چرا مطالعه کتاب برای مغز انسان مهم است؟

با دنبال کردن روش‌هایی مانند مصرف مکمل روغن ماهی و خوراکی‌های مقوی، ثبت نام در کلاس‌های آموزش زبان، ساخت پازل یا ورزش منظم در هفته حافظه و عملکردهای مغزی تقویت می‌شوند. البته افزایش یادگیری و ترفندهای مختلف تقویت حافظه به نوعی تجارت و روش کسب درآمد نیز تبدیل شده است و به طور سالانه افراد زیادی از هزینه‌های دریافتی بابت این ترفندها، زندگی خود را سپری می‌کنند. ولی ارزان‌ترین، ساده‌ترین و مطمئن‌ترین روش برای تقویت ذهن و بهبود مغز تحت عنوان مطالعه کتاب شناخته می‌شود. کتاب تنها ذهن را از اطلاعات و دانش جدید پر نمی‌کند، بلکه تغذیه رسانی و تقویت آن را نیز بر عهده دارد.

شنیدن این جمله که مطالعه کتاب فواید زیادی برای مغز دارد، چندان شگفت‌آور نیست و حتما شما هم تا به حال آن را شنیده‌اید. احتمالا در زمان کودکی مادرتان برای آنکه بتواند شما را نیز به کتاب خواندن تشویق کند تا دست از تلویزیون بکشید، جمله‌های مشابهی بیان کرده است تا با تشویق شدن به این کار، به سراغ تقویت ذهن خود بروید. ولی نکته جالب در مورد حقیقت فواید مطالعه آنجایی برجسته می‌شود که چگونه یک فعالیت ساده می‌تواند مغز را به طرق مختلف بهبود ببخشد.

بیشتر بخوانید: ۴ فایده مهم پازل برای تقویت ذهن (فرمول قسمت ۵۳)

اساسی‌ترین تاثیر مطالعه کتاب در ناحیه‌ای از مغز اتفاق می‌افتد که با درک زبان در ارتباط است، یعنی کورتکس گیجگاهی چپ مغز. پردازش موارد نوشتاری از حروف تا کلمه، جمله و داستان کامل، توجه نورون‌ها را به خود جلب می‌کند تا بتوانند اطلاعات را منتقل کنند. این اتفاق زمانی که صحبت می‌کنیم نیز پدید می‌آید، ولی مطالعه طبیعی مغز را تشویق می‌کند تا بیشتر فعالیت داشته باشد و عملکرد بهتری ارائه دهد. به طور معمول زمانی که مطالعه می‌کنید، زمان بیشتری برای فکر کردن دارید. مطالعه مثل یک دکمه مکث برای ادراک و بینش بهتر عمل می‌کند. در حالی که با استفاده از زبان شفاهی (در هنگام تماشای فیلم یا شنیدن یک صدای ضبط شده) مکث و توقفی نخواهید داشت.

بیشتر بخوانید: برای تقویت حافظه و افزایش تمرکز چه کارهایی باید انجام دهید

فواید مطالعه کتاب تا چه زمانی دیده می‌شود؟

فواید مطالعه بعد از کنار گذاشتن کتاب هم ادامه پیدا می‌کند. مطالعه کوچکی که در دانشگاه ایموری انجام شد، نشان می‌دهد بعضی از این فواید حتی تا ۵ روز بعد نیز باقی می‌مانند. این تاثیرات با نام فعالیت سایه شناخته می‌شود و مانند ماهیچه ذهن عمل می‌کنند.

در حقیقت می‌توان این‌گونه تعبیر کرد که مطالعه کتاب برای بخش زبانی مغز همچون فعالیت فیزیکی و ورزشی عمل می‌کند. ولی این کتاب خواندن بخشی که مسئول فعالیت حرکتی است، یعنی شیار مرکزی مغز را نیز تقویت می‌کند، زیرا مغز یک اندام پرکار محسوب می‌شود. برای مثال زمانی که کتابی در مورد انجام فعالیت‌های فیزیکی می‌خوانید، نورون‌هایی که این فعالیت‌ها را کنترل می‌کنند نیز درگیر می‌شوند. شاید در زمان خواندن کتابی که فردی در حال دویدن با اسب است، بدن شما درست مانند زمانی که در حال اسب‌سواری هستید، نباشد، ولی مغزتان مانند همان زمان عمل می‌کند. هرچه قسمت‌های بیشتری از مغز شما فعالیت داشته باشد، نتیجه به دست آمده برای عملکرد کلی شناختی ذهن بهتر است.

بیشتر بخوانید: [اینفوگرافیک] مغز و حافظه چگونه کار می‌کنند؟

ولی باید این نکته را نیز ذکر کرد که مطالعه کتاب از هر نوع و دسته‌ای، نتیجه مساوی به جای نمی‌گذارد. نتایج اولیه‌ای که در تحقیقی از دانشگاه استنفورد انجام شد نشان می‌دهد مطالعه کتاب با محتوای نزدیک به ادبیات، ورزش اصلی برای مغز به شمار می‌روند. بررسی اسکن‌های ام آر آی انجام شده از افرادی که رمان جین آستین را عمیقا مطالعه می‌کردند، نشان می‌دهد جریان خون در بخش‌هایی از مغز که عملکرد شناختی و اجرایی را هم‌زمان کنترل می‌کند، افزایش یافته است. در صورتی که مطالعه کتاب به صورت تفریحی تاثیرات محدودتری را نشان می‌دهد.

بیشتر بخوانید: ۱۰ نویسنده‌ی بزرگ زنده‌ی جهان که در تاریخ ماندگار می‌شوند

اگر فردی یک کتاب‌خوان ضعیف است یا به ناتوانی در خواندن یا دیسلکسیا (اختلال یادگیری ناشی از مطالعه کتاب) مبتلا باشد، احساس می‌کند نمی‌تواند از فواید مطالعه کتاب بهره ببرد، در این صورت باید  برای آنها چه کرد؟ راه حل این مشکل هم با کتاب برطرف می‌شود. در این زمینه تحقیقی روی کودکان ۸ تا ۱۰ سالی انجام گرفت که میزان مطالعه کتاب آنها از حد معمول کمتر بود. کلاس‌های مطالعه درمانی صد ساعته به طور چشمگیری کیفیت ماده سفید مغزشان را تقویت کرد. ماده سفید بافتی از مغز است که سیگنال و پیام‌های بین ماده خاکستری مغز، محلی که اطلاعات پردازش می‌شوند را حمل می‌کند. نتیجه محققان نشان می‌دهد: مغز این کودکان بعد از انجام کلاس‌ها، شروع به بازگردانی خود کرده است تا بتوانند از کل مغز و نه فقط از کورتکس گیجگاهی خواندن محور بهره ببرند.

بیشتر بخوانید: شما از چند درصد مغز خود استفاده می‌کنید؟

مطالعه را در خود تقویت کنید

توانایی مطالعه کتاب چیزی است که باید پرورش یابد. نویسنده‌ای در کتاب جدید خود به این نکته اشاره می‌کند که خودش، به عنوان فردی که مطالعه کتاب را برای زنده ماندن و ادامه زندگی انجام می‌دهد، توانایی تمرکز بیشتری بر کلمه‌های نوشته شده در کتاب نسبت به آنچه روی صفحات الکترونیکی خوانده می‌شود، پیدا کرده است. به گفته او متاسفانه مطالعه از صفحات کامپیوتری تداوم، پایداری و تمرکز کمتری دارند. در حقیقت مطالعه به سبک جدید یک چرخه نادرست است: بدون وجود ورزش پایدار برای ماهیچه‌های مغزی که با مطالعه کتاب حاصل می‌شود، مغز توانایی کنترل فرآیندهای پیچیده را از دست می‌دهد، در واقع که این توانایی است که امکان مطالعه عمیق را ایجاد می‌کند.

بیشتر بخوانید: لذت شنیدن کتاب‌های خواندنی (پشت جلد – قسمت ۸)

یک راه حل ساده برای مطالعه به طور صحیح وجود دارد: تلفن همراه و کامپیوتر خود را خاموش کنید و آنها را برای یک تا دو ساعت کامل کنار بگذارید. کتاب مورد نظرتان را از قفسه و کتابخانه بردارید و بدون دغدغه مطالعه کنید. فواید به زودی در زندگی‌تان مشهود می‌شوند.

منبع: The Healthy