عجایب خلقت (قسمت پنجم)؛ نام این حیوان عجیب چیست؟
این سوسک پادراز و باهوش یک روش منحصربه‌فرد برای بقا در صحرای خشک و دو‌رافتاده نامیبیا واقع در جنوب غربی آفریقا دارد. صحرای نامیب، یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین صحراهای جهان است که از خشکی به اقیانوس اطلس رسیده و با مرزهای سه کشور نامیبیا، بخش‌هایی از آنگولا و آفریقای جنوبی نیز هم‌جوار است. در این خشک‌ترین نقطه از جهان اما یک موجود کوچک و زیبا راه‌حل جالبی برای بقا پیدا کرده، با ما همراه باشید تا شما را با نوشنده صحرا، سوسک سیاه نامیب آشنا کنیم.
هم‌جواری صحرای نامیب با اقیانوس اطلس
حیات در صحرا
در این چشم‌انداز وسیع و خارق‌العاده بکر نامیب که یک سر آن به اقیانوس اطلس می‌رسد و یک سر دیگر آن با صحرای کائوکوولد (Kaokoveld Desert) در شمال آنگولا و صحرای کارو (Karoo Desert) در آفریقای جنوبی ادغام می‌شود؛ بستری برای حیات جمعی از زیستمندان باهوش فراهم شده است که از آن جمله می‌توان به گور کوهستانی (Equus zebra)، تیزشاخ (Oryx gazelle)، حشره‌خوار جهنده (Macroscelides proboscideus)، موش کور طلایی گرنت (Eremitalpa granti)، هوبره کارو (Eupodotis vigorsii) و افعی پرینگوئیز (Bitis peringueyi) اشاره کرد.
حشره‌خوار جهنده یک پستاندار کوچک است که طول آن بین ۱۰۰ الی ۳۰۰ میلی‌متر تخمین زده شده است.
شرایط در صحرای نامیب به شکلی است که سکونت انسانی در آن به شدت محدود است و به‌جز معدود جوامع بدوی بومی امکان زیست انسانی را ندارد اما جالب اینجاست که تحت این شرایط هم باز تخریب‌های ناشی از عوامل انسانی ادامه دارد.
هر ساله در نامیب کم‌تر از ۱۰ میلی‌متر باران می‌بارد. ابرهای باران‌زایی که از اقیانوس هند به این نقطه از جهان می‌رسند، بخش اعظم رطوبت خود را در طول مسیر از دست داده‌اند. از طرف دیگر ابرهایی هم که از اقیانوس اطلس می‌آیند، در بخش شرقی با توده‌های هوای گرمی مواجه می‌شوند که در عمل هر آنچه را که در چنته دارند، از آن‌ها می‌گیرد. تنها عاملی که بقا را در این سرزمین خشک به پیش می‌راند، مه صبحگاهی است که از سمت اقیانوس به سمت بخش‌های داخلی صحرا کشیده می‌شود و در اصل چرخه حیات در نامیب را همین مه صبحگاهی می‌گرداند چراکه بخش اعظم جانوران و گیاهان این خطه از آفریقا از آن به عنوان یگانه منبع آبی قابل‌اتکایشان بهره می‌برند.
ویلوچیا، گیاهی که شکل ظاهری آن شبیه هشت‌پایی غول‌پیکر است و دانشمندان آن را نوعی فسیل زنده تلقی می‌کنند.
در صحرای نامیب تنها رطوبت ممکن از مه غلیظ و متراکمی که اغلب از اقیانوس اطلس به این محدوده رانده می‌شود، تامین می‌گردد. اما سوسک‌های سیاه نامیب چگونه شرایط را به نفع خود تغییر داده‌اند، این داستانی است که از اینجا به بعد به آن خواهیم پرداخت.
راز بقای سوسک‌های سیاه نامیب
سوسک‌های سیاه نامیب که اغلب در تپه‌های شنی یافت می‌شوند، بیش از ۲ سانتی‌متر طول ندارند. آن‌ها اوایل صبح، خودشان را به بلندی تپه‌های شنی رسانده و از پاهای دراز عقبی‌شان استفاده می‌کنند تا انتهای بدنشان را تا حد ممکن در هوا بالا نگه دارند. این سوسک‌ها سپس منتظر می‌شوند تا مه موجود در هوا به‌تدریج به قطرات آب تبدیل شده و بر روی بدن آن‌ها بشیند. با گذشت زمان قطرات آب بزرگ‌تر و سنگین‌تر می‌شوند و زاویه شیب‌داری که بدن سوسک دارد، سبب می‌شود که آب آرام‌آرام به سمت پایین غلتیده و همچون یک نوشیدنی گوارا وارد دهان سوسک شود. سوسک‌ها از نوشیدن این مایع حیاتی کمال لذت را می‌برند. اما رژیم غذایی اصلی این سوسک‌ها را دانه‌هایی که به وسیله باد جابجا می‌شوند و تکه‌های جدا شده از گیاهان تشکیل می‌دهند.
در این تصویر می‌توانید نحوه جمع‌آوری قطرات آب را توسط سوسک‌های سیاه نامیب مشاهده کنید.
تا به امروز در حدود ۴ گونه از این سوسک‌ها شناسایی شده است. چندین گونه از سوسک‌های سیاه هستند که آب را با این روش جمع‌آوری می‌کنند و تمامی آن‌ها نیز در صحرای نامیبیا یافت می‌شوند. طول عمر سوسک‌های بالغ بین ۳ الی ۴ سال است. اما زمان اوج فعالیت این سوسک‌ها، اغلب شب‌هنگام و زمانی است که درجه حرارت هوا در صحرا به شدت افت می‌کند. روش دفاعی این سوسک‌ها نیز جالب است، برخی از سوسک‌های سیاه از خود در برابر شکارچیان با اسپری کردن یک مایع بودار دفاع می‌کنند. برخی از گونه‌ها نیز با حفر دراز گودال‌هایی در ماسه، نه‌تنها آب باران و رطوبت را جمع می‌کنند بلکه از شر شکارچیان هم در امان می‌مانند. البته این استراتژی بیش‌تر برای تامین آب یا همان مایع حیات است. بدیهی است که اگر چنین روش‌هایی نباشد، سوسک‌های سیاه نمی‌توانند در صحرای نامیب که میزان بارندگی کم‌تر از یک‌دوم اینچ (۱۰ میلی‌متر) در سال دارد، دوام بیاورند.
حفره‌های میکروسکوپی کوچکی که بر روی پوست سوسک‌های سیاه نامیب وجود دارد، مؤثرترین عامل در جذب آب است.
پوسته سخت این سوسک‌های صحرایی یک لایه خارجی روغنی دارد که مانع از دست دادن آب می‌شود. این لایه در عین حال مانعی بر سر راه جذب هرگونه رطوبت نیز هست اما تکنیک منحصربه‌فرد پا در هوا نگه داشتن این حشره این اطمینان را به همراه دارد که هیچ آبی از دست نمی‌رود.
سوسک‌های سیاه نامیب در طول روز به زیر تپه‌های شنی پناه می‌برند تا از نور خورشید در امان باشند.
از آنجایی که گونه‌های مختلف سوسک‌های سیاه نامیب به یکدیگر شباهت دارند در نتیجه تنها راه برای شناسایی آن‌ها از یکدیگر مطالعات دقیق فیلوژنیک و بررسی DNA است. جنسی که این سوسک‌ها به آن تعلق دارند، یک جنس بسیار غنی است اما شواهد و قراین نشان می‌دهد که بقای این سوسک‌ها نیز به دلایل متعدد از جمله تخریب زیستگاه در معرض خطر قرار گرفته است. از طرف دیگر، تغییر اقلیم نیز به شدت وضعیت زیستی را در مناطق خشکی همچون نامیب متاثر ساخته، چنانچه زیستمندان نامیب از جمله همین سوسک‌های سیاه به شدت نسبت به تغییرات اقلیمی حساس شده‌اند. چند درجه افزایش درجه حرارت شاید از نظر ما ناچیز جلوه کند اما همین تغییرات در چرخه حیات زیستمندان کوچک بسیار تاثیرگذار خواهد بود. چرای بی‌رویه و جمع‌آوری چوب‌های خشک از صحرای نامیب در حال حاضر وضعیت زیستی تنها مناطق زیست‌پذیر این صحرای خارق‌العاده را به شدت متاثر ساخته و این مسئله نیز نگرانی‌هایی را برای امکان ادامه بقای زیستمندان به وجود آورده است.
منابع
Encyclopedia of insects
مرسی جالب بود ولی بعضی جاها غلط جمله نویسی بود مثل ((طول عمر افراد بالغ))