معمای آیفون در ایران؛ طرح رجیستری در چه مرحله‌ای است؟
اگر این اواخر نسبت به خرید تلفن همراه هوشمند به‌خصوص آیفون اقدام کرده باشید، حتما متوجه بازار آشفته‌ی آن شده‌اید؟ اما قضیه چیست؟ چرا خرید آیفون، با این همه دردسر همراه شده است؟ چرا برخی فروشگاه‌ها از فروش آیفون سر باز می‌زنند؟ چرا برخی فروشگاه‌ها ناگهان پلمپ شدند؟ همه‌ی این‌ها برمی‌گردد به «طرح رجیستری موبایل». به گفته‌ی مسوولان، این طرح به‌زودی وارد فاز اجرایی میشود. اما طرح رجیستری موبایل چیست و بود و نبودش برای مصرف‌کننده چه فرقی می‌کند؟ در ادامه با دیجیکالا مگ همراه باشید.
موضوع «رجیستری موبایل» این روزها آن‌قدر داغ شده که «غلامعلی حداد عادل» هم صدایش درآمده و برایش معادل فارسی انتخاب کرده: او می‌گوید از این به بعد به رجیستری موبایل بگوییم «ثبت گوشی». اما به هر حال، این طرح چیست؟
پروژه‌ی رجیستری موبایل یا همان طرح ثبت گوشی با مشارکت گمرک، اصناف، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، وزارت ارتباطات و اپراتورهای تلفن همراه به اجرا گذاشته میشود. هر تلفن همراه یک کد منحصربه‌فرد (IMEI) دارد که با آن میشود گوشی را در شبکه ردیابی کرد. در بخشی از طرح رجیستری، قرار بر این است که یک بانک اطلاعاتی جامع از کدهای منحصربه‌فرد IMEI تهیه شود و بر اساس آن گوشیهای که از مبادی غیرقانونی (اصطلاحا به‌صورت قاچاق) وارد کشور می‌شوند از دریافت خدمات مخابراتی محروم خواهند شد. اما آیا این اولین بار است که موضوع رجیستری تلفن‌های همراه مطرح شده؟ خیر. پیشینه‌ی این طرح به سال ۱۳۸۵ برمی‌گردد.
تجربه‌ی ناموفق سال ۸۵
اولین بار در سال ۸۵، طرح رجیستر کردن گوشیهای موبایل در ایران اجرا شد. هدف این بود که جلوی ورود کالای قاچاق گرفته شود. اما این تجربه کاملا ناموفق بود. این طرح در کمتر از ۱۲ ماه (در سال ۸۶) متوقف شد. اما مشکل کجا بود؟ در تجربه‌ی قبلی اجرای طرح رجیستری در سال ۸۵، سواستفاده‌های زیادی صورت گرفت. عمده‌ی مشکلات از ناقص بودن طرح ناشی شده بود. عده‌ای با تغییر IMEI گوشیهای قاچاق به IMEI یک گوشی مجاز وارداتی، اقدام به فروش کالای قاچاق می‌کردند. کپی کردن کد IMEI به یک پدیده‌ی عادی تبدیل شده بود. در نتیجه‌ی این اقدام امکان پیگیری گوشی مسروقه هم از بین می‌رفت. حتی در برخی گزارش‌ها دیده میشود که ده‌ها گوشی یک کد IMEI داشتند. جدا از این، مسافرانی که تلفن همراه خود را خارج از کشور خریده بودند هم به دردسر می‌ا‌فتادند. طولانی بودن فرایند ثبت گوشی‌ها در مبادی ورودی هم به مشکلات اضافه می‌کرد. این موارد باعث نابسامانی بازار موبایل شد و طرحی که هنوز نابالغ بود در همان ابتدای اجرا به بن‌بست خورد. فروشنده، واردکننده و مصرف‌کننده هر سه در این طرح متضرر شدند. اما این پایان ماجرا نبود، پس از گذشت ۱۰ سال، دوباره این طرح زنده شد. چطور؟ در ادامه بخوانید.
رستاخیز طرح رجیستری موبایل
۱۰ سال از تجربه‌ی شکست‌خورده‌ی اول گذشته و حالا دنیای موبایل حسابی پوست انداخته؛ حالا چند اپراتور داخلی داریم و یک دنیا تلفن هوشمند. ولی این بار قرار بر این است که متصدیان این کار، فکر همه‌جا را بکنند و یک طرح درست‌ودرمان را به اجرا دربیاورند. اما داستان رجیستری موبایل چطور پیش رفت؟ بیایید با هم مرور کنیم:
خبری در راه است…
ماجرای سال ۹۵ از خبر احتمال جمع‌آوری آیفون از بازار ایران شروع شد. تیرماه ۹۵ بود که مدیرکل دفتر مبارزه با قاچاق کالا اعلام کرد اگر شرکت اپل تا پیش از اجرای طرح رجیستری، نسبت به تاسیس نمایندگی در ایران اقدام نکند، ابلاغیه‌ی جمع‌آوری آیفون‌های این شرکت را در کل بازار ایران اجرایی خواهد کرد. «عباس نخعی» گفت: «اگر تا روز اجرای طرح رجیستری، این کمپانی [اپل] اقدام به ثبت نمایندگی رسمی در کشور نکند قطعا تمام گوشیهای تلفن همراه این برند جمع‌آوری خواهند شد و به هیچ عنوان قابلیت رجیستر شدن را نخواهند داشت.» این را داشته باشید تا به سکانس جنجالی بعدی برسیم.
غیب‌شدن آیفون‌ها و پلمپ‌شدن مغازه‌ها
تنها چند روز پس از احتمال اجرایی شدن ابلاغیه‌ی جمع‌آوری آیفون‌های بازار، ماجرا ابعاد جدیدتری به خود گرفت. در آخرین روز تیرماه ۹۵، چند فروشگاه عمده در دو مرکز خرید چارسو و بازار موبایل پلمپ شدند. ظاهرا این فروشگاه‌ها وابسته به دو شرکت عمده‌ی واردکننده بودند. تحت تاثیر این شوک، عمده‌ی فروشندگان محصولات اپل از فروش آیفون به خریداران امتناع کردند.
شوک اولیه
پلمپ‌شدن ناگهانی چند مغازه، شوکی به بازار موبایل وارد کرد. با توجه به عدم اطلاع‌رسانی‌ها و ابهامات بی‌شماری که وجود داشت، پای این موضوع به مجلس هم باز شد. برای نمونه رییس مرکز پژوهش‌های مجلس به «علی لاریجانی» رییس مجلس، نامه‌ای نوشت و در آن از شتاب‌زدگی این طرح انتقاد کرد. او به خبرنگار خبرگزاری فارس گفت: «بهتر بود ابعاد این طرح به‌صورت کامل ابتدا در رسانه‌ها مشخص می‌شد و موضوعاتی از جمله چگونگی استفاده، تکلیف موبایل‌های فعلی و تکلیف فروشندگان و نوسانات احتمالی قیمت کالا در بازار تشریح می‌شد.» او در صحبت‌هایش به تجربه‌ی ناموفق اجرای طرح رجیستری در سال ۸۵ اشاره کرد: «تجربه‌ی ناموفق سال ۸۵ در اجرای رجیستری موبایل ما را می‌ترساند و شایعاتی در آن زمان مطرح شد که افرادی می‌خواستند از این شرایط منفعت مالی کسب کنند و بعد از اینکه به این هدف دست یافتند طرح لغو شد به اعتماد عمومی مردم ضربه می‌زند.»
با وجود بحران بازار آیفون، خبر آمد که هنوز طرح رجیستری اجرایی نشده
عده‌ای انتشار خبرهای مربوط به پلمپ‌شدن چند مرکز فروش آیفون را نشانه‌ای از اجرایی شدن طرح رجیستری قلمداد کردند. اما دوم مرداد ۹۵ یک خبر مهم منتشر شد؛ «محمدرضا فرنقی زاد»، رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات گفت که هنوز مقدمات لازم برای اجرای طرح فراهم نشده. به گفته‌ی او طرح رجیستری تلفن همراه پس از هماهنگی لازم بین وزارت صنعت، معدن و تجارت و ستاد مبارزه با قاچاق کالا اجرایی میشود. بر اساس اظهارات این مسوول وزارت ارتباطات، اواخر سال ۹۴ جلسات متعددی به‌وسیله‌ی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و وزارت صنعت، معدن و تجارت برگزار شد تا تصمیم‌گیری لازم برای زمان و نحوه‌ی اجرای این طرح صورت بگیرد. او گفت: «هنوز مقدمات لازم برای اجرای طرح رجیستری تلفن همراه مهیا نشده است و قطعا قبل از اجرای طرح اطلاع‌رسانی لازم انجام خواهد شد.» و اما مهم‌ترین بخش این صحبت‌ها: کسانی که پیش از اجرای طرح آیفون خریده‌اند به‌هیچ‌وجه دچار مشکل نخواهند شد. «برای تلفن‌های تهیه‌شده قبل از اجرای طرح مشکلی پیش نمی‌آید و محدودیت‌های موردنظر طرح شامل گوشی‌هایی میشود که پس از اجرای طرح وارد کشور می‌شوند و جای نگرانی برای مردم ندارد.»
یک قدم تا اجرایی شدن طرح
۵ مهرماه ۹۵، معاون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی از مراحل نهایی طرح آزمایشی رجیستری موبایل خبر داد. او به وب‌سایت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: «با توجه به تاثیر این طرح بر تک‌تک مردم، مسوولان تاکید ویژه دارند که اجرای این طرح موجب آزار هم‌وطنان نشود، از این رو، جهت تکمیل و انجام کار کارشناسی بیشتر، پیشنهاد اجرای طرح پایلوت را ارایه کردیم…. جمع‌بندی این مرحله، در حضور تمامی دستگاه‌های دخیل از جمله وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت صنعت، معدن و تجارت، و گمرک ارایه خواهد شد.»
مواظب سواستفاده‌ی سودجویان باشید
درحالی‌که هنوز طرح اجرا نشده برخی سودجویان پیش از اجرای طرح اقدام به کلاه‌برداری کرده‌اند. به گزارش خبرگزاری تسنیم، فلاح جوشقانی سرپرست معاونت نظارت و اعمال مقررات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در پاسخ به سوالی مبنی بر دریافت یک پیامک با موضوع رجیستری توسط مشترکان گفت که این پیامک قطعا جعلی است. ظاهرا ماجرا از این قرار است که یک شماره به برخی از کاربران پیام داده گوشیهای آن‌ها قاچاق است و برای جلوگیری از قطع ارتباطشان باید برای شرکت در طرح رجیستری مبلغی را واریز کنند. پس این مورد مهم را هم گوشه‌ی ذهن‌تان داشته باشید: به احتمال زیاد حتی پس از اجرایی شدن طرح هم شما لازم نیست هزینه‌ای بپردازید. فریب سایت‌ها و مغازه‌هایی که بابت رجیستر کردن گوشی از شما پول اضافی می‌گیرند را نخورید.
نگران غیرفعال شدن گوشیهای فعلی‌تان نباشید
تمام گوشیهای موجود در بازار و در دست مردم تا پیش از آغاز رسمی طرح، مجاز و قابل استفاده‌اند. بعد از اجرا شدن طرح هم، حتی اگر گوشی به‌صورت قاچاق وارد بازار شده باشد، مشکلی برای صاحب آن به وجود نمی‌آید. به گفته‌ی علیرضا محمدی از طراحان این پروژه، بعد از آغاز طرح رجیستری، تلفن‌های همراهی که به هر طریق وارد کشور و فعال شده باشد، به‌صورت خودکار رجیستر میشود و کماکان بدون مشکل در شبکه سرویس می‌گیرند. او به خبرگزاری فارس گفته: «از لحظه‌ی آغاز رجیستری، گوشی‌هایی که قاچاق وارد شده‌اند، با انداختن سیم‌کارت تشخیص داده شده و امکان سرویس‌دهی نخواهند بود.» علیرضا محمدی به خبرگزاری فارس گفت: «پیش از اجرای رجیستری و پس از آن نیازی به پرداخت هزینه برای رجیستر شدن نیست.»
چرا دوست داریم «طرح رجیستری موبایل» درست و به‌موقع اجرا شود؟
طرح رجیستری موبایل هنوز در مرحله‌ی پایلوت است. اما گویا به اجرایی شدنش نزدیک شده‌ایم. فعلا هیچ‌کس لازم نیست کار خاصی انجام دهد. اگر هم روزی لازم شود خریدار کاری کند، هیچ هزینه‌ای را برایش به همراه نخواهد داشت. با اجرای درست و به‌موقع طرح رجیستری موبایل، جلوی ورود تلفن‌های همراه قاچاق گرفته میشود و در نتیجه‌ی آن واردکننده‌ی قانونی، فروشنده و مصرف‌کننده‌ی نهایی هر سه سود می‌برند. از همه مهم‌تر اینکه جلوی ورود گوشیهای بدون خدمات پس از فروش و بدون گارانتی معتبر گرفته میشود.
سوال؟ اگه ما بخوایم بعدن ایفون۷ بگیریم باید چیکار کنیم
اقا من می خوا از دیجیکالا بگیرم اما نمی دونم کی در دیجیکالا میاد کسی نمی دونه لطفا بگین وگرنه مجبورم بگردم از فروشگاه هایی که معلوم نیس چیه بخرم
تیرماه ۹۵ بود که مدیرکل دفتر مبارزه با قاچاق کالا اعلام کرد اگر شرکت اپل تا پیش از اجرای طرح رجیستری، نسبت به تاسیس نمایندگی در ایران اقدام نکند، ابلاغیه‌ی جمع‌آوری آیفون‌های این شرکت را در کل بازار ایران اجرایی خواهد کرد.
خب وقتی اپل به ایرانی ها احترام نمیزاره و حاظرنیست نمایندگی بزنه چرا باید اپل بخرم واقعا چرا این اپلیم که دارم میدم بره
خب الان چی شد ؟ ما وقتی یک گوشی مثل آیفون رو که هیچ نمایندگی در کشور نداره و ۳ برابر قیمت واقعی می فروشن تکلیفش چیه؟
الان یعنی دیگه نمیشه ایفون خرید با این اتفاقی که افتاده ؟؟؟؟؟اپل تو ایران نمایندگی رسمی داره؟؟؟؟؟؟؟لطفا جواب بدین.
تو تا ۱۰ سال دیگه هم صبر کنی بازم هیچ وقت اپل تو ایران نمایندگی نمیزنه و نخواهد زد.کشور های دیگه تا مشکلی برای محصولاتشون پیش میاد اپل زود اقدام میکنه ولی حتی یه بار هم سعی نکرده برای ایران کاری کنه که دلیل اینکار هم همه میدونن
اپل هیچ جای دنیا نمایندگی نداره
فقط خود برند حضور داره این فلسفه نمایندگی فقط تو ایرانه
خیر حضور نداره ۱۰۰% شرکتهای نرم افزاری و کامپیوتری تو ایران حضور ندارند
چرا حضور ندارن؟؟؟الجی و سامسونگ و سونی و … نمایندگی رسمی دارن که خدمات پس از فروششون فعاله و دارن کار انجام میدن یاوقتی یه گوشی جدید از این شرکتا معرفی میشه به طور رسمی توی ایران یه کنفرانس میذارن و معرفیش میکنن
اپل هنوز نمایندگی داخل ایران نداره.اپل از قوانین دولت امریکا پیروی میکنه و هیچوقت بخطر مشتریان ایرانیش قدمی بر نداشت.درحالی که همه برندها زبان فارسی رو به منوی گوشیشون اضافه کردن اپل هنوز اینکار رو نکرد و یه طورایی ایران رو تحریم کرد.واردکننده ها و دلالها وفروشگاههای موبایل داخل ایران بخاطر سود بسیار زیاد از گوشیهای اپل بین مردم تبلیغات ایفون رو میکنن و جالبه با اینکه اپل برای ایرانیها ارزشی قائل نیست خیلیها از محصولات اپل طوری طرفداری میکنن که انگار خودشون سهامدار اپل هستن.
لطفا راهنمایی کنید، من میخوام آیفون ۷ از خارج از کشور بخرم، با این اوضاع مردد شدم، اگه بخرم برای استفادش داخل ایران به مشکل بر میخورم؟
یه کاری کنن قدرت خرید مردم بره بالا نه سود اپراتورها!
باشه