دشت لار؛ شقایق‌هایی بر دامان دماوند

دشت لار که مدت‌هاست به پارک ملی لار تغییر نام داده، دشتی است بکر و پر شقایق. این دشت شقایق از تهران خیلی دور نیست (۷۰ کیلومتر) و همان‌طور که در نقشه زیر می‌بینید دقیقا کنار لواسان واقع شده است. اگر روی نقشه دقت کنید موقعیت جغرافیایی لار به این صورت است: از شمال به کوه نور می‌خورد و جنوبش به لواسانات می‌رسد. خاتون بارگاه و گرمابدر در قسمت غربی آن قرار دارند و شرقش هم پلور و کوه دماوند نگهبانیش را می‌دهند.

در محدوده دشت لار منطقه مسکونی وجود ندارد اما محل رفت و آمد و ییلاق عشایر است. دشت لار به دلیل حیات وحش غنی از سال ۵۴ به پارک ملی لار تغییر نام داده و از سال ۶۱ به این سو به یک منطقه حفاظت شده تبدیل شد. از سال ۷۰ هم از ۱۵ خرداد تا ۱۵ شهریور منطقه شکار ممنوع اعلام شده است.

گونه‌های جانوری دشت لار

دشت لار پر است از گونه‌های جانوری. مهم‌ترین این جانوارن شاید ماهی قزل آلای خال قرمز باشد که هم در رودخانه و هم در سد لار یافت می‌شود. قزل آلای خال قرمز لار یکی از نادرترین آبزیان به شمار می‌رود.

به جز قزل آلا، دشت لار پر است از انواع گونه‌های پرندگان. به طوری که صد گونه پرنده در این پارک ملی یافت می‌شود. از مهم‌ترین گونه پرندگان دشت لار، عقاب طلایی است که در ایران فقط در این ناحیه زندگی می‌کند.

دشت لار به دلیل مراتع غنی و امنش محل خوبی برای رشد انواع کل و بز کوهی نیز بوده است. به صورتی که در طی سالیان اخیر تعداد این گونه‌ها بیشتر شده است.

دیگر جانوران منطقه حفاظت شده لار شامل افعی البرزی، افعی دماوندی، بزمجه، مارمولک، روباه، گرگ، خرس قهوه‌ای، پلنگ، گراز، قوچ و میش، آهو، موش صحرایی، قورباغه، لاک‌پشت، واشه، شهباز، عقاب، کبک، کبک دری، خفاش و… است.

دشت لار چند گونه حشره را نیز در خود جا داده است؛ مثلا عقرب زرد، سرگین غلتان، سنجاقک و پشه آبرو.

گونه‌های گیاهی دشت لار

پوشش گیاهی دشت لار یه صورت کلی علفزار است. با این که به علت چرای بی رویه دام تغییراتی در آن صورت گرفته اما انواع گونه‌های گیاهی در آن یافت می‌شود. از نظر توریستی شاید مهم‌ترین گونه گیاهی، شقایق وحشی باشد؛ به همین خاطر به پارک ملی لار، دشت شقایق لار هم گفته می‌شود. انواع دیگر گونه‌های گیاهی دشت لار شامل گنسیان، بوته زارها و پوشش‌های آلپی است.

به غیر از این گونه‌ها، انواع گیاهان دارویی و غذایی نیز در این ناحیه یافت می‌شود؛ مثلا قارچ، کاسنی، گلپر، آویشن, شیرین بیان، باریجه، چای کوهی، بار هنگ و شنگ.

به دلیل همین پوشش گیاهی غنی پارک ملی لار از اوایل خرداد تا اواخر شهریور محل زنبورداری است.

دشت لار از نظر جغرافیایی هم جالب توجه است. این ناحیه پر است از رود و کوه. یک سد هم دارد که به سد لار معروف شده است.

نکته: خواننده‌های عزیز توجه کنید که دلیل خوبی وجود داشته که دشت لار به عنوان پارک ملی معرفی شده است. در حفظ این میراث سرزمین‌مان بکوشید.

کوه‌های دشت لار

اگر اهل کوهنوردی باشید دشت لار راست کار شماست. این منطقه بین کوه‌هایی احاطه شده است که مانند نگهبان از آن محافظ می‌کنند؛ کوه‌هایی مثل کوه دماوند، کوه دیو آسیاب، کوه یخ کمر، کوه گل زرد، کوه پهنک، کوه زرشکی، کوه کمردشت، کوه نمک کوسر کوه سیاه چال، کوه آرو برارو، کوه اسب کلک، کوه کافر راه، کوه کبود.

رودهای دشت لار

دشت لار طبیعت و زیست بومش را مدیون رودهایی است که کوه‌های اطراف به آن جاری می‌کنند. اگر اهل صید و صیادی باشید لار محلی است که می‌توانید مدتی را در آن به انداختن قلاب مشغول شوید. البته برای صید ورزشی ماهی به مجوز نیاز دارید. این مجوز در واحدهای محیط زیست قوشخانه، پلور و دلیچای صادر می‌شود. البته فصل مجاز ماهیگیری معمولا از اول خرداد شروع شده و تا شهریور ادامه پیدا می‌کند.

دشت لار اولین بار در سال ۷۰ شاهد مسابقه ماهیگیری بود. بعد از سال ۷۳ در اینجا هر ساله مسابقه ماهیگیری برگزار می‌شود.

رودهایی که دشت لار را سیراب می‌کنند عبارتند از رود لار، رود دیو آسیاب، رود سفیدآب، رود ورارود، رود الرم، چهل بره، آب امام پهنک، آب سیاه چال.

آبشار سفید آب لار

آبشار سفید آب دشت لار یکی از جاهای دیدنی دشت لار است. این آبشار از طریق روستای ایرا یک مسیر ماشین رو دارد؛ یک جای خوب برای گذران تعطیلات خانوادگی.

سد لار

البته سد لار جزء پارک ملی لار نیست.  این سد در شهرستان آمل قرار گرفته و شروع احداثش بر می‌گردد به سال ۵۳. سد لار در سال ۶۱ به بهره‌برداری کامل رسید.

مشخصات سد لار

مشخصات کلی سد لار به این صورت است:

• فاصله از تهران: ۷۵ کیلومتر
• فاصله از آمل: ۱۰۰ کیلومتر
• سرچشمه: قزل دره، سفید آب، دلیچای که سرچشمه آن از دماوند و والا رود است و…
• مساحت حوزه آبریزی: ۶۷۵ کیلومتر مربع
• متوسط جریان آب سالانه: ۴۸۱ میلیون متر مکعب

اما هدف اصلی احداث سد لار چیست؟

سد لار آب ۹۰ هزار هکتار زمین کشاورزی آمل و بابل را تامین می‌کند. همچنین آب سد برای شرب به تهران منتقل می‌شود. به غیر از این‌ها از طریق نیروگاه کلان، سالانه ۱۵۰ هزار مگاوات برق از این سد تامین می‌شود.

عشایر دشت لار

زندگی عشایر از دیگر دیدنی‌های جذاب دشت لار است. عشایر دشت لار از شهرهای ورامین و پیشوا در استان تهران هستند و دشت لار ییلاق تابستانی‌شان است.

مسیر رفتن به دشت لار

دشت لار از ۵ مسیر قابل دسترسی است.

۱- مسیر جاده هراز و پلور (بهترین مسیر)

از بزرگراه بابایی وارد جاده هراز شوید. از رودهن و بومهن رد شوید. گردنه امامزاده هاشم را پشت سر بگذارید. بعد از مدتی دماوند را می‌بینید. حدود ۱۰ دقیقه که رانندگی کنید می‌رسید به پلور. در سمت چپ خود دنبال مجسمه طلائی کوهنورد بگردید. مسیر فرعی که مجسمه با دست خود نشان می‌دهد را در پیش بگیرید. مسیر فرعی را بدون پیچیدن به چپ و راست ادامه دهید تا بعد از حدود ربع ساعت برسید به محیط بانی سد لار.

۲- مسیر گردنه قوچ خانی

از رودهن و بعد از روستای آردینه رد شوید و نیم ساعت در جاده خاکی رانندگی کنید تا برسید به دشت لار. خوبی این مسیر این است که بعد از رسیدن، درست وسط دشت هستید.

۳- مسیر گرمابدر

با ماشین تا فشم و روستای گرمابدر بروید. از محیط بانی تا گردنه خاتون بارگاه را یا پیاده بروید یا با ماشین عشایر. بعد از کمی پیاده‌روی به نزدیکی چشمه دوبرار می‌رسید.

۴- مسیر افجه

برای طی این مسیر باید کوهنوردی کنید. این مسیر یک مسیر مالرو قدیمی است که از روستای افجه می‌گذرد.

۵- مسیر صعب العبور روستای امامه

این مسیر مورد استفاده مرتع‌داران بومی است.

اقامت در دشت لار

برای اقامت شبانه در دشت لار هم می‌توانید از چادر استفاده کنید و هم از اقامتگاه‌های عشایری.

بهترین زمان بازدید از دشت لار

بهترین زمان بازدید و سفر به دشت لار از ۱۵ خرداد تا ۱۵ شهریور هر سال است. چرا که در دیگر ایام سال به علت زاد و ولد حیوانات، عبور وسایل نقلیه موتوری ممنوع است.

البته اگر با پیاده‌روی مشکلی نداشته باشید، برای ورود به دشت در دیگر ایام سال باید وسیله خود را در محیط بانی پارک کرده و تا دشت را پیاده بروید. از محیط بانی تا سد لار دو کیلومتری راه است. ۵ کیلومتر تا رودخانه دلیچای و ۱۰ کیلومتر هم تا رودخانه سفید آب طی می‌کنید. از سفید آب هم ۲۰ کیلومتر را که پیاده بروید می‌رسید به پست تفرجگاهی انتهای سد.

نکات سفر به دشت لار

1. این نکته را در نظر بگیرید که در دشت لار آنتن موبایل وجود ندارد.
2. اگر تابستان به اینجا می‌روید، یادتان باشد که از سایه خبری نیست. پس کلاه لبه دار و کرم ضد آفتاب حتما به کارتان می‌آید.
3. آب آشامیدنی در دشت وجود ندارد. حتما با خود آب ببرید.
4. به دلیل وجود انواع مار سمی توقف شبانه توصیه نمی‌شود. در هر صورت پوشش مناسب در ناحیه پا ضروری است.
5. لطفا وظیفه خود بدانید که از این فرش زیبای طبیعی، محافظت کنید. اگر زباله‌ای دیدید، حتما در مقابل زیبایی دشت و عظمت دماوند سر خم کنید و آن را بردارید.
6. قبل از سفر اطلاعات لازم را از اداره پارک ملی لار کسب کنید. شماره تماس اداره ۴۳۳۴۲۴۴۱-۰۱۱ است.

در ادامه تصاویر و عکس های بیشتری از دشت لار را می‌توانید ببینید.

منابع: Irandeserts، Aryakuh

عکس‌ها: ویکی‌مدیا (مهدی کلهر)

لطفا به وقت طبیعت‌گردی، حتما نکات زیر را رعایت کنید:

• حتما کیسه‌‌های زباله‌ بزرگ به همراه داشته باشید و به معنی واقعی، نه چیزی از طبیعت بردارید و نه چیزی در آن برجای بگذارید. اگر همه‌ی مردم بخواهند چنین کاری بکنند از طبیعت چیزی باقی نمی‌ماند. (همان‌طور که خیلی مکان‌ها تا الان تخریب شده‌اند.)
• زباله‌هایی مثل پوست میوه، پوست تخمه و زباله‌های تجزیه‌پذیر دیگر، همچنان زباله هستند و نباید در طبیعت جا گذاشته شوند. تصور کنید تعداد زیادی گردشگر زباله‌های ارگانیک خود را در طبیعت رها کنند. طبیعت در کوتاه مدت ظرفیت بازیافت این همه زباله‌ی ارگانیک را ندارد.
• به هنگام پیمایش در طبیعت یا کمپینگ، در صورت امکان حتما کیسه‌های پلاستیکی بزرگ همراه داشته باشید و سعی کنید در مسیری که می‌روید زباله‌ها را از روی زمین جمع‌آوری کنید. اگر همه این کار را بکنند، به شکل چشمگیری شاهد کم شدن زباله‌ها در طبیعت خواهیم بود.
• لطفا در طبیعت سکوت را رعایت کنید و آرامش مکان طبیعی را با بلند کردن صدای موسیقی و برگزاری جشن و میهمانی به هم نزنید. این احترام به اکوسیستم و البته گردشگران دیگری است که برای لذت بردن از سکوت به طبیعت سفر کرده‌اند.
• لطفا در گروه‌های خیلی بزرگ سفر نکنید. برای رفتن به طبیعت یک گروه دوستی در دو یا سه ماشین کافیست، ورود یکباره‌ی جمعیت بزرگ به مکان طبیعی سرعت تخریب را بیشتر می‌کند.
• لطفا به هنگام کمپ زدن و اطراق شبانه در طبیعت، آرامش محل را با نورهای قوی و موسیقی بلند برهم نزنید. روشنایی کمپ و سر و صدا را حداقل نگه دارید و به طبیعت و به دیگر گردشگران احترام بگذارید.
• لطفا تا جایی که ممکن است در طبیعت آتش روشن نکنید. اگر این کار را کردید، کنترل شده، کوچک و با مصرف حداقل مقدار هیزم باشد. حتما به هنگام ترک کردن کمپ، با آب کافی از خاموش شدن کامل آتش اطمینان حاصل کنید.
• لطفا هرجا مرتع سرسبز و زیبایی دیدید با ماشین از وسط آن رد نشوید. اساسا لازم نیست همیشه چشم‌اندازهای زیبا را پیاده یا با ماشین فتح کنیم! خیلی اوقات از دور تماشا کردن و عکس گرفتن لذت بیشتری دارد.
• لطفا به خصوص وقتی جاده شلوغ است، درست رانندگی کنید. لازم نیست همیشه تخت گاز برانیم، لازم نیست دائما در تلاش برای سبقت گرفتن از ماشین جلویی باشیم و لازم نیست هرسال اثبات کنیم که بعد از رانندگان تانزانیا، لیبی، مالاوی و جمهوری دموکراتیک کنگو، بدترین رانندگان جهان هستیم! (اصلاح این یکی که دیگر دست خودمان است…)