رستوران‌های کرکس
چند سالی است که ایده‌ای با نام رستوران‌های کرکس با هدف حفاظت از کرکس‌ها در نقاط مختلف جهان شکل گرفته و صحبت‌های گوناگونی نیز پیرامون آن‌ها مطرح شده است. برخی از کارشناسان حیات‌وحش بر این باور هستند که در دنیای امروز بقای برخی از گونه‌های کرکس‌ها به‌واسطه‌ی عوامل انسانی بشدت در معرض خطر جدی قرار گرفته؛ بنابراین باید از فرصت استفاده کرده و در سایت‌های خاص و کاملا کنترل شده لاشه یا مردار را که مهم‌ترین منبع غذایی آن‌ها است، در اختیارشان قرار داد. موضوع غذارسانی دستی به حیات‌وحش بدون تردید یکی از مناقشه‌برانگیزترین مباحث در حوزه محیط‌زیست است و از آنجایی که پیرامون مضرات این مسئله تاکنون بارها و به‌تفصیل در دیجی‌کالامگ صحبت شده، در این نوشتار صرفا نقش حفاظتی رستوران‌های کرکس بررسی خواهد شد.
از نپال تا اسپانیا
کرکس سر سرخ (Sarcogyps calvus) گونه به‌شدت در معرض خطر انقراض که بومی آسیاست و مهاجر نیست و در کشورهایی مانند هندوستان و کامبوج همیشه اولویت حفاظتی داشته است
مسئله اینجاست که چنانچه ذکر شد، پاسخ چنین پرسش‌هایی آسان و البته صددرصدی نیست چراکه نیازهای پرندگان به‌مرور زمان فرق خواهد کرد. واقعیت امر این است که نیاز غذایی اغلب پرندگان در فصول زادآوری به حداکثر میزان ممکن می‌رسد و زمانی هم که جوجه‌ها در لانه هستند، طبیعتا این نیاز بیش‌تر خواهد شد. از طرف دیگر والدینی که جوجه‌هایشان در لانه است، اغلب قادر به طی مسافت زیاد و پیدا کردن منابع غذایی جدید نیستند. تحقیقات در زمینه تعدادی از گونه‌های کرکس‌ها نشان داد که والدینی که در لانه‌شان جوجه دارند، شعاع کاوشگری‌شان به‌طور متوسط ۴۵ کیلومتر است و در این اثناء لانه درست در مرکز دایره قرار دارد درحالی‌که درست به‌محض اینکه جوجه‌ها لانه را ترک می‌کنند، دامنه کاوشگری والدین برای غذا تا مرز تقریبی ۲۶۰ کیلومتر افزایش پیدا می‌کند اما این ویژگی در مورد همه گونه‌ها صادق نیست.
کرکس اوراسیایی (G. tenuirostris) یا کرکس نوک باریک یک گونه بشدت در معرض خطر که در برنامه‌های حفاظتی موسوم به رستوران کرکس برای آن‌ها اولویت‌های ویژه در نظر گرفته شده است
مطالعات متعدد نشان داد که برخی از گونه‌های در معرض خطر کرکس‌ها هستند که اگر در فصل زادآوری مورد حمایت قرار نگیرند، هم والد و هم جوجه از دست خواهند رفت در حالی که همین گونه‌ها در فصول معمول دیگر می‌توانند از زیستگاه مهاجرت کرده و در جاهای دیگر غذای مناسب را به دست آورند. درنهایت این تحقیقات زمینه را برای شکل‌گیری رستوران‌های کرکس در کشورهایی نظیر سوئیس و اسپانیا و بعدها نپال، هند، کامبوج و آفریقای جنوبی مهیا ساختند. در حال حاضر وضعیت برخی از این گونه‌ها در برخی کشورها به ثبات رسیده که از آن جمله می‌توان به کشور سوئیس اشاره کرد. بنابراین بالطبع ضرورتی نیز برای کمک‌رسانی به جمعیت‌های پایدار و پویا احساس نمی‌شود و برخی از این رستوران‌ها کار خود را تمام کرده‌اند.
موضع‌گیری انجمن حفاظت از حیات‌وحش (WCS)
رستوران‌های کرکس برای نجات مردارخواران از آستانه انقراض
تحقیقات در زمینه رستوران‌های کرکس سال‌هاست که ادامه دارد و انجمن‌ها و موسسات شناخته‌شده حفاظتی نیز با تمام قوا وارد عمل شده‌اند. به‌عنوان مثال بر اساس تحقیقاتی که انجمن حفاظت از حیات‌وحش در کشوری مانند کامبوج انجام داده، می‌توان اظهار داشت که محدودیت غذای در دسترس یک تهدید جدی برای بقای این گونه‌هاست: Gyps bengalensis و Sarcogyps calvus و G. tenuirostris. بنابراین تحت نظر کارشناسان این انجمن سایت‌هایی خاص در کامبوج پایه‌گذاری شده که در آن‌ها لاشه حیوانات خانگی (لاشه گاو یکی از مرسوم‌ترین‌ها در این مورد است) را در مکان‌های مناسب و تحت کنترل که البته فاصله مشخصی هم با قلمرو کرکس‌ها دارند، در اختیار آن‌ها می‌گذارند. در کشوری مانند کامبوج تعداد سایت‌های مذکور از ۷ مورد تجاوز نمی‌کند و مدیریت آن‌ها نیز به‌طور مشخص زیر نظر پروژه حفاظت از کرکس‌های کامبوج(Cambodia Vulture Conservation Project) است. این سایت‌ها همیشه توسط محیط‌بانان و بازرسین پروژه مورد پایش قرار می‌گیرند حتی نظارت دامپزشکی خاص در مورد لاشه‌هایی که در اختیار کرکس‌ها گذاشته می‌شود، نیز اعمال می‌گردد.
چالش تغییر رفتار کرکس‌ها
کرکس کفل سیاه (Gyps bengalensis) گونه در معرض خطر انقراض که در هندوستان، پاکستان، نپال، کامبوج، لائوس، تایلند، بوتان، برمه و جنوب ویتنام یافت می‌شود. این گونه در جنوب شرقی ایران و افغانستان هم گزارش شده اما حضورش قطعی نیست
از آنجایی که مسئله غذادهی به حیات‌وحش به دلایل متعدد ازجمله تغییرات رفتاری، احتمال بروز بیماری‌های واگیردار در جمعیت‌های آسیب‌پذیر و … همیشه ازنظر کارشناسان محیط‌زیست با وسواس خاص زیر ذره‌بین قرار می‌گیرد و این مورد نیز از آن مستثنا نبوده لذا راهکارها و دستورالعمل‌های خاص اجرایی برای آن در نظر گرفته شده است. پروفسور کین که یکی از کارشناسان پشتیبان این طرح است، دو سال پیش در مصاحبه با مجله حفاظت (Conservation Magazine) به این نکته اشاره کرد که بدیهی است که اگر قرار باشد زنجیره‌ای از رستوران‌های کرکس بازگشایی شود، آنگاه باید انتظار بروز مشکلات متعدد را هم داشت. وی افزود: «مشکل اینجاست که پرندگان می‌توانند به‌سرعت شرطی شوند تا برای غذا خوردن فقط و فقط به این مکان‌ها بیایند بجای اینکه از آن‌ها به‌عنوان مکمل استفاده کنند بنابراین تنها رستوران‌های کرکس با مدیریت صحیح هستند که می‌توانند بروز این مشکلات را به حداقل برسانند و در عین حال واجد منافع بسیار برای حیات‌وحش باشند.»
چرا حفظ کرکس‌ها مهم است؟
کرکس های پشت سفید در ضیافت لاشه یک کل یال‌دار
چنانچه می‌دانید، کرکس‌ها اغلب مردارخواری می‌کنند و از آنجایی که اسید معده آن‌ها بسیار قوی است درنتیجه می‌توانند لاشه‌هایی را که به دلایلی نظیر سیاه‌زخم، وبا، سم بوتولینوم، هاری و سایر بیماری‌های کشنده مرده‌اند؛ از محیط پاک‌سازی کرده و سایر زیستمندان را از این خطرات مصون نگه دارند. هم‌اکنون پروژه‌های حفاظتی متعددی در دنیا بر روی کرکس‌ها در دست انجام است که ازجمله آن‌ها می‌توان به همین مورد اشاره کرد. در حقیقت یک علت تاکید بر این مسئله آن است که از این طریق دانشمندان امکان مقیدسازی، نشانه‌گذاری کردن و شناسایی افراد مختلف گونه‌های خاص را پیدا می‌کنند. یکی از مهم‌ترین معضلات در مورد کرکس‌ها این است که داده‌های جمعیتی زیادی در مورد آن‌ها وجود ندارد و از طرفی جابجایی‌ها و تحرکات آن‌ها نیز ناشناخته است و به همین دلیل است که کارشناسان کماکان به پروژه موسوم به رستوران‌های کرکس با دیده مثبت نگاه می‌کنند.
منابع:
نکته ای که در پاراگراف آخر آمده بسیار جالب،حیرت آور ،مهم و آموزنده بود.ممنون از شما
دیجی جون یه دو تا از این کفتر ها هم بیار پیشنهاد ویژه بزن بخریم