فیلم‌هایی که باید در تعطیلات عید ببینید؛ «دزدان دوچرخه»
تا امروز سعی کردیم چندین فیلم از فیلم‌های مهم سال ۲۰۱۷ را معرفی کنیم که لازم بود حتما نگاهی بهشان بیندازید. فیلم‌هایی که تا اینجا انتخاب کردیم ترکیبی بودند از فیلم‌های سرگرم‌کننده هالیوودی که در جشنواره‌های سینمایی جایزه برده‌اند در کنار فیلم‌هایی که از نظر منتقدان در میان آثار شاخص سال ۲۰۱۷ قرار گرفته‌اند. در ادامه قصد داریم به معرفی فیلم‌هایی بپردازیم که شاهکارهای مهم تاریخ سینما در نظر گرفته می‌شوند. فیلم‌هایی که اگر سینمادوست باشید و به هر دلیل آن‌ها را ندیده باشید واجب است هر چه زودتر سراغ‌شان بروید.
برای شروع باید با دزدان دوچرخه شروع کنیم. یک درام نئورئالیستی ساخته شده به سال ۱۹۴۸ در سینمای ایتالیا.
چرا باید دزدان دوچرخه را ببینیم؟
دزدان دوچرخه به گواهی بخش بزرگی از منتقدان و اهالی سینما در میان برجسته‌ترین آثار تاریخ سینما قرار دارد. سوای اینکه فیلم همواره مورد تحسین قرار گرفته، منشا تغییرات زیادی هم در سایر فیلم‌سازان نسل‌های بعدی بوده است. به این شکل اهمیت آن هم هنری است و هم تاریخی. سوای این‌ها، دزدان دوچرخه عموما بهترین و معروف‌ترین فیلم موج نئورئالیستی سینمای ایتالیا فرض می‌شود. پس اگر بخواهید از این موج سینمای فقط یک فیلم ببینید، به احتمال زیاد توصیه عمومی این خواهد بود که دزدان دوچرخه را برای تماشا انتخاب کنید.
برش‌هایی از واقعیت ِ‌تلخ پس از جنگ
با پایان جنگ جهانی دوم کشورهایی زیادی ویران شده بودند یا در حال دست و پنجه نرم کردن با بحران‌های اقتصادی و اجتماعی بزرگی بودند. یکی از این کشورها ایتالیا بود که پس از جنگ مردمانش شرایط دشواری را از سر می‌گذراندند. ایتالیا پیش از جنگ جهانی دوم و در دوران بنیتو موسولینی استودیوهای فیلم‌سازی بزرگ تحت عنوان چینه‌چیتا ساخته بود. در این استودیوها عموما فیلم‌هایی نه چندان قدرتمند با مضامین ملی و در جهت حمایت از دولت وقت ساخته می‌شد. مجموعه تلاش فیلم‌سازان آن دوران ایتالیا نتایج چندان چشم‌گیری نداشت و برجسته شدن حضور ایتالیا در سینمای جهان به زمانی پس از جنگ جهانی دوم باز می‌گردد. درست در شرایطی که امکانات فیلم‌سازی تا حد زیادی از بین رفته بود. استودیوها تخریب شده بودند و حتی به دست آوردن نگاتیو برای فیلم‌برداری با سختی‌های زیادی همراه بود. در این وضع فیلم‌سازان ایتالیایی تصمیم گرفتند فیلم‌ها را در محل‌های واقعی بیرون استودیو ضبط کنند. آن‌ها از بازیگران غیرحرفه‌ای استفاده می‌کردند تا همه چیز طبیعی‌تر به نظر برسد و فیلم‌هایی با مضامین اجتماعی می‌ساختند. عمده این فیلم‌ها درباره فقر، اختلافات طبقاتی، بحران‌های اجتماعی و سایر مشکلات طبقات فرودست بود. مجموعه این فیلم‌ها که از سال ۱۹۴۴ تا حدود سال ۱۹۵۲ ساخته می‌شدند و از نظر محتوا و فرم با هم شباهت‌هایی داشتند، تحت عنوان موج سینمایی نئورئالیستی طبقه‌بندی شدند. نئورئالیسم اینجا در معنای نشان دادن بخش‌ها و تکه‌هایی از واقعیت روزمره مطرح شده بود. نشان دادن تکه‌هایی از شرایط زیست مردم به شکلی که در قالب هنر سینما بتواند بر مخاطبان تاثیر بگذارد. از کارگردان‌های شاخص این موج می‌توان به ویتوریو دسیکا و روبرتو روسلینی اشاره کرد. در کنار این دو بودند فیلم‌سازان دیگری هم‌چون لوچیانو ویسکونتی و فدریکو فلینی که فیلم‌های نئورئالیستی هم ساخته‌اند اما اساسا شهرت‌شان را مدیون این موج سینمایی نیستند و بیشتر به دلیل فیلم‌هایی که در ادامه سال‌های فعالیت حرفه‌ای‌شان کارگردانی کردند، ماندگار شده‌اند.
در کنار کارگردان‌های مورد اشاره، چزاره زاواتینی فیلم‌نامه‌نویس و نویسنده ایتالیایی هم نام‌برد که به نوعی از نمایندگان برجسته سینمای نئورئالیستی به حساب می‌آید و در عمل فیلم‌نامه‌نویس چندین و چند نمونه از بهترین آثار این موج سینمایی بوده است.
دزدان ناگزیر دوچرخه
دزدان دوچرخه روایتی نسبتا ساده دارد. یک خانواده فقیر در ایتالیای پس از جنگ برای امرار معاش با سختی‌های زیادی روبه‌رو است. پدر خانواده آنتونیو ریچی در میان مجموعه گسترده بیکاران شهر رم قرار دارد. عاقبت یک فرصت شغلی برای او ایجاد می‌شود که نیازمند داشتن دوچرخه است. خانواده باقی‌مانده دارایی‌هایش را می‌فروشد و با آخرین پول باقی‌مانده یک دوچرخه می‌خرد. در همان روزهای آغاز کار ریچی، یک لحظه غفلت سبب می‌شود دوچرخه آنتونیو را بدزدند. دزدیده شدن دوچرخه در عمل برای این مرد نوعی تباهی مطلق به حساب می‌آید. از آن لحظه تا پایان فیلم آنتونیو با تمام وجود در پی دوچرخه تمام شهر را جستجو می‌کند و روایت رنج‌های این مرد در کنار رنج‌های بزرگ تمام فرودستان شهر رم تصویری تاثیرگذار و به یادماندنی را ترسیم می‌کند. فیلم برخلاف نمونه‌های بد سینمای نئورئالیستی در دام احساسات آبکی و پرسوز و گداز نمی‌افتد. تلخ، بی‌رحمانه اما واقعی؛ یک آسیب‌شناسی تمام‌عیار هنری. بازیگران فیلم دزدان دوچرخه همه از میان نابازیگرها انتخاب شده‌اند. نقش اصلی را مردی بازی می‌کند که در زندگی عادی‌اش هم یکی از کارگران بیکار پس از جنگ بوده و چند سال بعد از بازی در این فیلم دوباره بیکار می‌شود. فیلم‌نامه توسط چزاره زاواتینی فیلم‌نامه‌نویس برجسته این موج سینمایی از یک رمان اقتباس شده و کارگردان فیلم هم ویتوریو دسیکای مشهور است.
بازیگری که بهترین فیلم‌های نئورئالیستی را ساخت
ویتوریو دسیکا بازیگر و کارگردان ایتالیایی که در تعداد زیادی فیلم به ایفای نقش پرداخته است در عمل یکی از مهم‌ترین چهره‌های موج نئورئالیستی سینمای ایتالیا بود و چند فیلم از بهترین‌های این موج سینمایی را کارگردانی کرد. دسیکا که از جوانی بازیگر تئاتر بود پس از ملاقات با چزاره زاواتینی تصمیم به همکاری با این فیلم‌نامه‌نویس گرفت. این همکاری‌ها در سال ۱۹۴۴ و با ساخت فیلم بچه‌ها نگاه‌مان می‌کنند آغاز شد و در ادامه با ساخت فیلم‌های واکسی (۱۹۴۶)، دزد دوچرخه (۱۹۴۸)، معجزه در میلان (۱۹۵۱) و اومبرتو دی (۱۹۵۲) چهار نمونه از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایتالیا ساخته شدند.
موفقیت دسیکا به ایتالیا محدود نماند؛ واکسی و دزدان دوچرخه برنده دو جایزه اسکار افتخاری شدند و دو فیلم دیگر دسیکا که پس از پایان یافتن نئورئالیسم در ایتالیا ساخته شد یعنی «دیروز، امروز، فردا» و «باغ فینزی کوینتینی» برنده اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان شدند. دسیکا نخل طلای جشنواره کن برای فیلم معجزه در میلان و خرس طلایی جشنواره فیلم برلین برای باغ فینزی کوینتینی را هم در کارنامه دارد. مجموعه‌ای از دستاوردها که نشان می‌دهد ویتوریو دسیکای ایتالیایی جایی منحصر به فرد را در میان بزرگترین کارگردان‌های تاریخ سینما به خود اختصاص داده است. تاثیر کارگردان‌هایی هم‌چون دسیکا و اساسا موج فیلم‌های نئورئالیستی بر سینمای جهان و فیلم‌های پس از خود بحث مفصل دیگری است که باید در فرصت مناسب به آن پرداخت.
