فیلم‌هایی که باید در تعطیلات عید ببینید؛ «شکل آب»

شکل آب حالا بهترین فیلم سال ۲۰۱۷ سینماهای آمریکا است آن هم از نظر بزرگترین جشنواره فیلم آمریکا که بیشترین اعضا را دارد و نمایانگر نظر کلی اهالی این صنعت است. آخرین اثر گی‌یرمو دل توروی مکزیکی، یک درام فانتزی است درباره مفهوم عمومی عشق.

چرا باید شکل آب را ببینیم؟

احتمالا بشود دلایل گوناگونی را برای این پرسش کنار هم قرار داد. شکل آب می‌تواند به سادگی سرگرم‌تان کند، کاری که سینما اساسا و ذاتا برایش ساخته شده. اما اگر دنبال چیزی بیشتر از سرگرمی هم باشید چندان دست خالی برنمی‌گردید چون پشت قصه فانتزی و خطی اثر مفاهیم عمیق‌تری هم جا خوش کرده است. در عین حال اگر به افتخارات و جوایز فیلم‌ها اهمیت می‌دهید و اساسا دوست دارید فیلم‌های جایزه برده را از دست ندهید باید حتما شکل آب را ببینید. همانطور که گفته شد در حال حاضر شکل آب پرافتخارترین و مهم‌ترین فیلم سال ۲۰۱۷ از نظر اهالی صنعت سینما در ایالات متحده آمریکا است. احتمالا همین جوایز باعث می‌شود همین‌طور که در هفته‌های گذشته خیلی‌ جاها حرف از شکل آب بود در ماه‌های آینده هم خیلی از بحث‌های سینمایی پیرامون این فیلم شکل بگیرد بنابراین برای عقب نماندن از نبض این جریان‌ها هم بد نیست بدانید ماجرای شکل آب از چه قرار است.

فانتزی‌ساز مکزیکی

کارگردان، تهیه‌کننده و فیلم‌نامه‌نویس ۵۳ ساله مکزیکی اصولا از نظر کارنامه سینمایی هویتی دوگانه دارد، یک پای سینمای گی‌یرمو دل تورو در فیلم‌های فانتزی بوده که از سبک آن‌ها به عنوان فانتزی‌های سیاه هم نام برده‌اند؛ ترکیبی از سینمای وحشت و خیال‌پردازانه که عناصر آن لزوما به هدف ترساندن تماشاگر به شیوه فیلم‌ ترسناک‌های معروف کنار هم قرار نگرفته‌اند. همچنین سبک فانتزی سیاه یک عنصر مهم دیگر هم دارد؛ نوعی نزدیکی به موجودات فراطبیعی و خیالی، موجودات عجیب و غریب جهان خیال‌پردازانه که گاهی اثر سعی می‌کند کاری کند مخاطب جهان را تا حدی از زوایه دید آن‌ها نگاه کند یا نسبت به این موجودات نوعی سمپاتی برقرار کند. شاید فیلم هزارتوی پن (Pan’s Labyrinth) را بتوان یکی از آثار شاخص دل‌تورو دانست که واجد سبک و سیاق فانتزی‌های تاریک است.

از طرف دیگر دل‌تورو فیلم‌های متفاوتی هم ساخته که بیشتر به فیلم‌های اکشن جریان اصلی آمریکایی شباهت دارند. با این وجود به شکل کلی باید گفت دل‌تورو بیشتر به دلیل فیلم‌های فانتزی‌اش شهرت دارد و ویژگی متمایز او نسبت به دو کارگردان دیگر مکزیکی مشهور در سینمای آمریکا یعنی الخاندرو گونسالس اینیاریتو و آلفونسو کوارون همین سبک متفاوت است.

کندوکاو مفهوم عشق

شکل آب در اصل و در هسته مرکزی‌اش فیلمی عاشقانه است. گرچه دوست داشتن و دوست داشته‌شدن و برقراری رابطه عاطفی در آن در سطحی فراانسانی مطرح است. زنی که از کودکی توانایی حرف زدن ندارد مامور شیفت شب نظافت یک مرکز فوق‌سری فضایی است. زن به واسطه شغلش متوجه می‌شود در یکی از بخش‌های این مرکز یک موجود عجیب و غریب نگه‌داری می‌شود؛ موجودی رازآلود که از نظر فیزیکی شکل و شمایلی ماهی-انسان‌گونه دارد. اساسا در طول فیلم به شکل کامل از این موجود ماورایی و فانتزی رمزگشایی نمی‌شود اما همانطور که در توضیح عناصر سبک فانتزی‌ سیاه اشاره کردیم کارگردان بین مخاطبان فیلم و این موجود نوعی سمپاتی و احساس عاطفی مثبت برقرار می‌کند. فیلم خط‌های روایی دیگری را هم دنبال می‌کند که بیشتر خرده قصه‌های ِ جاسوسی و مربوط به فضای جنگ سرد است و کمک می‌کند خط روایی اصلی پرکشش‌تر دنبال شود. زن تصمیم می‌گیرد موجود عجیب وغریب را فراری دهد و در این بین احساس می‌کند بین او و این موجود رابطه‌ای عاطفی شکل گرفته است. فیلم تلاش می‌کند مفهوم دوست داشتن را در ابعادی فراانسانی وعمومی‌تر بکاود.

منتقدان چه می‌گویند؟

نمره متا: ۸۷

نگاه منتقدان آمریکایی به آخرین اثر گی‌یرمو دل تورو در مجموع مثبت بود و بیشتر نقدهایی که درباره این فیلم نوشته شد به نوعی تعریف و تمجید از آن بود. در ادامه نمونه‌هایی از این نقدها را می‌خوانید:

کنت توران / لوس‌آنجلس تایمز: تماشای شکل آب، تماشایِ شگفتی است. هسته اصلی فیلم سحرآمیز، هیجان‌انگیز و رمانتیک است. فیلمی احساسات‌برانگیز و خیال‌پردازانه شبیه قصه‌های پریان که به شکل فرعی مفاهیم اخلاقی را هم بررسی می‌کند.

جان بلیزدیل/ سینه‌ویو: اثری لطیف، دارای شوخی‌طبعی و هوشمندانه با بازی‌های درخشان که قادر است مفاهیم را درعمق روان، تاریخ و امیال‌مان بکاود.

اولی ریچاردز/ امپایر: شاید توصیف فیلم در ابتدا آن را اثری عجیب و غریب و تا حدی ترسناک جلوه دهد … اما فقط دیدن فیلم ثابت می‌کند که چقدر از همه نظر فوق‌العاده است. باید این فیلم را بزرگترین ریسک دوران کاری دل‌تورو لقب داد.

‌‌‌‌