در جزئیات غرق شوید؛ عکس ۶۶۵ مگاپیکسلی تلسکوپ فضایی هابل از کهکشان مثلث

تلسکوپ فضایی هابل به تازگی تصویری تماشایی و با جزئیات فراوان را از کهکشان مثلث یا M33 ثبت کرده است که در حال حاضر دقیق‌ترین تصویر موجود از این کهکشان است. کهکشانی مارپیچی که از همسایگان کهکشان ما، راه شیری، است و تنها سه میلیون سال نوری از ما فاصله دارد.

تصویر تلسکوپ فضایی هابل از کهکشان مثلث که دقیق‌ترین تصویر ثبت‌شده از این کهکشان است.
(Credit: NASA, ESA, and M. Durbin, J. Dalcanton, and B. F. Williams (University of Washington

این تصویر با اتصال ۵۴ فریم و به روش موزاییکی ساخته شده است. رزولوشن تصویر نهایی ۶۶۵ مگاپیمسل است و جزئیات فراوانی از کهکشان مثلث را در خود جای داده است. در این تصویر چیزی بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون ستاره‌ی این کهکشان تفکیک شده‌اند.

تصویر با کیفیت و اندازه‌ی اصلی را می‌توانید در این جا ببینید. حجم این عکس حدود چهارصد مگابایت است. نسخه‌ای کوچک‌تر اما کماکان با کیفیت نیز در این جا قابل مشاهده است. حجم این نسخه هشت مگابایت است اما جزئیات فراوانی در آن دیده می‌شود.

کهکشان مثلث؛ همسایه‌ی کیهانی راه شیری

کهکشان مثلث یکی از کهکشان‌های گروه محلی است. گروه محلی اجتماعی از بیش از پنجاه کهکشان کوچک و بزرگ است که در محدوده‌ای مشخص قرار گرفته‌اند. راه شیری و کهکشان آندرومدا از دیگر اعضاء گروه محلی هستند. M33 با قطری معادل ۶۰ هزار سال نوری سومین کهکشان بزرگ گروه محلی است. آندرومدا با قطر ۲۰۰ هزار سال نوری و راه شیری با قطری در حدود صد هزار سال نوری رتبه‌های اول و دوم را به خود اختصاص داده‌اند.

علاوه بر این سه کهکشان مارپیچی بزرگ بیش از پنجاه کهکشان کوتوله نیز در این اجتماع کیهانی قرار دارند. این کهکشان‌ها در محدوده‌ای به قطر ۱۰ میلیون سال نوری جای گرفته‌اند. گروه محلی خود عضوی از یک خوشه‌ی کهکشانی غول‌پیکر با نام ابرخوشه‌ی سنبله است که قطر آن حدود ۱۱۰ میلیون سال نوری است.

نکته‌ی قابل توجه دیگر درباره‌ی کهکشان مثلث نرخ ستاره‌زایی زیاد این کهکشان است. گاز و غبار بسیار زیادی در کهکشان مثلث وجود دارد که باعث افزایش نرخ تشکیل ستاره‌های جدید در این کهکشان شده است. نمونه‌ی بارز آن سحابی NGC 604 است که یکی از بزرگ‌ترین و پرنورترین نواحی تجمع هیدروژن یونیزه شده در گروه محلی است.

NGC 604، ابر گازی عظیم در کهکشان مثلث.
(Credit: NASA, ESA, and M. Durbin, J. Dalcanton, and B. F. Williams (University of Washington

کهکشان مثلث آن‌قدر به ما نزدیک است که در شرایط ایده‌آل رصدی و در آسمان‌های بسیار تاریک بتوان آن را با چشم غیرمسلح مشاهده کرد. M33 با چشم غیرمسلح همچون ستاره‌ای محو و مه‌آلود دیده می‌شود. با تلسکوپ‌های آماتوری اما می‌توان جزئیات بیشتری از این کهکشان را نظاره کرد.

تلسکوپ هابل و شاهکارهای پرتعدادش

تلسکوپ فضایی هابل در طول سال‌های فعالیتش بارها مردم و دانشمندان را با تصاویرش شگفت‌زده کرده است. علاوه بر نقش پررنگ هابل در پیشرفت علم نجوم و پژوهش‌های حرفه‌ای علمی تصاویر این تلسکوپ تاثیر زیادی در ترویج علم نجوم داشته‌اند. صدها تلسکوپ حرفه‌ای این روزها در نقاط مختلف زمین و فضا مشغول فعالیت‌اند اما تنها نام تلسکوپ هابل است که در میان عموم مردم شناخته‌شده است. تلسکوپی که برخی از تصاویرش مانند ستون‌های آفرینش شهرتی جهانی دارند.

قطر آینه‌ی تلسکوپ فضایی هابل ۲/۴ (دو و چهار دهم) متر است. در حالی که در حال حاضر تلسکوپ‌هایی با قطر ده متر نیز در روی زمین مشغول فعالیت‌اند. اما نکته‌ای که هابل را از تلسکوپ‌های غول‌پیکر دیگر متمایز می‌کند قرارگیری این تلسکوپ در فضا و خارج از جو زمین است. آشفتگی‌های جو زمین تاثیرات مخربی بر کیفیت تصاویر و داده‌های نجومی می‌گذارد. اما هابل با پشت سر گذاشتن جو دیگر چنین مانعی را پیش روی خود ندارد. هرچند که در سال‌های اخیر و با پیشرفت تکنولوژی‌هایی همچون اپتیک‌ سازگارپذیر کیفیت و دقت تلسکوپ‌های زمینی افزایش یافته است اما کماکان این هابل است که در بسیاری از پژوهش‌های علمی نقش تلسکوپ اصلی را ایفا می‌کند.

هابل پیش از این و در سال ۲۰۱۵ از کهکشان آندرومدا، بزرگ‌ترین عضو گروه محلی، نیز تصویربرداری کرده بود. تصویر هابل از کهکشان آندرومدا با رزولوشنی معادل ۱/۵ (یک و نیم) میلیارد پیکسل بزرگ‌ترین تصویر ثبت‌شده توسط این تلسکوپ است.

تصویر تلسکوپ فضایی هابل از کهکشان آندرومدا که دقیق‌ترین تصویر موجود از این کهکشان است.
Credit: NASA, ESA, J. Dalcanton (University of Washington, USA), B. F. Williams (University of Washington, USA), L. C. Johnson (University of Washington, USA), the PHAT team, and R. Gendler.