سندروم گوشی خیالی؛ ارمغان جدید گوشی هوشمند و شبکه‌های اجتماعی
آیا تا به‌حال در شرایطی قرار گرفته‌اید که گوشی خود را در منزل بگذارید و در حالی که بیرون از محیط خانه هستید حس کنید که گوشی در جیب شما در حال لرزیدن (ویبره) است؟ اگر پاسخ شما مثبت است، حتما پس از این اتفاق حس بدی داشته‌اید و شاید مانند بعضی کاربران به ابتلا به بیماری‌های روانی هم فکر کرده‌اید.
عده‌ای از کاربران که مدتی است از ساعت‌های هوشمند استفاده می‌کنند نیز از تجربه‌ای مشابه سخن می‌گویند که گاهی بدون وجود هیچ رخداد جدیدی مانند دریافت تماس یا اعلان، احساس می‌کنند ویبره ساعت‌شان فعال شده است. این اتفاق به حدی رایج شده است که وال استریت ژورنال تصمیم گرفت برای شناخت بیشتر آن به متخصصان روان درمانی رجوع کند و از آن‌ها کمک بگیرد.
در گزارش این نشریه، از مشکل مذکور با نام «سندروم گوشی خیالی» یا Phantom phone syndrome یاد شده است. در چنین حالتی، افراد حتی به هنگام دور بودن از گوشی خود، لرزش آن را حس می‌کنند. خانم میشل دروئین، روان‌شناس دانشگاه فورت وین که خود نیز به این اختلال مبتلا است، مدتی است تحقیقات خود درباره سندروم گوشی خیالی را آغاز کرده است. او در گفتگو با وال استریت ژورنال درباره این سندروم چنین توضیح می‌دهد:
این (مورد) را واقعا می‌توان به عنوان یک نوع از توهم دسته‌بندی کرد. شما چیزی را حس می‌کنید که واقعا وجود ندارد.
اما بر خلاف عنوان جالب توجه سندروم گوشی خیالی و این موضوع که مدتی مورد مطالعه روان‌شناسان قرار داشته، نمی‌توان آن را یک اختلال روانی در نظر گرفت. راه‌کار ارائه شده برای جلوگیری از تکرار چنین تجربه‌ای، این است که برای مدتی هنگام خروج از منزل، گوشی و ساعت هوشمند خود را به همراه نداشته باشید.
هنگامی که گوشی را در جیب یا ساعت را روی دست خود نداشته باشید، احتمال پیش‌بینی لرزش آن کاهش خواهد یافت. برخی معتقدند که پیش‌بینی لرزیدن دستگاه است که باعث رخ دادن این سندروم شده است. دکتر دروئین درباره این موضوع می‌گوید:
هرچه بیشتر از دستگاه خود دور شوید، احتمال عدم تجربه این علائم (احساس لرزش) بیشتر می‌شود.
البته او در ادامه به این موضوع نیز اشاره می‌کند که ممکن است انقباض ناگهانی عصله باعث شده باشد تا افراد دچار تصور اشتباه شوند:
شاید (این احساس) همان اسپاسم عصلانی باشد که همیشه تجربه کرده‌اند، اما اکنون این مورد به یک نشانه اجتماعی بسیار مهم مرتبط است و بیشتر توجه آن‌ها را جلب کرده است.
ترس از بی‌خبری!
عده‌ای از روان‌شناسان معتقدند که سندروم گوشی خیالی به نوعی با FOMO یا همان ترس فرد از «بی‌خبری» ارتباط مستقیم دارد. FOMO حالتی است که امروزه افراد بسیاری به آن مبتلا می‌شوند و دلیل محبوبیت شبکه‌های اجتماعی را برای ما روشن می‌سازد. در عصر حاضر که این شبکه‌های تقریبا در تمام جنبه‌های زندگی ما حضور دارند، افراد بسیاری وجود دارند که دائم در حال چک کردن آن‌ها هستند تا از آخرین اخبار و رویدادها مطلع شوند. در چنین شرابطی، گاهی بعضی از افراد دچار افراط در این رفتار می‌شوند و همین موضوع باعث می‌شود که اگر برای مدتی (هر چند کوتاه) از شبکه‌های اجتماعی و گوشی خود فاصله بگیرند؛ بی‌خبر ماندن از دنیایی که برای خود ساخته‌اند آن‌ها را دچار ترس و اضطراب کند.
سندروم گوشی خیالی در سطح جهانی با نام‌های Ringxiety (ترکیبی از کلمه ring به معنی زنگ و anxiety به معنی نگرانی)، Vibranxiety (ترکیبی از ویبره و نگرانی) و یا FauxCellArm (دریافت هشدار اشتباهی) هم شناخته می‌شود. این پدیده در مناطق مختلف و توسط افراد متفاوتی مورد آزمایش قرار گرفته است که در ادامه بعضی از این موارد را ذکر خواهیم کرد.
در سال ۲۰۱۷ تعدادی از محققان ایرانی این سندروم را مورد مطالعه قرار دادند که در نتیجه آن، نیمی از دانشجویان حاضر در این تست اعلام کردند که گاهی لرزش‌هایی را حس کرده و یا زنگ‌هایی را شنیده‌اند که در عالم واقعیت هرگز رخ نداده است.
تحقیق دیگر درباره این سندروم توسط دنیل کروگر، روان‌شناس اجتماعی داتشگاه میشیگان، انجام شده است. کروگر معتقد است افرادی که بیشتر در معرض احساس لرزش‌های خیالی هستند، در حالات و روابط خود دارای مشکل هستند. همچنین، او ذکر می‌کند که تولید کنندگان گوشی‌های تلفن همراه می‌گویند این موضوع هیچ‌گونه ارتباطی با نرم افزار یا سخت افزار آن‌ها ندارد.
یکی از افراد مبتلا به سندروم گوشی خیالی یک خانم ۲۵ ساله به نام سلست لبدز است که می‌گوید عادت دارد گوشی پیکسل خود را در جیب عقب شلوارش نگه دارد و در طول روز پیوسته احساس می‌کند گوشی در حال لرزش است:
این بدترین چیز است. آزار دهنده است، چون فکر می‌کنم من محبوب هستم و دائم در حال دریافت پیام هستم ولی نیستم.
اما این احساس لرزش‌ها واقعا با میل به محبوبیت ارتباط دارد؟ در واقع، فیلسوفی به نام رابرت روزنبرگر که در انیستیتو تکنولوژی جورجیا تدریس می‌کند، می‌گوید این‌گونه حس‌ها تنها بخشی از تجربه معمول داشتن یک گوشی تلفن همراه است:
من این مورد را به چیزی که برایم عجیب و خاص بود تنزل داده‌ام، اما (اکنون) برایم عادی است.
روزنبرگر در ادامه سخنانش اشاره می‌کند که حتی زمانی که گوشی‌اش در بخش دیگری از اتاق بود، لرزش‌های آشنایی را حس کرده است. اگرچه او این حالت را ناراحت کننده می‌دانست، اما هنگامی که متوجه شد دوستانش نیز تجربه مشابهی دارند سعی کرد با آن کنار بیاید.
علاوه بر موارد ذکر شده، احتمال دیگری نیز مطرح است که از ارتباط نگرانی بیش از حد و لرزش‌های خیالی حکایت دارد. زکری لیپتون، استاد علوم کامپیوتر در دانشگاه کارنگی ملون، اعلام کرده حتی زمانی که گوشی‌اش را با خود به همراه ندارد نیز چنین لرزش‌هایی را حس کرده است. او باور دارد آن‌چه احساس می‌کند با نگرانی‌هایش ارتباط دارد:
متوجه می‌شوید در شرایطی مانند پشت سر گذاشتن یک ضربه روحی یا مورد خشونت قرار گرفتن واقع شده‌اید…این وحشتناک است.
با در نظر گرفتن تمامی موارد و تجربه‌هایی که در این مطلب بیان شد، اگر شما هم تجربه سندروم گوشی خیالی را داشته‌اید؛ بهتر است خود را با این واقعیت روبرو کنید که در حال حاضر گوشی همراه شما نیست و بنابراین حس لرزش یا شنیدن زنگ نمی‌تواند واقعی باشد. همچنین، جای هیچ‌گونه نگرانی و ترسی نیست و شما تنها فردی نیستید که به سندروم گوشی خیالی مبتلا است. انتخاب با خود شماست که بخواهید با فکر کردن بیش از حد به این موضوع و بال‌و‌پر دادن به آن در ذهن خود، یک مشکل بزرگ برای خودتان ایجاد کنید یا اینکه بی‌توجه باشید و برای چند روزی از گوشی خود فاصله بگیرید یا ارتباط خود را با گوشی به حداقل برسانید تا به شرایط طبیعی بازگردید.
به هر حال، دنیای فناوری با تمامی محاسن و آسایشی که برای بشر امروزی به ارمغان آورده است، گاهی معایبی نیز به همراه دارد که در واقع به نحوه استفاده خود ما از آن فناوری برمی‌گردد. این ما هستیم که باید بتوانیم فناوری‌ها را با زندگی خود وفق دهیم، نه اینکه کنترل زندگی‌مان را به تکنولوژی‌های جدیدی که با سرعتی سرسام‌آور در حال رشد هستند بسپاریم. لطفا نظرات و یا تجربیات خود از مشکلات ایجاد شده توسط فناوری‌های نوین را با ما به اشتراک بگذارید.
منبع: Phone Arena
