پروین اعتصامی؛ زنی که برای اشعارش جنگید!

«رخشنده اعتصامی» معروف به «پروین اعتصامی» در ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ خورشیدی در شهر تبریز به دنیا آمد. پدرش یوسف اعتصامی آشتیانی (اعتصام الملک) از نویسندگان و مترجمان مشهور اواخر دوره قاجار بود. در کودکی با خانواده به تهران آمد. پایان نامه تحصیلی خود را از مدرسه آمریکایی تهران گرفت و در همانجا شروع به تدریس کر و دیوانی بالغ بر ۲۵۰۰ بیت شعر سرود.

امروزه ما «پروین اعتصامی» را با این نام و نشان می‌شناسیم زیرا دیوان او در سال ۱۳۱۴ با کمک‌های پدرش با نام پروین به چاپ رسید. چاپ اول دیوان که آراسته به دیباچه شاعر بزرگ، «ملک الشعرای بهار» است و شامل یکصد و پنجاه قصیده و مثنوی است.

در دوره‌ای که «پروین اعتصامی» زندگی می‌کرد و به عنوان شاعر فعالیت خود را آغاز کرده بود به دلیل فضای مردسالارانه ای که حاکم بود حتی شرایط تحصیل برای زنان فراهم نیود و آن ها نمی‌توانستند استعدادهای خود را شکوفا کنند و به پیشرفت و موفقیت برسند. «ملک الشعرای بهار» در این‌باره در مقدمه دیوان پروین می گوید: «در ایران که کان سخن و فرهنگ است اگر شاعرانی از جنس مرد پیدا شده اند که مایه حیرت‌اند، جای تعجب نیست اما تاکنون شاعری از جنس زن که دارای این قریحه و استعداد باشد و با این توانایی و طی مقدمات تتبع و تحقیق، اشعاری چنین نغز و نیکو بسراید، از نوادر محسوب می شود و جای بسی تعجب و شایسته هزاران تمجید و تحسین است.»

مهم‌ترین دلیل موفقیت «پروین اعتصامی» در این راه سخت علاوه بر استعداد ذاتی که خودش داشت، تاثیرات تربیت پدری روشنفکر است که با وجود تمام محرومیت‌های آن زمان، خود عهده داره تعلیم و تربیت پروین بود و او را به جایگاهی رساند که لیاقتش را داشت.

محتوای اشعار «پروین اعتصامی» درباره مخالفت با ظلم و ستم و حمایت از قشر محروم جامعه است. او در اشعارش با ستم‌دیدگان همدردی زیادی می‌کند و از عشق و علاقه بیش از اندازه‌اش نسبت به پدرش می‌گوید. شعر پروین از دیدگاه طرز بیان مفاهیم و معانی، بیشتر به صورت «مناظره» و «سؤال و جواب» است. در دیوان او بیش از هفتاد نمونه مناظره آمده که او را از این لحاظ در میان شاعران فارسی برجسته ساخته‌است. این مناظره‌ها نه تنها میان انسان‌ها و جانوران و گیاهان، بلکه میان انواع اشیاء، از قبیل سوزن و نخ نیز اتفاق می‌افتد. پروین در بیان مقاصد خود از هنرهای شخصیت‌بخشی و تخیل و تمثیل، با شیوایی کم‌نظیری استفاده بسیار کرده‌است.

برای دانلود دیوان پروین اعتصامی به لینک زیر مراجعه کنید.