فوران شدید و مرموز آتشفشان اتنا
قله‌ی اتنا دو سال خاموش و آرام بود تا این که پنج‌شنبه‌ی گذشته فوران عظیمی از مواد مذاب و خاکستر را به هوا پرتاب کرد و دود تیره‌ای آسمان شهر سیسیل را فرا گرفت.
این قله نزدیک به یک ساعت فوران کرد.
اتنا در فوران اخیر تا ارتفاع یک کیلومتر مواد مذاب (موسوم به ماگما) به سمت آسمان پرتاب کرد، خاکستر این فوران تا سه کیلومتر بالاتر از قله اوج گرفت و تمام این‌ها با توفان آتشفانی همراه شد.
کوه اتنا که در ایتالیا و حاشیه‌ی شرقی جزیره‌ی سیسیل قرار دارد، یک قله‌ی آتشفشانی فعال است. اتنا بلندترین و فعال‌ترین کوه آتشفشانی در تمام قاره‌ی اروپا است و اسم‌اش در آثار ادبی و تاریخی متعددی آورده شده است.
اتنا در فوران اخیر تا ارتفاع یک کیلومتر مواد مذاب (موسوم به ماگما) به سمت آسمان پرتاب کرد، خاکستر این فوران تا سه کیلومتر بالاتر از قله اوج گرفت و تمام این‌ها با توفان آتشفانی همراه شد.
این پدیده که به «توفان کثیف» (Dirty Thunderstorm) هم شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که خاکسترهای آتشفشانی ضمن اصطکاک با سایر ذرات و غبارهای موجود در هوا تولید بار الکتریکی کنند. به این ترتیب، بارهای موجود در آسمان دچار عدم تعادل می‌شوند و در ناحیه‌ای که خاکستر بیش‌تری در آن‌جا تجمع یافته، رعد و برق می‌زند.
دانشمندان طی چند هفته‌ی گذشته شاهد چند فوران استرامبولی (Strombolian eruption) ضعیف در کوه اتنا بودند که خبر از فعال شدن آتشفشان می‌داد؛ تا این‌که در پنج‌شنبه‌ی گذشته دهانه‌ی «وراجین» (Voragine) از این کوه شروع به فعالیت کرد و حجم انبوهی از گدازه و مواد مذاب را به همراه دوده و خاکستر به هوا پرتاب کرد.
این قله‌ی آتشفشانی در حاشیه‌ی دو صفحه‌ی هم‌گرا در مرز بین صفحه‌ی اوراسیا (اروپا-آسیا) و صفحه‌ی آفریقا قرار دارد.
دانشمندان زمین‌شناس تخمین می‌زنند که فرورانش صفحه‌ی آفریقا در زیر صفحه‌ی اوراسیا می‌توانسته مکانیزم این فوران باشد؛ به این معنی که یک صفحه به زیر دیگری سر خورده است.
البته روی نقشه‌ای که مرز این صفحه‌ها را نشان داده، می‌بینیم که اتنا نه دقیقا روی محدوده‌ی فرورانش این دو صفحه، بلکه در جلوی آن قرار دارد. همین امر زمین‌شناسان را سخت متعجب کرد، چون اگر دلیل فوران، این فرورانش صفحه‌ها نبوده، پس چه چیزی باعث فعالیت آتشفشانی شده است؟
کوه اتنا روی محل تقاطع سه صفحه‌ی آفریقا، اوراسیا و آدریاتیک مستقر شده است که همین می‌تواند توجیهی برای راه‌یابی آسان مواد مذاب از دل زمین به سطح آن (آتشفشان‌های متعدد) باشد. ولی این‌که مواد مذاب از کجا می‌آیند، همچنان برای ما مبهم و ناشناخته است.
برخی کارشناسان بر این باور هستند که شاید اتنا، درست مانند جزیره‌ی هاوایی، روی یک تفتگاه (Hot Spot) قرار دارد. تفتگاه یا نقطه‌ی داغ، نقطه‌ای در کره‌ی زمین است که نسبت به نقاط دیگر به طور غیرعادی گرم‌تر است. علت این گرما فعالیت‌های آتشفشانی در گوشته‌ی زمین و لایه‌های زیر این نقاط است.
هنوز تحقیقات و مطالعات بیش‌تری لازم است تا رابطه‌ی منشا مواد مذاب و زمان فوران با حرکت و فرورانش صفحه‌های موجود در اعماق زمین مشخص شود.
منبع: Forbes
خیلی جالب بود.