لایکا؛ پدربزرگ عکاسی ۳۵ میلی‌متری در عصر عکاسی موبایل
چند روز پیش هوآوی یک گوشی هوشمند جدید به نام Huawei P9 رونمایی کرد که مدعی است انقلابی را در عکاسی موبایل رقم خواهد زد. معمولا چنین ادعاهایی من را چندان هیجان‌زده نمی‌کند. مگر اینکه پای یکی از اسطوره‌های عکاسی و به‌ویژه عکاسی خیابانی یعنی «لایکا» (Leica) در میان باشد. هر چه باشد لایکا سابقه‌ی درخشانی در انقلاب‌های عکاسی دارد.
لایکا چیزی در حدود ۱۰۰ سال پیش یکی از بزرگ‌ترین انقلاب‌ها را در تاریخ عکاسی رقم زد. به ثمر نشستن ایده‌ی استفاده از نگاتیوهای کوچک برای خلق تصاویر بزرگ برای اولین بار عکاسان حرفه‌ای را از شر تجهیزات بزرگ و سنگین خلاص کرد. زمانی عکاسان مجبور بودند برای ثبت تصاویر باکیفیت از دوربینی شبیه یک جعبه‌ی حجیم روی سه‌پایه استفاده کنند و برای گرفتن هر عکس علاوه بر تعویض کردن صفحه‌ی بزرگ نگاتیو پارچه‌ای سیاه‌رنگ را روی دوربین و سر خود بکشند. ولی لایکا کل این شرایط را عوض کرد.
یکی از عکس‌های ثبت شده با دوربین ۳۵ میلی‌متری لایکا توسط هنری کارتیه برسون
دوربین‌های ۳۵ میلی‌متری لایکا فوق‌العاده سبک و کوچک بودند و لنزهای بسیار باکیفیت آن‌ها امکان چاپ کردن تصاویر ثبت‌شده روی یک نگاتیو کوچک در ابعاد بسیار بزرگ‌تر را فراهم می‌کرد. این دوربین‌ها همواره برای ثبت لحظات آنی آماده بودند و امکان استفاده‌ی راحت از آن‌ها در فضای باز وجود داشت. در نتیجه برای اولین بار عکاسان قادر بودند به‌جای عکس گرفتن از افراد در ژست‌های ثابت مرسوم، زندگی، اعمال و حرکات مردم را از هر زاویه‌ی دلخواه و در حالتی کاملا طبیعی ثبت کنند. رهایی از تجهیزات بزرگ و سنگین به عکاسان اجازه می‌داد بدون جلب توجه از افراد عکس بگیرند.
همین ویژگی‌های لایکا بود که آن را به عامل اصلی شکوفایی یکی از سبک‌های تاثیرگذار عکاسی یعنی عکاسی خیابانی تبدیل کرد. مشهور است که یکی از اسطوره‌های عکاسی خیابانی یعنی «هنری کارتیه برسون» (Henri Cartier-Bresson) در تمام طول زندگی خود تنها از دوربین لایکا و یک لنز ۵۰ میلی‌متری استفاده کرده است. شاید از نظر خیلی‌ها این نشانه‌ای از تعصب باشد ولی عکاسان به‌خوبی دلیل آن را درک می‌کنند. این ثبات به برسون اجازه می‌داده تمرکز بیشتری روی سوژه و لحظه داشته باشد چراکه همواره حتی بدون استفاده از ویزور یا منظره‌یاب از آنچه در کادر رخ خواهد داد دقیقا مطلع بوده است.
اولین دوربین لایکای هنری کارتیه برسون
گسترش عکاسی موبایل خود انقلاب دیگری است که این بار پیش از ورود لایکا رخ داده است. جالب اینجاست که انقلاب عکاسی موبایل هم منجر به شکوفایی بیشتر عکاسی خیابانی شده. گوشی موبایل از یک دوربین ۳۵ میلی‌متری یا یک دوربین کامپکت دیجیتال به‌مراتب سبک‌تر و کوچک‌تر است و می‌توان آزادانه‌تر، راحت‌تر و با جلب توجه بسیار کمتر از آن برای عکاسی از افراد در حالت طبیعی استفاده کرد. بنابراین طبیعی است که گوشی موبایل به ابزاری عالی برای عکاسی خیابانی تبدیل شده باشد.
از دید بسیاری از عکاسان و به‌ویژه عکاسان خیابانی کیفیت عکس‌های موبایلی پیش‌ازاین به‌جایی رسیده بوده که رها کردن دوربین‌های بزرگ‌تر را برای بهره بردن از محاسن گوشی‌های هوشمند توجیه کند. بااین‌حال کیفیت کمتر عکس‌ها (به‌ویژه در نور کم) و فقدان کنترل روی عمق میدان هنوز جزو عواملی هستند که مانع ورود عکاسان بیشتری به جمع عکاسان موبایل می‌شوند.
یک راه برای غلبه بر این مشکل استفاده از سنسور و لنز بزرگ‌تر است. ولی این راه حل با سنگین و حجیم کردن گوشی محاسن اصلی موبایل که آن را از دوربین‌های معمول متمایز می‌کند از بین خواهد برد. دقیقا به همین دلیل است که راه حل لایکا برای ساخت هوآوی P9 عکاسان موبایل را هیجان‌زده می‌کند. راه‌حل هوشمندانه‌ای که با استفاده از دو دوربین (یکی با سنسور سیاه‌وسفید و دیگری با سنسور رنگی) در کنار یک پردازنده‌ی اختصاصی عمق و نرم‌افزار طراحی‌شده توسط لایکا می‌تواند (حتی در نور کم) با حفظ سبکی، راحتی و ظاهر عادی یک گوشی موبایل عکس‌هایی با کیفیت و جزئیات بیشتر ثبت کند و کنترل عمق میدان را در اختیار عکاس قرار دهد.
البته با وجود اینکه راه حل لایکا به نظر کاملا عملی و بسیار هوشمندانه می‌رسد هنوز برای قضاوت در مورد نتیجه‌ی آن زود است. اولین عکس‌های ثبت‌شده با هوآوی P9 توسط عکاسان حرفه‌ای EyeEm کاملا امیدوارکننده به نظر می‌رسند ولی نباید فراموش کنیم که این عکس‌ها برای اهداف تبلیغاتی با دقت فراوان انتخاب شده‌اند. بااین‌حال حتی اگر راه حل لایکا موفقیت‌آمیز باشد کار سختی برای متقاعد کردن عکاسان موبایل و به‌ویژه عکاسان خیابانی در پیش خواهد داشت. برای مثال دلیل من برای استفاده از آیفون لزوما این نیست که بهترین کیفیت را در زمینه‌ی عکاسی دارد. برسون که خود جزو عکاسان پایبند به لایکا بوده اهمیت ثبات نزد عکاسان خیابانی را به‌خوبی نشان داده است. من ۵ سال است که تنها از آیفون برای عکاسی استفاده کرده‌ام و ثبات دوربین آیفون در این مدت اجازه داده است اکنون حتی بدون بالا آوردن گوشی و نگاه کردن به صفحه‌ی نمایش بتوانم با آن عکاسی کنم. بنابراین معتقدم اگر لایکا قصد دارد با همکاری هوآوی بار دیگر در زمینه‌ی انقلابی که به شکوفایی عکاسی خیابانی انجامیده خوش بدرخشد باید ابتدا ثبات خود را در این مسیر به عکاسان ثابت کند.
براساس اطلاعات ارائه شده در فرآیند ساخت دوربین پی ۹، از تجربیات کمپانی لایکا نیز استفاده شده است، اما نباید انتظار داشت تا دوربین پی ۹ کیفیتی را برابر دوربین‌های افسانه‌ای لایکا در اختیار کاربران قرار دهد، چراکه این سیستم فقط تحت گواهی لایکا توسعه یافته و تولید شده است. این بدین معنی است که لایکا در فرآینده تولید به هواوی یاری رسانده است. انتظار می‌رود همکاری با لایکا کیفیت بهتری را در تصاویر ثبت شده برای پی ۹ هواوی به ارمغان بیاورد، اما نباید منتظر ثبت تصاویری خارق‌العاده توسط این دوربین همتراز با آنچه که دوربین‌های لایکا انجام می‌دهند، باشیم.
اینکه لایکا یک شرکت قدیمی در صنعت عکاسی و دوربین است دلیل کافی نمیشود که در صنعت دوربین تلفن همراه هم به همان اندازه کارایی داشته باشد, چون دوربین های تلفن همراه بسیار کامپکت و اندازه سنسور آن بسیار محدود است و تمام تجربیات دوربین های سایز بزرگ تر و لنزهای آن را نمیتوان بر رو این دوربین ها پیاده سازی کرد. خلاصه کلام آنکه برای ارایه محصولی موفق در حوزه دوربین های گوشی های هوشمند نیاز به تحقیق و توسعه و صرف هزینه و زمانی چندین و چند ساله است. کاری که دیگر برنده های بزرگ طی چند سال موفق به تولید لنزهای مناسب و سنسورهای متناسب با آن شده اند. در نتیجه صرف درج و آوردن نام یک شرکت مثل لایکا برای یک محصول در رنج دوربین تلفن همراه برای نشان دادن کیفیت و برتری آن کافی نیست…