غار رودافشان؛ دنیایی بدون نور

اگر اهل کوه رفتن هستید باید غار‌ها برایتان جالب و جذاب باشند. در نزدیکی تهران، در مسیر جاده فیروزکوه و در دل کوهستان البرز مرکزی؛ یکی از مرموزترین غارهای ایران خود را در پناه کوه از دید مخفی کرده است. با ما همراه باشید تا راز غار رودافشان را برایتان برملا کنیم.

ویژگی‌ها و جذابیت‌های سفر به غار رودافشان

غار رودافشان به فاصله ۱۲۰ کیلومتری شرق تهران در نزدیکی روستایی به همین نام از توابع شهرستان دماوند واقع شده است. رودافشان روستایی‌ست سرسبز، با باغ‌های وسیع، چشمه‌سار‌های فراوان و رودی پر آب به نام دَلی‌چای. سرچشمه دلی‌چای از آب دریاچه‌های تار و هویر است که از ذوب یخچال‌های قره داغ ایجاد شده‌اند. این غار در جنوب روستا و در دامنه جنوبی دره‌ای که رودخانه دلی‌چای در آن جاری‌ست قرار دارد.

یکی از شاخصه‌های اصلی غار رودافشان دهانه ورودی آن است که در میان غارهای ایران جزو بزرگترین دهانه‌هاست. از دیگر ویژگی‌های غار، تالار‌های وسیع آن را می‌توان نام برد.

دهانه غار رودافشان

عکس از @kiarash.ahmadi.pic

برای رسیدن به دهانه غار که در ارتفاع ۱۹۱۵ متری از سطح دریا قرار دارد باید مسیری حدود یک کیلومتر را در یک سراشیبی تند، پیاده  طی کنید. اختلاف ارتفاع رود و دهانه غار حدود ۱۳۰ متر است.

دهانه درون گودی بزرگی به قطر حدود ۱۰۰ متر قرار دارد و تا قبل از رسیدن به نزدیکی آن به علت قرار داشتن در گود اصلا قابل مشاهده نیست. تنها وقتی به لبه گود برسید می توانید دهانه عظیم غار را ببینید.

این دهانه بسیار وسیع و قوسی شکل است. دهانه غار رودافشان عرضی ۴۰ متری و ارتفاعی ۱۲ متری دارد.

تالار اول غار رودافشان

عکس از تارود

بعد از عبور از دهانه؛ سراشیبی تند پیش رو را ادامه دهید تا به کف تالار اول برسید. با عبور از دهانه افت دما کاملا محسوس است.

این تالار ابعاد ۸۰ در ۱۰۰ متری دارد و ارتفاع آن ۲۵ متر است که عظمت خود را به رختان می‌کشد. در سقف این تاقدیس عظیم به علت استحکام لایه‌ها اثری از شکستگی یا افتادن سنگ‌ها دیده نمی‌شود. در انتهای تالار اول به تعدادی ایوان ساخته شده با سنگ‌چین و مقادیری خرده سفال برمی‌خورید که نشان از مسکونی بودن غار در گذشته دارد.

این تالار آخرین جایی است که با نور خورشید روشن است و با عبور از آن و ورود به دالان غار به فاصله اندکی در تاریکی مطلق فرو خواهید رفت.

تالار دوم غار رودافشان

با گذر از دیواره سنگ‌چین به تالار دوم می‌رسید. طول این دیواره ۸ و پهنای آن ۱.۵ متر است. در حال حاضر قسمتی از این دیواره تخریب شده و درگاهی به عرض ۲ متر به وجود آمده که مدخل تالار دوم را تشکیل داده است.

در ابتدای این تالار تاقدیس کوچکی با ارتفاع ۸ متر قرار دارد سپس به تاقدیس بزرگتر می‌رسیم. ابعاد این تالار درحدود ۵۰ در ۶۰ متر و ارتفاع آن ۲۰ متر است. این تالار فاقد هرگونه غارسنگ است. غارسنگ‌ به ساختارهایی می‌گویند که در اثر انحلال و رسوب‌گذاری کانی‌ها در خلال جریان آب درون غار‌ها ایجاد می‌شود؛ مانند چکنده‌سنگ (استالاکتیت) و چکیده‌سنگ (استالاگمیت).

تالار سوم غار رودافشان

عکس از @honobushido420

تالار سوم ابعادی در حدود ۴۰ در ۵۰ متر و ارتفاع ۱۵ متر دارد. سرتاسر این تالار از چکیده‌‌سنگ‌ها و چکنده‌سنگ‌های زیبا و ستون‌ها و آبشارسنگ‌های خارق‌العاده پوشیده شده است. چکنده‌های نیزه‌ای، گل کلمی و نخودی در سقف و دیواره، چکیده‌های مخروطی و خوشه انگوری در کف غار و همچنین سنگ‌های بلورین در این تالار وجود دارند که هر کدام زیبایی خاصی به غار بخشیده‌اند. این اتاق دارای دهانه دیگری است که از آن به انتهای تالار سوم می‌رسید.

انتهای تالار سوم راهرویی به عرض ۲ و ارتفاع ۶ متر است. پس از طی ۵۰ متر، چکیده‌سنگ بزرگی می‌بینید. پس از حدود ۲۰ متر بلندترین چکیده غار به بلندی ۱۲ متر ظاهر می‌شود. در اینجا چکنده‌های نیزه‌ای نیز دیده می‌شوند.

معبد آناهیتا

در ادامه مسیر اصلی دهلیزی قرار دارد. یک پلکان آهنی راه این دهلیز را باز کرده است. انتهای دهلیز دخمه‌ای بزرگ به ابعاد ۴ در ۶ متر و ارتفاع ۳ متر واقع شده. یک حوض آب و ستونی در وسط دخمه دیده می‌شود. این دخمه را آناهیتا (الهه آبیاری و باروری) نام داده‌اند و پس از آن تاقدیسی به پهنای ۱۵ تا ۲۰ متر وجود دارد.

دالان انتهایی

با ادامه دادن مسیر اصلی پس از پیمودن حدود ۱۶۰ متر به دالان انتهایی می‌رسید. این دالان که طولش ۱۰ متر است، در واقع ۵۰ متر پایین‌تر از سطح دهانه غار قرار گرفته.

طول مسیر اصلی غار ۸۰۰ متر و مجموع مسیرهای اندازه‌گیری شده در نقشه​ مسیر غار رودافشان برابر ۱۶۳۷ متر است. بدون تجربه و تجهیزات ۳۰۰ تا ۴۰۰ متر از غار را بیشتر طی نکنید. راه‌های فرعی مسیر همه بن‌بست اند؛ اما دیدن آنها نیز خالی از لطف نیست.

در تالار اصلی و مسیر غار همواره قطرات آب از سقف به زمین می‌ریزد. تنها صدای قطرات آبی که از سقف غار به درون چاله‌های پر آب می‌چکد سکوت را می‌شکند. این قطرات منشا ایجاد چکیده‌ها، چکنده‌ها و ستون‌های عظیم غار هستند. همچنین  در داخل غار چاله‌هایی وجود دارد که آبی زلال از دل صخره‌های سنگی آن بیرون می‌آید.

درون غار تاریک است. هیچ نور و موجود زنده‌ای در غار نیست جز خفاش‌هایی که روی سقف غار نشسته‌اند. قبلا با برق‌کشی و نورپردازی در گوشه و کنار غار؛ مسیر اصلی روشن و مشخص بود. اما حالا به دلیل عدم رسیدگی نورافکن‌ها خاموش‌اند و با توجه با کابل‌کشی‌ها می‌توان مسیر اصلی را یافت.

در برخی قسمت‌های مسیر برای سهولت رفت‌وآمد نردبان‌های فلزی قرار داده‌اند. در برخی از مسیرها، سنگ‌ها به واسطه رطوبت موجود، لیز و صاف‌اند. کف برخی جاهای غار چنان سخت است که جای مناسبی برای ایستادن یا نشستن روی سنگ‌ها و دیدن سقف سنگی و دهلیزهای متعدد آن فراهم می‌کند.

غار رودافشان حدود ۵۰ سال پیش توسط مردم محلی با همکاری غارنوردان کشف شد. بعد از آن، از آنجا که گردشگران زیادی به این مکان می‌آمدند، مردم روستا با همراهی برگزارکننده‌های تور تعدادی پله سنگی برای رفت‌وآمد بهتر مردم ساختند که به مرور فرسوده شده‌اند، اما همچنان نردبان‌های فلزی وجود دارند. این اثر طبیعی در سال ۱۳۸۴ به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد.

علت کمیاب بودن غار در این نقطه از کشور این است که رشته کوه البرز از سنگ‌های گرانیتی تشکیل شده است. در این نوع کوه‌ها تونل‌های طبیعی ایجاد نمی‌شود مگر این که رگه‌های آهک در دل کوه وجود داشته باشد. به نظر می‌رسد هزاران سال قبل رودخانه دلی‌چای هم سطح دهانه غار بوده و نفوذ آب به داخل دالان‌های غار به مرور موجب خوردگی رگه‌های آهکی و گسترش غار شده است.

غار رودافشان از نوع غارهای مرطوب با پوشش گیاهی خزه است که پیشروی تا عمق ۳۰۰ یا ۴۰۰ متری آن با تجهیزات کم غار‌نوردی امکان‌پذیر است.

عکس از @koocheghar

غارنوردی در رودافشان جذاب است. دلایل این جذابیت مواردی‌ست از این قبیل:

• عظمت دهانه ورودی و تالارها
• چکیده‌ها و چکنده‌ها و ستون‌های آهکی متنوع
• هوای مطبوع
• سادگی پیمایش

چگونه مراقب فضای طبیعی غار رودافشان باشیم

غارنوردان و طبیعت‌دوستان حرفه‌ای بر این باور هستند که سفر به غار آداب دارد. مهم‌تر از آن باید با افراد آشنا به این رشته ورزشی و گردشگری پرداخت و سفر به تاریکی غار را تجربه کرد. از سوی دیگر باید هر گردشگر طوری غار را ترک کند و محیط زیستش را دست نخورده باقی بگذارد که انگار هیچ بشری تا کنون پا به آنجا نگذاشته است.

متاسفانه در نزدیکی این غار تابلوهایی برای آگاهی دادن به گردشگران و جلوگیری از آسیب وجود ندارد. ممکن است برای افراد غیرمتخصص در حوزه غارنوردی آسیب‌هایی به وجود بیاید یا گردشگران ممکن است به غار آسیب‌هایی بزنند؛ مانند دیوارنویسی که موجب آلودگی تصویری غار می‌شود یا تخریب سازه‌های سنگی داخل آن.

برخی از گردشگران به دلیل ناآگاهی و بی‌توجهی سازه‌های سنگی را تخریب می‌کنند؛ غافل از این که تشکیل هر دو سانت از سنگ صد هزار سال طول می‌کشد. آنها حتی آلودگی‌هایی را به دلیل حضورشان در غار ایجاد می‌کنند که موجودات زنده مانند خفاش‌های درون غار را فراری می‌دهد. باید گردشگران روی این مسائل حساس شوند. مثلا در زمستان‌ که فصل خواب خفاش‌هاست کمتر به غار بروند و آنها را بیدار کنند. چون آنها اگر در زمستان به خواب نروند تا بهار زنده نمی‌مانند.

چگونه به غار رودافشان برویم

فاصله تهران تا روستای رودافشان ۱۲۰ کیلومتر است که طی کردن آن  حدود ۲ ساعت طول می‌کشد. تمام این مسیر آسفالته است.

غار رودافشان کجاست؟

استان تهران، شهرستان دماوند، روستای رودافشان

مسیر دسترسی به غار رودافشان دماوند

از تهران به سمت جاده فیروزکوه حرکت کنید. ۳۰ کیلومتر پس از دماوند به روستای سید آباد می‌رسید. در سید آباد از مسیر فیروزکوه خارج شده و به فرعی سمت راست به طرف روستای کَلاک برانید. پس از کلاک به دو راهی روستای مشهد–رودافشان می‌رسید. مسیر سمت راست به سمت روستای مشهد و مسیر سمت چپ به طرف رودافشان می‌رود. ۱۰ کیلومتر دیگر بپیمایید تا به روستای رودافشان برسید. پارکینگ غار رودافشان بعد از روستا و مقابل غار قرار دارد.

پس از عبور از رود پر آب دلی‌چای و پشت سر گذاشتن شیب نسبتا تندی در مدت ۲۰ الی ۳۰ دقیقه به دهانه عظیم غار رودافشان می‌رسید. کل مسیر پاکوب است و به راحتی می‌توان دهانه غار را پیدا کرد؛ ولی تا لحظه آخر دهانه غار قابل مشاهده نیست.

نقشه غار رودافشان

هزینه‌های سفر به غار رودافشان

سفر به غار رودافشان برای تهرانی‌ها سفری کم خرج و کوتاه است.

هزینه رفت‌وآمد با خودروی شخصی به روستای رودافشان دماوند

هزینه بنزین خوردو شما حدود ۲۵ هزار تومان خواهد شد. هزینه ورودی پارکینگ ۵ هزار تومان است.

هزینه تور­های گردشگری غار رودافشان

تور غار رودافشان به طور معمول یک روزه انجام می‌شود. هزینه‌ها از ۸۰ تا ۱۵۰ هزار تومان متغیر است.

اقامت در رودافشان

اگر قصد اقامت در رودافشان داشته باشید به تازگی یک اقامتگاه بوم‌گردی افتتاح شده است که پذیرای شماست.

توصیه‌های سفر به غار رودافشان

اگر برای اولین بار است که به این مکان سفر می‌کنید توصیه‌های زیر را به خاطر داشته باشید.

• در صورتی که تجربه غارنوردی ندارید با کمک راهنما به غار وارد شوید.
• این غارنوردی به هیچ وجه مناسب کودکان و افراد مسن نیست.
• قبل از ورود به غار مسئولان محلى و نزدیکان خود را از برنامه سفر و ساعات رفت و برگشت خود مطلع کنید.
• حتما لوازم کمک‌هاى اولیه همراه خود داشته باشید.
• کفش مناسب کوهنوردی بپوشید.
• لباس ضدرطوبت  و نسبتا گرم بپوشید.
• هد لامپ یا چراغ‌قوه، باتری اضافه و شمع همراه داشته باشید.
• قمقمه آب برای رفع تشنگی همراهتان باشد.
• بهتر است کلاه ایمنی و دستکش با خود بیاورید.
• هنگام غارنوردی مراقب چاله‌های آب باشید؛ برخی از آنها ممکن است عمیق باشند.
• هیچ‌گونه زباله‌ای از خود در غار به جا نگذارید.
• در صورت امکان موقع برگشت زباله‌های محیط را جمع آوری کنید.

بهترین فصل سفر به غار رودافشان

این غار در تمام فصول برای سفر وضعیت مناسبی دارد. تنها برای حفاظت از خفاش‌ها سعی کنید مزاحم خواب زمستانی‌شان نشوید.

بیشتر بخوانید: دریاچه‌ تار و هویر؛ حس آرامش در طبیعت

لطفا به وقت طبیعت‌گردی، حتما نکات زیر را رعایت کنید:

• حتما کیسه‌‌های زباله‌ بزرگ به همراه داشته باشید و به معنی واقعی، نه چیزی از طبیعت بردارید و نه چیزی در آن برجای بگذارید. اگر همه‌ی مردم بخواهند چنین کاری بکنند از طبیعت چیزی باقی نمی‌ماند. (همان‌طور که خیلی مکان‌ها تا الان تخریب شده‌اند.)
• زباله‌هایی مثل پوست میوه، پوست تخمه و زباله‌های تجزیه‌پذیر دیگر، همچنان زباله هستند و نباید در طبیعت جا گذاشته شوند. تصور کنید تعداد زیادی گردشگر زباله‌های ارگانیک خود را در طبیعت رها کنند. طبیعت در کوتاه مدت ظرفیت بازیافت این همه زباله‌ی ارگانیک را ندارد.
• به هنگام پیمایش در طبیعت یا کمپینگ، در صورت امکان حتما کیسه‌های پلاستیکی بزرگ همراه داشته باشید و سعی کنید در مسیری که می‌روید زباله‌ها را از روی زمین جمع‌آوری کنید. اگر همه این کار را بکنند، به شکل چشمگیری شاهد کم شدن زباله‌ها در طبیعت خواهیم بود.
• لطفا در طبیعت سکوت را رعایت کنید و آرامش مکان طبیعی را با بلند کردن صدای موسیقی و برگزاری جشن و میهمانی به هم نزنید. این احترام به اکوسیستم و البته گردشگران دیگری است که برای لذت بردن از سکوت به طبیعت سفر کرده‌اند.
• لطفا در گروه‌های خیلی بزرگ سفر نکنید. برای رفتن به طبیعت یک گروه دوستی در دو یا سه ماشین کافیست، ورود یکباره‌ی جمعیت بزرگ به مکان طبیعی سرعت تخریب را بیشتر می‌کند.
• لطفا به هنگام کمپ زدن و اطراق شبانه در طبیعت، آرامش محل را با نورهای قوی و موسیقی بلند برهم نزنید. روشنایی کمپ و سر و صدا را حداقل نگه دارید و به طبیعت و به دیگر گردشگران احترام بگذارید.
• لطفا تا جایی که ممکن است در طبیعت آتش روشن نکنید. اگر این کار را کردید، کنترل شده، کوچک و با مصرف حداقل مقدار هیزم باشد. حتما به هنگام ترک کردن کمپ، با آب کافی از خاموش شدن کامل آتش اطمینان حاصل کنید.
• لطفا هرجا مرتع سرسبز و زیبایی دیدید با ماشین از وسط آن رد نشوید. اساسا لازم نیست همیشه چشم‌اندازهای زیبا را پیاده یا با ماشین فتح کنیم! خیلی اوقات از دور تماشا کردن و عکس گرفتن لذت بیشتری دارد.
• لطفا به خصوص وقتی جاده شلوغ است، درست رانندگی کنید. لازم نیست همیشه تخت گاز برانیم، لازم نیست دائما در تلاش برای سبقت گرفتن از ماشین جلویی باشیم و لازم نیست هرسال اثبات کنیم که بعد از رانندگان تانزانیا، لیبی، مالاوی و جمهوری دموکراتیک کنگو، بدترین رانندگان جهان هستیم! (اصلاح این یکی که دیگر دست خودمان است…)