچهی یک تلسکوپ به سیاره زحل نگاه کنید با منظره‌ای مواجه خواهید شد که احتمالا نفس را در سینه‌تان حبس خواد کرد. گویی درخشان که حلقه‌ای پیرامون آن را فراگرفته است. منظره زحل، ارباب حلقه‌های منظومه شمسی، از چشمی تلسکوپ‌های کوچک هم تماشایی است.
با این که سیاره زحل تنها سیاره منظومه شمسی نیست که حلقه‌هایی پیرامون آن را فراگرفته‌اند، اما حلقه‌های این سیاره نسبت به دیگر سیارات جلوه‌ای خاص و بی‌نظیر دارند. دیدن حلقه‌های زحل حتی با تلسکوپ‌های آماتوری کوچک هم ممکن است. به خصوص در شرایط فعلی که زحل به مقابله و نزدیک‌ترین فاصله‌اش از زمین رسیده است.
زحل این شب‌ها درست در نقطه مقابل خورشید جای دارد. مدار زمین و زحل اکنون به گونه‌ای است که زمین درست در بین زحل و خورشید جای گرفته و به این ترتیب زمین و زحل در نزدیک‌ترین فاصله‌شان نسبت به یک‌دیگر قرار دارند. در اخترشناسی به چنین حالتی «مقابله» می‌گویند. چرا که سیاره مورد نظر از دید ناظر زمینی درست در نقطه مقابل خورشید قرار دارد.
زحل هجده تیر به مقابله رسید و اکنون پرنورتر و بزرگ‌تر (از نظر ظاهری) از همیشه در آسمان دیده می‌شود. بنابراین فرصت رصد این سیاره را در این شب‌ها نباید از دست داد.
سیاره زحل این شب‌ها در نزدیکی بخش مرکزی راه شیری قرار دارد. سیاره‌‌ی درخشان مشتری نیز کمی آن سوتر می‌درخشد و در میان این دو بخش مرکزی راه شیری را می‌توان در آسمان‌های تاریک (دور از آلودگی نوری و بدون حضور ماه) دید.
با تلسکوپی کوچک و یا دوربین دوچشمی با بزرگنمایی بیش از ۲۵ برابر می‌توان حلقه‌های سیاره زحل را رصد کرد. حلقه‌های زحل از تعداد بسیار زیادی ذرات ریز تشکیل شده است که در کنار هم منظره‌ی شگفت‌انگیزی را ایجاد کرده‌اند. اگر از تلسکوپ‌های بزرگ‌تر و بزرگنمایی بیشتر استفاده کنید می‌توانید نمای بهتری را از سیاره زحل رصد کنید. البته به یاد داشته باشید که با تلسکوپ‌های آماتوری نمی‌توان نمایی شبیه به آن چه فضاپیمای کاسینی یا تلسکوپ‌های حرفه‌ای ثبت می‌کنند را نظاره کرد.
نمای شبیه‌سازی شده‌‌ی سیاره زحل و قمرهایش از دریچهی یک تلسکوپ کوچک. عکس از نرم‌افزار Stellarium.
گالیله برای اولین بار توانست نمایی محو از حلقه‌های زحل را رصد کند. تلسکوپ او کیفیت مناسب برای تفکیک کامل حلقه‌ها را نداشت و او نتوانست به دلیل شکل بیضوی زحل، آن گونه که از تلسکوپ او دیده می‌شد، پی ببرد. تا این که کریستین هویگنس (Christiaan Huygens) در سال ۱۶۵۵ (۴۵ سال پس از رصد گالیله) توانست با تلسکوپی بهتر حلقه‌های زحل را رصد کند. علاوه بر این هویگنس ستاره کم‌نوری را در نزدیکی زحل مشاهده کرد. او این ستاره را زیر نظر گرفت و در نهایت متوجه شد که این ستاره در واقع قمر زحل است. قمری که امروز ما آن را با عنوان تایتان می‌شناسیم. اکنون می‌دانیم ۶۲ قمر در اطراف سیاره زحل وجود دارند.
عکس کاور: تصویر فضاپیمای کاسینی از سیاره زحل و حلقه‌هایش.
Credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute
