زبردست‌ترین معمار دنیای حیوانات
آیا تاکنون به این فکر کرده‌اید که کدام حیوان در ساخت لانه بهتر و مؤثرتر از سایرین عمل می‌کند؟ واقعیت مسلم این است که تنها انسان‌ها قادر به ساخت خانه و طراحی دکوراسیون نیستند بلکه بسیاری از حیوانات دیگر هم از چنین قابلیت‌هایی برخوردار هستند اما در این مقاله به‌طور خاص بر روی یکی از حشرات زبردست تمرکز خواهیم کرد. اگر فکر می‌کنید که مورچه‌ها در این وادی رتبه اول را دارند، سخت در اشتباه هستید. رتبه اول خانه‌سازی را در دنیای حیوانات، موریانه به خود اختصاص داده است.
معماران زبردست کوچک
تنها معدودی از حیوانات هستند که می‌توانند با موریانه‌ها در مهارت خانه‌سازی رقابت کنند. این حشرات که اساسا کور و خیلی کوچک هستند، در کلونیها یا اجتماعات بزرگ زندگی می‌کنند. آن‌ها خانه‌هایی به شکل لانه‌های مختلط بر روی تپه‌های گلی سخت بنا می‌کنند که برجک آن اغلب به چشم‌انداز اطراف مشرف است. برخی از گونه‌ها لانه‌هایی با محیط‌های خاص می‌سازند که برای پرورش غذا مورد استفاده قرار می‌گیرد و در عین حال سیستم‌های خنک‌کننده‌ای هم دارند که مهندسان باهوشی آن‌ها را در دل خاک تعبیه می‌کنند.
عکس ۱- در این تصویر لانه یا همان دژ تسخیرناپذیر موریانه‌های استرالیایی را مشاهده می‌کنید.
در دنیا انواع مختلفی از تپه‌های موریانه‌ای وجود دارد که هر کدام از آن‌ها مهندسی شگفت‌انگیزی را یادآور می‌شوند. به‌عنوان مثال در مناطق شمالی و خشک استرالیا، تپه‌های شیارداری وجود دارد که لبه تیز آن‌ها به سمت شمال است. همین کار به‌ظاهر ساده باعث می‌شود که آفتاب صبح و عصر سطوح وسیعی از لانه را گرم کند و در مقابل سطحی که در طول روزهای گرم در معرض تابش مستقیم خورشید است، به نسبت کم‌تر باشد.
پشته‌های موریانه‌ای
در این تصویر لانه موریانه‌های آفریقایی را می‌بینید.
در ساواناهای آفریقا، پشته‌های بلندی به چشم می‌خورد که موریانه‌ها در آن‌ها تونل‌های مختلفی را حفر کرده‌اند و درب ورودی اتاقک‌هایی که ملکه در آن‌ها تخم می‌گذارد نیز مسدود شده است. در این پشته‌ها اتاقک‌هایی است که نوزادان را در آن‌ها بزرگ می‌کنند و البته فضاهایی هم به شکل باغ است که در آن قارچ‌ها به‌عنوان منبع غذایی پرورش داده می‌شوند. گرمایی که کلونی‌های موریانه‌ای تولید می‌کنند از طریق تونل‌ها به بخش‌های فوقانی برده شده و در نهایت هم از مناره فوقانی که ارتفاع آن می‌تواند بالغ بر ۷.۵ متر (۲۵ فوت) باشد، خارج می‌شود.
تعمیرات اورژانس
اگر لانه موریانه به هر دلیل آسیب ببیند و فرو بریزد، صدها موریانه کارگر برای تعمیر آن دست به کار می‌شوند. آن‌ها دهانشان را با خاک و مواد زایدی که بتوانند برای تعمیر محل آسیب دیده استفاده کنند، پر کرده و شروع به مرمت می‌کنند. این کار در حالی صورت می‌گیرد که سربازان مسلح برای دفاع از کارگران و در ضمن حمله به هرگونه مهاجم بسیج می‌شوند.
اطلاعات ساده‌ای درباره موریانه‌ها
تونل‌ها به موریانه اجازه خروج می‌دهند تا مواد مورد نیازشان را از بیرون تامین کنند
تا امروز بیش از ۳.۱۰۰ گونه موریانه در دنیا شناخته شده است. موریانه‌هایی که در باغاتشان قارچ پرورش می‌دهند، تنها یکی از چند گروه مختلف موریانه‌ها هستند که در نواحی گرم‌تر کره زمین زیست می‌کنند. طول عمر ملکه موریانه‌ها بالغ بر ۱۵ سال است. ملکه موریانه‌ها می‌تواند بالغ بر ۳۰ هزار تخم در یک روز بگذارد و این بدان معناست که در هر ۳ ثانیه یک تخم گذاشته می‌شود. یک کلونی موریانه‌ای ممکن است که بالغ بر ۷ میلیون موریانه در خود داشته باشد. موریانه‌های سرباز می‌توانند نیش بزنند یا مواد چسبنده سمی پرتاب کنند یا حتی بدن‌هایشان را متلاشی کرده و سد راه مهاجمان شوند. کل وزن موریانه‌هایی که در ساواناهای آفریقا زیست می‌کنند، دو برابر وزن تمامی حیوانات درشت جثه‌ای است که در این قاره یافت می‌شوند. طول بدن موریانه‌های کارگر حدود ۳ تا ۲۰ میلی‌متر و طول بدن ملکه بیش از ۱۳ سانتی‌متر است.
باغ‌های موریانه‌ای
در این تصویر قارچ‌هایی را که موریانه‌ها پرورش می‌دهند، می‌بینید.
بعضی از گونه‌های موریانه‌ها گاهی دسته‌جمعی از لانه خارج شده و به علفزارهای اطراف می‌روند و با معده‌هایی که پر است از علف‌های جویده شده، مجدد به لانه بازمی‌گردند. آن‌ها توانایی هضم علف را ندارند بنابراین در بخش‌های بخصوصی از لانه آنچه را که خورده‌اند، برمی‌گردانند و از آنچه برگردانده‌اند برای پرورش قارچ‌های خاص که تنها در لانه موریانه‌ها یافت می‌شود، استفاده می‌کنند. موریانه‌ها از قارچ‌ها به‌عنوان غذا استفاده می‌کنند. قارچ‌ها این توانایی را دارند که علف‌های غیرقابل هضم برای موریانه‌ها را به غذا تبدیل کنند. بعضی از موریانه‌ها نیز نقش سرباز دارند و می‌توانند با پرتاب چسب‌های سمی از لانه‌شان دفاع کنند. موریانه‌های سرباز اغلب بزرگ‌تر از کارگرها هستند و در عین حال آرواره‌های بزرگی هم دارند. اغلب موریانه‌ها در علفزارها زندگی می‌کنند اما اگر به شمال کشور سفر کرده باشید، به‌طور قطع صدای آن‌ها را در خانه‌‌های مسکونی و در داخل چوب‌های مرده شنیده‌اید. رژیم غذایی موریانه‌ها متفاوت است اما اغلب آن‌ها از مواد گیاهی و قارچ‌هایی که خودشان کشت می‌دهند، تغذیه می‌کنند.
حفره شاهانه
موریانه‌ها سه مرحله دگردیسی را طی می‌کنند: تخم، نیمف یا پوره و در نهایت بلوغ
در یک کلونی موریانه‌ها گاه بالغ بر یک میلیون حشره زیست می‌کند که عبارت‌اند از کارگران، سربازان، نرهای جوان‌تر و ماده‌ها که در حقیقت همه آن‌ها حاصل زادآوری ملکه و پادشاه هستند. ملکه از لحاظ جثه بزرگ است چرا که باید هر روز هزاران تخم تولید کند و در ضمن هیچ‌گاه از حفره شاهانه‌اش که در قلب کلونی واقع شده نیز خارج نمی‌شود. کلونی‌های موریانه‌ها توسط موریانه‌های سرباز محافظت می‌شود. سربازان همان کارگرانی هستند که برای حمله با دشمن تجهیز شده‌اند. سربازان اغلب گونه‌ها آرواره‌های قدرتمند، بزرگ و تیز دارند اما یک گروه از موریانه‌ها هم هستند که اسلحه‌شان به شکل متفاوتی تکامل پیدا کرده است. روی سر سربازان این گروه، پوزه بلندی هست که از طریق آن مواد شیمیایی به نسبت سمی و البته چسبناک را پرتاب می‌کنند. سلاح آن‌ها مانع موثری مخصوصاً بر سر راه مورچه‌هاست که دشمن اصلی موریانه‌ها می‌باشند.
خانه‌سازی در مکان‌های مختلف
موریانه به چند شکل لانه می‌سازند: لانه‌سازی در زیرزمین، لانه‌سازی به شکل قلعه‌های بزرگ که ارتفاع آن می‌تواند ۳ الی ۴ متر باشد، لانه‌سازی در چوب‌های مرده و لانه‌سازی روی درختان. لازم به ذکر است موریانه‌هایی که بر روی درختان لانه‌سازی می‌کنند، از درختان برای دسترسی به زمین استفاده نمی‌کنند بلکه تونل‌های زیرزمینی راه‌حل آن‌ها برای رسیدن به سطح زمین است.
منابع:
عالی بود