تصویری شگفت‌انگیز از خورشید؛ نمایی که تا کنون مشابه‌اش را ندیده‌ایم
تلسکوپ خورشیدی Daniel K. Inouye شب گذشته اولین تصویر خود از خورشید را منتشر کرد. نمایی نفس‌گیر و بی‌نظیر که جزئیات خارق‌العاده‌ای از سطح خورشید را نمایان کرده است.
این تلسکوپ که در یکی از قله‌های هاوایی قرار دارد چندی پیش اولین نور را دریافت و تصویری بی‌نظیر را از سطح خورشید ثبت کرد. در این تصویر شاهد منظره‌ای از خورشید هستیم که بسیار فراتر از آن چیزی است که ابزارهای قبلی ثبت کرده بودند. این تصویر با کمک ابزار VBI تلسکوپ خورشیدی Daniel K. Inouye گرفته شده است.
در این نما شاهد فرآیندی شبیه به جوشیدن آب هستیم. پلاسما در سطح خورشید در مرکز هر هسته بالا می‌آید و در نزدیکی سطح خنک می‌شود و از دو طرف به سمت پایین حرکت می‌کند. در این فرآیند گرما و میدان مغناطیسی از درون خورشید به بخش‌های بیرونی جو، یا تاج، منتقل می‌شود.
ابزار تصویربرداری VBI مجهز به یک سنسور ۱۶ مگاپیکسلی است که در کنار آینه بزرگ تلسکوپ می‌تواند جزئیاتی با اندازه‌ای در حدود ۲۵ کیلومتر را در سطح خورشید تفکیک کند. اتفاقی که پیش از این ممکن نبود.
Inouye؛ بزرگ‌ترین تلسکوپ خورشیدی دنیا
ساخت تلسکوپ خورشیدی Inouye از حدود یک دهه پیش آغاز شد و بالاخره این تلسکوپ در ماه دسامبر سال ۲۰۱۹ اولین تصویر خود را ثبت کرد. رصدهای علمی این تلسکوپ نیز احتمالا تنها چند ماه دیگر و در حوالی جولای ۲۰۲۰ آغاز خواهد شد.
این تلسکوپ علاوه بر ابزار تصویربردار VBI از ابزارهای علمی دیگری نیز استفاده خواهد کرد که اکنون آخرین مراحل آماده‌سازی را طی می‌کنند.
قرار است این تلسکوپ به مدت ۴۴ سال به فعالیت خود ادامه دهد. در سال‌ها و دهه‌های پیش رو و با پیشرفت فناوری ابزارهای این تلسکوپ خورشیدی به‌روزرسانی خواهند شد و رصدخانه Inouye سال‌های سال در بالاترین سطح ممکن به جمع‌آوری داده از خورشید مشغول خواهد بود.
فعالیت خورشید در دوره‌های ۱۱ ساله کم و زیاد می‌شود و رصدخانه Inouye در سال‌های فعالیتش خواهد توانست در مجموع چهار دوره کمینه و بیشینه فعالیت‌های مغناطیسی خورشید را با دقت زیر نظر بگیرد.
این رصدخانه به واقع تحولی جدی را در رصد خورشید پدید خواهد آورد. تا کنون رصدخانه‌های زمینی، جز در زمان خورشید گرفتگی کامل، نمی‌توانستند تاج خورشید را رصد کنند. تاج، جو بیرونی خورشید است که در شرایط عادی در نور شدید سطح خورشید ناپیدا است.
تلسکوپ Inouye اما قابلیت تصویربرداری از تاج خورشید را خواهد داشت. علاوه بر این اخترشناسان می‌توانند با کمک این تلسکوپ سنجش‌های مربوط به خطوط میدان مغناطیسی خورشید را نیز انجام دهند. فعالیت‌های مغناطیسی خورشید نقش مهمی در پدیده‌های سطح و تاج خورشید دارد و بررسی آن قطعا به فهم رازهای تک‌ستاره منظومه شمسی کمک خواهد کرد.
قطر آینه تلسکوپ Inouye چهار متر است و می‌تواند تصاویری با توان تفکیک بسیار بالا ثبت کند. داده‌های این تلسکوپ در کنار داده‌های کاوشگر خورشیدی پارکر و مدارگرد خورشیدی سازمان فضایی اروپا (که حدود یک هفته دیگر به فضا پرتاب خواهد شد) مکمل یک‌دیگر خواهند بود. ماموریت‌هایی که احتمالا در سال‌های پیش رو دانش ما از خورشید را متحول خواهند کرد.
چالش‌های طراحی تلسکوپ Inouye
اگر تا کنون با کمک یک ذره‌بین کوچک علف‌های خشک یا کاغذ را سوزانده باشید احتمالا درک خوبی از گرمای شدید نور متمرکزشده‌ی خورشید دارید! حال تصور کنید به جای ذره‌بینی کوچک آینه بزرگی با قطر چهار متر نور خورشید را در یک نقطه کانونی کند!
مهندسان برای کنترل گرمای خورشید و آسیب نرسیدن به ابزارهای تلسکوپ طرح‌های مختلفی را روی تلسکوپ Inouye پیاده‌سازی کرده‌اند. آینه اصلی از یک خنک‌کننده بهره می‌برد و در مراحل بعد نیز گرما کنترل می‌شود.
این تلسکوپ از سامانه اپتیک سازگار نیز بهره می‌برد و با کمک آن اثرات مخرب جو روی داده‌های نجومی را اصلاح می‌کند. فرآیندی که کیفیت تصاویر تلسکوپ را به تصاویر تلسکوپ‌های فضایی نزدیک می‌کند.
با آغاز به کار تلسکوپ Inouye باید منتظر تصاویر و اطلاعات بسیار جذابی از خورشید باشیم. اطلاعاتی که در ترکیب با داده‌های فضاپیمای پارکر و مدارگرد خورشیدی می‌تواند درک ما از خورشید را متحول کند.
عکس کاور: تصویر تلسکوپ Inouye از سطح خورشید.
Credit: NSO/NSF/AURA
