شرکت‌های کاغذی و دور زدن تحریم‌های اجباری، به روایت ZTE
با این‌که بیش از ۹ ماه از توافق جامع و نهایی هسته‌ای وین با عنوان شناخته شده‌ی برنامه‌ی جامع اقدام مشترک (برجام) می گذرد، اما هم‌چنان سنگ‌اندازی‌های دولت ایالات متحده‌ی آمریکا برسر راه شرکت‌ها و کشورهایی که قصد همکاری مشترک در زمینه‌های مختلف با ایران را دارند، ادامه دارد. در متن این توافق آمده که دولت ایران در قبال انجام تعهداتش در زمینه‌ی محدود کردن برنامه‌ها‌ی هسته‌ای از تمام تحریم‌های شورای امنیت ملل متحد، اتحادیه‌ی اروپا و ایالات متحده بیرون خواهد آمد.
ماه پیش وزارت بازرگانی ایالات متحده شرکت چینی ZTE، سازنده تلفن‌های هوشمند و تجهیزات ارتباطی دوربرد را به اتهام صادرات کالاهای تکنولوژیک پیشرفته‌ی ساخت آمریکا به ایران، مورد شماتت قرار داد. سند شماره‌ی یک این وزارت‌خانه‌ی دولتی، یادداشت‌های رسمی بخش حقوقی ZTE است که در حقیقت در حکم راهنمایی گام به گام برای سرپیچی از محدودیت‌های صادراتی اجباری ایالات متحده با اتکا به تاسیس شرکت‌های کاغذی تنظیم شده‌اند.
یکی از این اسناد که عنوان فوق سری و بسیار محرمانه را بر پیشانی خود می‌بیند، رک و راست و بدون هیچ‌گونه پرده‌پوشی سخن می‌گوید. در این سند ضمن اشاره به آن‌که محدودیت‌های صادراتی ایالات متحده برای کشورهایی که با عنوان ادعایی حامیان دولتی تروریسم در گروه Z قرار دارند، از همه سختگیرانه‌تر است، آمده: “شرکت ما هم‌اکنون مشغول انجام حجم وسیعی از معاملات تجاری در کشورهای گروه Z است.” بنابر مفاد سند یاد شده، بخش حقوقی ZTE به مدیران ارشد این شرکت توصیه کرده تا برای رفع و رجوع این معضل، یا مشتریان خود را مجاب به پذیرش محصولات غیرآمریکایی کنند یا شرکت‌هایی کاغذی تاسیس کنند. به این منظور، حقوق‌دانان ZTE جزییات طرحی مفصل برای برپایی یک «مدل تجاری مجزا» را با کمک ترسیم نمودارهایی در سند گنجانده‌اند.
در این سند هم‌چنین آمده است: “موقع راه‌اندازی فعالیت‌های تجاری در کشورهای عضو گروه Z، باید از بکار بردن نام شرکت در عقد مستقیم قراردادها پرهیز شود. شرکت باید از صادرات مستقیم کالا و ارایه‌ی مستقیم خدمات به این قبیل مشتریان خودداری کرده و تا حد امکان بر میزان گردش کالاها در داخل و خارج کشور بیافزاید.” در برخی موارد سعی شده تا بدون اشاره به نام این مشتریان، صرفا از حروف انگلیسی آغازین این اسامی هم‌چون YL و GB در هر دو نسخه انگلیسی و چینی‌زبان سند استفاده شود. در این میان البته گاهی لغزش‌هایی هم صورت گرفته است؛ از جمله آن‌که در یکی از نمودارها در کنار حروف YL، نام ایران ذکر شده است. احتمال می‌رود YL صورت ترانویسی‌شده‌ی نام ایران به زبان ماندارین، یعنی Yilang باشد. این در حالی است که GB هم احتمالا از کلمه‌ی Guba، نام ماندارین کشور کوبا گرفته شده است.
سندی دیگر که در حقیقت نامه‌ی بخش حقوقی به مدیران شرکت ZTE است، بسیار صریح‌تر بوده و اذعان دارد شرکت “با هر ۵ کشور عمده‌ی تحریم‌شده، یعنی ایران، سودان، کره شمالی، سوریه و کوبا، داد و ستد تجاری برقرار ساخته است.” این سند که در حقیقت خلاصه‌ای از طرح واکنشی به مخاطرات نهفته در مبحث کنترل صادرات است، به هریک از کمیته‌ها و مدیران اجرایی وظیفه‌ای مشخص محول کرده است.
با تمام این اوصاف، یک روز پس از اطلاعیه‌ی وزارت بازرگانی ایالات متحده و انتشار اسناد مذکور، شرکت ZTE طی بیانیه‌ای از مطابقت فعالیت‌هایش با قوانین کشورهای میزبان سخن گفته و اعلام کرده هم‌چون گذشته تا دستیابی به یک راه حل، به همکاری با نهادهای دولتی آمریکایی ادامه خواهد داد. این در حالی است که اقدام ایالات متحده در انتشار اسناد، از لحاظ زمان‌بندی یک بدبیاری تمام‌عیار برای ZTE است؛ آن‌هم درست هنگامی که انتظار می‌رود تا تحریم‌های اعمال‌شده برعلیه ایران بزودی برداشته شده و شرکت‌های بزرگ آمریکایی از جمله HP و General Electric از همین حالا تحقیقات خود را برای ورود به بازار کشور آغاز کرده‌اند. ZTE هم‌چنین با خطر از دست دادن نفوذ گسترده خود در بازار ایالات متحده روبه‌رو است. این شرکت یکی از معدود برندهای چینی است که فروش خوبی در ایالات متحده داشته و گوشی‌های هوشمند آن اکنون در جایگاه چهارم پرفروش‌ترین‌ها در آن کشور قرار گرفته است.
منبع: Wall Street Journal
