چرا دندان‌ها زرد می‌شوند؟ نکاتی برای پیشگیری و رفع زردی دندان

در حالی که همه مدل‌ها، بازیگران و ورزشکاران دندان‌های سفید به درشتی مروارید دارند، در لبخند اکثر مردم با دندان‌هایی نه‌چندان سفید مواجه می‌شویم. البته این موضوع غافلگیر کننده نیست چون عوامل زیادی بر ظاهر دندان تاثیر می‌گذارند و موجب مات و زرد شدن دندان می‌شوند. زردی دندان می‌تواند روی اعتماد به نفس افراد نسبت به ظاهرشان تاثیر منفی بگذارد و باعث شود خودشان را از خندیدن در جمع محروم کنند! در این مقاله قصد داریم شما را با برخی از دلایل زرد شدن دندان‌ها و راه‌هایی برای پیشگیری و رفع زردی دندان در خانه آشنا کنیم.

علت زردی دندان به صورت عمده شامل: عوامل داخلی و عوامل خارجی است. زردی دندان می‌تواند به دلیل مشکلات متعدد سلامتی، تا عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ایجاد شود.

علت زردی دندان؛ عوامل خارجی

عوامل خارجی بر روی سطح مینای دندان که سخت‌ترین لایه بیرونی دندان است تاثیر می‌گذارند. مینای دندان می‌تواند به راحتی لک شود و تغییر رنگ دهد اما خوشبختانه این لک‌ها به راحتی هم از بین می‌روند و قابل ترمیم هستند به شرطی که هر چه زودتر برای از بین بردن آن‌ها اقدام کنیم.

علت اصلی زردی دندان روش زندگی است. بر اساس جدیدترین تحقیقات: سیگار کشیدن و نوشیدن قهوه و چای، بزرگترین مجرمین زردی دندان هستند. قطران و نیکوتین موجود در تنباکو مواد شیمیایی هستند که باعث ایجاد لکه‌های زرد بر روی مینای دندان افراد سیگاری می‌شوند. به نوعی می‌توان گفت هر غذا یا نوشیدنی که می‌تواند بر روی لباس لک ایجاد کند، می‌تواند روی دندان هم لک ایجاد کند. دلیل غذاها و نوشیدنی‌هایی که رنگ تیره دارند، شامل نوشابه، شکلات، سس‌های تیره (مثل سس سویا، سرکه بالزامیک، سس ماکارانی یا سس کچاپ) و سبزیجات و میوه‌هایی مانند انگور، گیلاس، آلبالو، انار و لبو، رنگدانه‌های زیادی دارند که می‌توانند بر روی مینای دندان باقی بمانند. آبنبات نیز جزو خوراکی‌‌هایی است که آثارش بر روی مینای دندان باقی می‌ماند.

غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی نیز با فرسایش مینای دندان، جذب رنگدانه‌های غذا که باعث زردی دندان می‌‌شوند را بر سطح دندان آسان‌تر می‌کنند. تانن (Tannin) با نام فارسی «گسه» که در چای، سماق و سیب نارس یافت می‌شود، نیز کمک می‌کند تا رنگدانه‌ها راحت‌تر به مینای دندان بچسبند و در نهایت باعث زردی و تغییر رنگ دندان شوند. اما تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۴ در این زمینه در مجله بین‌المللی دهان و دندان چاپ شد، خبر خوبی به طرفداران چای داد که اضافه کردن مقداری شیر به چای، احتمال ایجاد لک روی دندان را کاهش می‌دهد. این اتفاق به دلیل پروتیین موجود در شیر است که می‌تواند این خاصیت تانن را خنثی کند.

مراقبت ناکافی از دندان‌ها مثل مسواک نزدن و استفاده از نخ دندان به صورت اشتباه یا ناکافی و عدم مراجعه به دندانپزشک به صورت مرتب، باعث می‌شود میزان پلاک روی مینای دندان افزایش پیدا کند و در نهایت منجر به تغییر رنگ و زردی دندان شود.

علت زردی دندان؛ عوامل داخلی

تغییر رنگ و زردی دندان بر اثر عوامل داخلی، در ساختمان داخلی دندان رخ می‌دهد. برخی از داروها می‌توانند باعث لکه‌های ذاتی بر روی دندان شوند. در کودکان مصرف آنتی بیوتیک، تتراسایکلین یا داکسی سایکلین تا قبل از ۸ سالگی، می‌تواند باعث تغییر رنگ دندان به زرد و قهوه‌ای شود. مصرف تتراسایکلین در خانم‌های باردار بعد از ۴ ماهگی و خانم‌هایی که بچه شیر می‌دهند، باعث تغییر رنگ دندان کودک می‌شود.

گذراندن دوره شیمی‌درمانی و پرتو درمانی سر و گردن می‌تواند علت تغییر رنگ دندان شود. حتی داروهای رایجی چون آنتی‌هیستامین، ضد افسردگی و داروهای فشار خون می‌توانند دندان را زرد کنند.

همچنین فلوراید که به دلیل قدرت زیاد می‌تواند از پوسیدگی دندان جلوگیری کند نیز می‌‌تواند به دلیل میزان زیاد مواد معدنی بر رنگ دندان تاثیر بگذارد. میزان زیاد فلوراید باعث فلوئوروزیس دندانی می‌شود. فلوئوروزیس خطوط و لکه‌های سفید و قهوه‌ای بر روی دندان است که در دندان‌های جلویی بیشتر نمایان می‌شوند. مصرف بیش از حد از دهانشویه حاوی فلوراید و خمیردندان حاوی فلوراید باعث این مشکل در سنین مختلف و حتی از بین رفتن میزان زیادی از مینای دندان شود که این خود باعث مشکلات دندانی آینده می‌شود.

برخی از لوازم مراقبت‌های دندان هم می‌توانند باعث تغییر رنگ در دندان‌ها شوند؛ مثل آمالگام (Amalgam) که برای پر کردگی دندان استفاده می‌شود. همان پرکردگی‌های نقره‌ای رنگ تیره دندان که به مرور زمان بر روی رنگ خود دندان نیز تاثیر می‌گذارند و رنگ دندان را به سمت تیرگی هدایت می‌کنند.

دلایل جانبی تغییر رنگ دندان

به جز عوامل داخلی و خارجی عوامل جانبی مانند ژنتیک، پیری، بیماری و آسیب هم در تغییر رنگ و زردی دندان موثر هستند. بر اساس تحقیقات دلایلی برای تمایل به زرد شدن دندان در بعضی افراد وجود دارد. دلیل شماره یک ژنتیک است. همانطور که به طور ژنتیک مینای دندان برخی افراد از نظر ظاهری براق‌تر و مقاوم‌تر است، برخی دیگر به طور مادرزاد دندان‌های زردتر یا سفیدتری نسبت به بقیه دارند. بخشی از این موضوع به میزان ضخامت مینای دندان مرتبط است. مینای دندان نیمه شفاف است و به همین دلیل اگر دندان شما لایه نازکی از مینای دندان داشته باشد رنگ عاج دندان شما که به صورت طبیعی زرد رنگ است مشخص می‌شود.

بالا رفتن سن می‌تواند رنگ دندان شما را تیره کند. وقتی سن شما بالا می‌رود لایه بیرونی مینای دندان‌ رفته رفته از بین می‌رود و نازک می‌شود و این موضوع باعث می‌شود رنگ دندان شما بیشتر زرد شود. بهترین روش جلوگیری از نازک شدن دندان کنترل میزان بزاق دهان است. ترشح بزاق دهان به صورت طبیعی ذرات غذا و پلاک را از روی دندان پاک می‌کند. همچنین استفاده به اندازه از فلوراید نیز می‌تواند در این موضوع موثر باشد. پس به اندازه کافی آب بنوشید و اگر دهان‌تان عالبا خشک است با پزشک برای درمان خشکی دهان صحبت کنید؛ همچنین با توجه به سن و نوع دندان خود، از دندانپزشک خود در مورد میزان استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید در طول روز سوال کنید تا از نازک شدن مینای دندان خود جلوگیری کنید.

تغییر رنگ دندان ممکن به دلیل برخی بیماری‌ها نیز اتفاق بیفتد. به علت تب بالا و عفونت در سنین پایین ممکن است رنگ دندان به زرد تغییر پیدا کند. «بیماری زردی» نیز می‌تواند منجر به زردی دندان شود. زمین خوردن یا آسیب هنگام ورزش در کودکان هم می‌تواند در شکل‌گیری مینای دندان شیری، اختلال ایجاد کند و باعث تیره شدن دندان کودک شود. ضربه شدید یا آسیب به اعصاب دندان شیری می‌تواند باعث تغییر رنگ دندان حتی در بزرگسالی شود. افرادی که در خواب دندان‌ قروچه می‌کنند با سایش شدید دندان، مینای دندان را از بین می‌برند.

پیشگیری و رفع زردی دندان

بهترین راه برای پیشگیری از زردی دندان توجه به غذاها، نوشیدنی‌ها و سیگار کشیدن است. همچنین شما باید تمرین کنید تا بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید و حداقل ۲ بار در سال برای چکاپ نزد دندانپزشک متخصص و حرفه‌ای بروید.

تحقیقات نشان داده است که علت عمده زردی دندان، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان باعث می‌شود پلاک (لایه‌ای از باکتری‌ها که روی دندان و لثه تشکیل می‌شوند) و جرم  روی دندان تشکیل شود و دندان زرد شود. برداشتن این‌ها از روی سطح دندان قبل از سخت شدن آن‌ها، ساده‌ترین راه و اولین قدم برای داشتن لبخندی با دندان‌های سفید است.

نخوردن غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی و تمیز کردن دهان و دندان پس از خوردن هر غذایی که رنگدانه زیادی دارد می‌تواند در رفع زردی دندان و جلوگیری از لک شدن آن‌ها موثر باشد. شما حتی می‌توانید بعد از خوردن غذا دهان خود را تنها با آب بشویید تا بخش زیادی از ذرات غذا که باعث تجمع باکتری می‌شود را از سطح دندان پاک کنید. همچنین بهتر است از نی برای نوشیدنی‌های رنگی، اسیدی و شیرین استفاده کنید.

راه دیگر برای رفع زردی دندان که به دلیل سادگی بسیار پرطرفدار است، استفاده از خمیردندان‌ سفید کننده دندان است. در این خمیردندن‌ها از ترکیبات شیمیای استفاده می‌شود که به صورت مواد فعال بر روی جرم‌هایی که بر سطح مینای دندان تشکیل شده‌اند تاثیر می‌گذارند و آن‌ها را از بین می‌برند.

بیشتر بخوانید: آیا واقعا می توان از زغال برای سفید کردن دندان استفاده کرد؟

مراجعه به دندانپزشک متخصص هم برای جرم گیری با روش‌های متنوع در مطب یکی دیگر از کارهایی است که افراد در یک جلسه و در زمان کوتاه، برای رفع زردی دندان می‌توانند انجام دهند.

همچنین راه‌هایی برای درمان زردی دندان در خانه نیز وجود دارد که توسط مسواک زدن با ترکیب مواد مختلف مانند جوش شیرین، لیمو، سیب و زغال فعال انجام می‌شود. راه‌هایی که موثر و غالبا بی‌خطر هستند.